Από το δέος και το θαυμασμό στα σενάρια επιστημονικής φαντασίας η απόσταση είναι μικρή και μικραίνει ακόμη όσο οι πληροφορίες για την Αμφίπολη δίνονται με το σταγονόμετρο.

Σε μια απόπειρα διάκρισης του μύθου από την αλήθεια, το «Πρώτο Θέμα» θέτει βασικά ερωτήματα και επιχειρεί να απαντήσει πειστικά.

1) Γιατί η Αμφίπολη;

Έχει όλα τα ιστορικά εφόδια και πιθανότατα ένα σπουδαίο ταφικό μνημείο μέσα στον λόφο Καστά για να αποκαταστήσει το όνομα της ως στρατηγικής σημασίας κέντρο της αρχαιότητας που ευθέως συγκρίνεται με τη Βεργίνα.

2) Γιατί ο Τύμβος είναι τόσο μεγάλος;

Η περίμετρος αγγίζει τα 500 μέτρα και η διάμετρος τα 160 μέτρα. Συγκριτικά η Μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας που βρέθηκε ο τάφος του Φιλίππου του Β δεν υπερβαίνει τα 110 μέτρα σε περίμετρο και το ύψος είναι το μισό από αυτό της Αμφίπολης. Δεν μπορεί να κατασκευάστηκε τυχαία.

3) Είναι η Αμφίπολη μια άλλη Βεργίνα;

Η σημασία της ανακάλυψης είναι τεράστια. Δεν αποκλείεται τα ευρήματα να αλλάξουν ό,τι ήταν δεδομένο για την ιστορία της Μακεδονίας.

4) Το πιθανότερο είναι ο τάφος να έχει συληθεί ή όχι;

Οι εκτιμήσεις είναι αντιφατικές. Το μνημείο ενδέχεται να αυτοπροστατεύτηκε επαρκώς από τους επίδοξους τυμβωρύχους. Οι γνώμες είναι διχασμένες όμως κανείς δεν έχει κοιτάξει μέσα στο μνημείο.

5) Γιατί δεν βρέθηκαν τα κεφάλια των σφιγγών της εισόδου;

Μπορεί να συνεθλίβησαν από σεισμό ή να καταστράφηκαν από το μένος φανατικών αντι – ειδωδολατρών, πιθανότατα χριστιανών. Βέβαια το ότι παρέμεναν πλήρως εντοιχισμένα περιπλέκει τα πράγματα.

6) Η ψηλή επιχωμάτωση ήταν συνήθης τακτική για τη σφράγιση;

Σύμφωνα με κάποιους αρχαιολόγους πρόκειται για μοναδικό φαινόμενο. Φαίνεται ότι υπήρξε ανθρώπινη παρέμβαση και όχι κάποια καθίζηση.

7) Τι συμβολίζει η επιλογή της ιωνικής τεχνοτροπίας στα κυανόκρανα;

Το σενάριο η Ρωξάνη, δηλαδή η σύζυγος του Μεγάλου Αλεξάνδρου να είναι ένοικος του τάφου ενισχύθηκε από τα ιωνικού ρυθμού επιστύλια στην είσοδο. Ωστόσο η εκάστοτε τεχνοτροπία διακόσμησης επαφίετο στον καλλιτέχνη και σε εκείνον που παρήγγειλε το μνημείο.

8) Γιατί μένουν κρυφές οι ακτινογραφίες του λόφου Καστά;

Έχει προκληθεί μεγάλη συζήτηση για τα δεδομένα των γεωλογικών ερευνών που έδειχναν ότι υπάρχει μνημείο ωστόσο δεν δόθηκε έγκαιρα η δέουσα σημασία.

9) Γιατί οι αρχαιολόγοι είναι πραγματικές σφίγγες;

Η δεοντολογία επιβάλλει στους επιστήμονες να μιλούν βάσει τεκμηριωμένων αποδείξεων και επιβεβαιωμένων δεδομένων. Δεν διακινδυνεύουν υποθέσεις, τουλάχιστον δημοσίως.

10) Πότε θα αποκαλυφθεί το περιεχόμενο του τύμβου;

Οποιαδήποτε πρόβλεψη απαγορεύεται διά ροπάλου. Οι υπεύθυνοι αρνούνται να δώσουν οποιαδήποτε απάντηση για το χρονοδιάγραμμα.