Κομμάτια από τσιμέντο, χωρίς οπλισμό, διάσπαρτα στην περιοχή πάνω από το Λουτράκι της Αριδαίας μέχρι την Καλή Πεδιάδα, συναντά ο περιπατητής που εξερευνά την περιοχή με τη συνοδεία κάποιου οδηγού βουνού ή με τη βοήθεια ενός τετρακίνητου οχήματος. Κάποια από αυτά έχουν μείνει ανέγγιχτα στον χρόνο για να σηματοδοτούν τα οχυρά που πρωταγωνίστησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο σημείο όπου είχαν συγκεντρωθεί μεγάλες συμμαχικές σερβικές και γαλλικές δυνάμεις που πολιορκούσαν τους Βούλγαρους, Αυστριακούς και Γερμανούς. Εκεί έγινε η μεγάλη επίθεση τον Σεπτέμβριο του 1918, που είχε ως αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο και να υποχωρήσουν οι Βουλγαρικές δυνάμεις, με θετικά επακόλουθα ιστορικής σημασίας για τον τερματισμό του πολέμου σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Κάποια, ωστόσο, από τα οχυρά αυτά δεν υπάρχουν πλέον για να διηγηθούν την ιστορία τους καθώς, όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ–ΜΠΕ ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Βλάσης Βλασίδης, πρόσφατα άνθρωποι που επισκέφθηκαν την περιοχή διαπίστωσαν ότι άγνωστοι είχαν κάψει, είχαν διαλύσει και είχαν καταστρέψει ορισμένες οχυρές θέσεις, είτε γιατί αναζητούσαν πιθανώς αντικείμενα αξίας, είτε γιατί επιθυμούσαν να καταστρέψουν οτιδήποτε υποδήλωνε ξενική παρουσία.
Προσπάθεια για τη σηματοδότηση και την ανάδειξη των οχυρών
Ο κ. Βλασίδης επισημαίνει ότι όλη η περιοχή του οροπεδίου της Αριδαίας αποτέλεσε τα μετόπισθεν ενός πολύ μεγάλου μετώπου που ακολουθούσε τη συνοριακή γραμμή από τη Φλώρινα ως το Σκρα και τη Δοϊράνη και, σύμφωνα με μεγάλους ιστορικούς, έχει τεράστια ιστορική σημασία για την εξέλιξη των γεγονότων.
«Εκεί έσπασε το μέτωπο και έτσι άρχισαν να προελαύνουν οι συμμαχικές δυνάμεις. Οι Βούλγαροι θα υπογράψουν ανακωχή και θα βγουν από τον πόλεμο δέκα μέρες μετά. Τελικά, μέσα σε 1,5 μήνα τελείωσε όλος ο πόλεμος, επειδή έσπασε εκεί το μέτωπο», προσθέτει. «Για τον λόγο αυτό», όπως αναφέρει, «είναι σημαντικό να διατηρήσουμε τα οχυρά, χωρίς έργα ανάπτυξης ή οικοδόμησης στα συγκεκριμένα σημεία αλλά με την απαραίτητη καταγραφή και σήμανση, ώστε ο κόσμος να μπορεί να τα επισκεφθεί».
Εκτιμά, μάλιστα, ότι «υπάρχουν άνθρωποι που επιθυμούν να υποστηρίξουν μια τέτοια προσπάθεια προβολής του ιστορικού παρελθόντος και του πολιτιστικού προϊόντος του σήμερα, στο πλαίσιο είτε του στρατιωτικού τουρισμού, είτε του σκοτεινού τουρισμού (dark tourism), είτε του τουρισμού των αναπαραστάσεων». Επικαλείται, παράλληλα, στο πνεύμα αυτό, την αναπαράσταση της μάχης των οχυρών του Ρούπελ που γίνεται τα τελευταία χρόνια και έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών.
Ενδιαφέρον από τον Δήμο Έδεσσας
Το ενδιαφέρον του Δήμου Έδεσσας για μια προσπάθεια προβολής και ανάδειξης της περιοχής επιβεβαιώνει στο ΑΠΕ–ΜΠΕ και ο υπεύθυνος Τουρισμού του Δήμου Έδεσσας Ευάγγελος Κυριάκου. «Εμείς ήδη έχουμε κάνει ένα πρόγραμμα “στα βήματα του Χο Τσι Μινχ”, που αφορά στην περιοχή του Καϊμακτσαλάν, από την πλευρά του χιονοδρομικού κέντρου, και περιλαμβάνει οικοπεριήγηση σε σημεία που σχετίστηκαν με τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και από τα οποία πέρασαν πάρα πολλοί άνθρωποι, προερχόμενοι από διαφορετικά σημεία του κόσμου» αναφέρει χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, τονίζει ότι επιχειρείται η διεύρυνση του προγράμματος, ώστε να περιλαμβάνει τις περιοχές της Έδεσσας και της Αλμωπίας που αποτέλεσαν μέρος του Μακεδονικού μετώπου. Το μέτωπο αυτό, άλλωστε, είχε μεν έδρα τη Θεσσαλονίκη αλλά φιλοξένησε σημαντικές ηρωικές μάχες σε διάφορες περιοχές για την κατάληψη υψωμάτων στρατηγικής σημασίας. «Από εκεί ξεκίνησε η λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γεγονός που είναι παγκοσμίως γνωστό αλλά άγνωστο ιδιαίτερα στην Ελλάδα» σχολιάζει.
Ο κ. Κυριάκου φέρνει, επίσης, ως παράδειγμα τη δυνατότητα που έχει σήμερα ο επισκέπτης να μεταβεί σε χώρους ιστορικού ενδιαφέροντος στην Έδεσσα και μέσα από παλιές φωτογραφίες να γνωρίσει πώς ήταν οι χώροι αυτοί στο παρελθόν και πώς είναι σήμερα. Υπογραμμίζει, ωστόσο, ότι η συνολική προσπάθεια δημιουργίας ενός πολιτιστικού – τουριστικού προϊόντος ελκυστικού για επισκέπτες από όλο τον κόσμο απαιτεί έρευνα, χρόνο, επαφές και συνεργασίες που θα επιδιωχθούν το επόμενο χρονικό διάστημα.
Στο πλαίσιο του ενδιαφέροντος, άλλωστε, για την τουριστική προβολή της ευρύτερης περιοχής, ξεναγήσεις διοργανώνονται ήδη σε τοπικό επίπεδο για όσους ενδιαφέρονται να περιηγηθούν στη φύση, να γνωρίσουν την ιστορία της και τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκεί.
*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Βλασίδης
