Η ελληνική νομοθεσία προβλέπει εναλλακτικά μέτρα κράτησης, αντί της διοικητικής κράτησης αλλοδαπών, που επιβάλλονται να εφαρμοστούν, καθότι υπάρχει και υποχρέωση της Ελλάδας με διεθνείς συμβάσεις, τόνισε η πρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) Άννα Τσάτσου-Παπαδημητρίου στην Στρογγυλή Τράπεζα που διοργάνωσε το ΕΣΠ με θέμα «Προωθώντας τα Εναλλακτικά Μέτρα Κράτησης στην Ελλάδα».

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκε από το ΕΣΠ κείμενο πολιτικής προς τις ελληνικές αρχές, με στόχο τη βελτίωση των αντίστοιχων διοικητικών πρακτικών, το οποίο θα αποτελέσει την βάση για την διαβούλευση και την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των αρμόδιων θεσμικών φορέων, της κοινωνίας των πολιτών και εμπειρογνωμόνων. Ο ελληνικός νόμος αναφέρεται σε τέσσερα εναλλακτικά μέτρα κράτησης: την τακτική εμφάνιση ενώπιον των αρχών, την κατάθεση κατάλληλης οικονομικής εγγύησης, την κατάθεση εγγράφων και την υποχρέωση παραμονής σε ορισμένο μέρος. «Δυο προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα είναι η απουσία διαδικασίας εξατομικευμένης αξιολόγησης και πως η αξιολόγηση έχει να κάνει με βάση την εθνικότητα», επισήμανε ο Αλέξανδρος Κωνσταντίνου, δικηγόρος του ΕΣΠ, κατά την παρουσία του κειμένου.

Για την επιτυχή έκβαση των εναλλακτικών μέτρων, υπογράμμισε ο κ. Κωνσταντίνου, καταρχάς πρέπει να εφαρμοστεί η διαδικασία εξατομικευμένης αξιολόγησης, η οποία υπάρχει στο νόμο, αλλά δεν λαμβάνει χώρα. Επίσης, προϋπόθεση είναι η έγκυρη ενημέρωση, η παροχή νομικής συνδρομής, η ύπαρξη εγγύησης του ίδιου του μέτρου που επιβάλλεται και εξασφαλισμένες συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης. «Κανείς δε θέλει να μένει σε χρόνια επισφάλεια. Αν κάποιος αισθανθεί πως τον αντιμετωπίζουν με αξιοπρέπεια στα πλαίσια ενός δίκαιου συστήματος και πως έχουν ελεγχθεί όλες οι εναλλακτικές, αυτός ο άνθρωπος είναι πολύ πιθανότερο να συμμορφωθεί σε κάποιο μέτρο», υποστήριξε ο κ. Κωνσταντίνου, και παρέθεσε στοιχεία από έρευνα της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες του ΟΗΕ για την επιτυχία των εναλλακτικών μέτρων κράτησης. Συγκεκριμένα, σε μελέτη του 2011 για 13 διαφορετικά εναλλακτικά μέτρα κράτησης, ο κίνδυνος διαφυγής ήταν από 1 ως 20%, στα 10 από τα 13 μέτρα η συμμόρφωση ήταν άνω του 94%, ενώ στις επιστροφές συμμορφώθηκε το 65 με 85%. Παρομοίως, στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου δείχνουν, πως μέσα στο 2015, το 80% των αιτούντων άσυλο συμμορφώθηκε πλήρως.

Όσο αφορά τη διαδικασία εξατομίκευσης και αιτιολόγησης της κρίσης των αρμόδιων διοικητικών οργάνων, πρέπει να γίνει πριν την έκδοση σχετικής απόφασης, αναφέρεται στο κείμενο, και αυτή περιλαμβάνει: τη διεξαγωγή προσωπικής συνέντευξης προ της λήψης απόφασης κράτησης, τη δυνατότητα αμφισβήτησης των επικαλούμενων λόγων κράτησης, τις ερμηνευτικές εγκυκλίους για την εξήγηση των λόγων κράτησης με βάση το δίκαιο και τη νομολογία, την εμπλοκή περισσότερων αρχών (αστυνομίας, διοικητικών υπηρεσιών, δικαστηρίου, κοινωνικών υπηρεσιών) σχετικά με την λήψη απόφασης επιβολής ή παράτασης της κράτησης, την περιοδική επανεξέταση του επιβληθέντος μέτρου, λαμβάνοντας υπ’ όψη την αλλαγή στις ατομικές περιστάσεις της κάθε περίπτωσης, καθώς και ενδεχόμενη ευαλωτότητα που δεν εντοπίστηκε αρχικώς.

«Οι πολιτικές μετανάστευσης και ασύλου πρέπει να βασίζονται σε αξιοποιήσιμα στοιχεία, όχι σε υποθέσεις, τα εναλλακτικά μέτρα κράτησης εφαρμόζονται σε διάφορες χώρες με επιτυχία. Επιτακτικό παραμένει να ανοίξει μια συζήτηση για απαγόρευση της κράτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων και των οικογενειών και να υπάρξει σχεδιασμός για τις διάφορες κατηγορίες ανθρώπων, όχι να κρατούνται αδιάκριτα οι άνθρωποι, επειδή δεν ξέρουν πού να τους βάλουν», σχολίασε ο κ. Κωνσταντίνου.

Επίσημες εκθέσεις και διεθνή φόρα έχουν κατακρίνει, ιδιαίτερα στο παρελθόν, «την χωρίς καμία διάκριση και νόμιμη αιτιολογία κράτηση των αλλοδαπών στην Ελλάδα, καθώς και τις απαράδεκτες συνθήκες αυτής της μορφής “φιλοξενίας”», επισήμανε η κ. Τσάτσου. Η πρακτική της διοικητικής κράτησης, αφορά μετανάστες προς επιστροφή. Όμως, ακόμα και σήμερα, που οι αριθμοί των κρατουμένων έχουν κατά πολύ μειωθεί τους τελευταίους μήνες, οι άνθρωποι του ΕΣΠ συνεχίζουν να εντοπίζουν μέλη ευάλωτων πληθυσμών, ανήλικους και αιτούντες άσυλο στα πέντε κέντρα διοικητικής κράτησης στην Ελλάδα, σημείωσε η δικηγόρος του ΕΣΠ Ελένη Κουτσουράκη.

Θετικά τοποθετήθηκαν στο θέμα των εναλλακτικών μέτρων κράτησης εκπρόσωποι της γενικής γραμματείας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής, της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής, της Ελληνικής Αστυνομίας και του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που πήραν μέρος στην εκδήλωση.