Τίτος Πατρίκιος: Ο σπουδαίος ποιητής που κείμενό του «έπεσε» ως θέμα στις Πανελλήνιες

Στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας εξετάστηκαν τη Δευτέρα 15 Ιουνίου οι υποψήφιοι στις Πανελλαδικές Εξετάσεις 2020.

Το θέμα της Έκθεσης για τους υποψηφίους των ΓΕΛ στις Πανελλήνιες 2020 ήταν η «Ανάγνωση Βιβλίων». Τα θέματα δόθηκαν λίγο μετά τις 8:30, ενώ οι υποψήφιοι είχαν προσέλθει στις αίθουσες εξέτασης από τις 8:00.

Ένα ποίημα του Τίτου Πατρίκιου από τη συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» (2012), ήταν το τρίτο κείμενο στο οποίο βασίστηκε το θέμα της έκθεσης. Το πρώτο, ήταν ένα διασκευασμένο κείμενο του συγγραφέα, Θεόδωρου Γρηγοριάδη, που έχει δημοσιευθεί στον ημερήσιο Τύπο και το δεύτερο ήταν ένα δοκίμιο του συγγραφέα, μεταφραστή και εκδότη Κώστα Ε. Τσιρόπουλου, το κείμενο «Γράφειν», που ανήκει στη συλλογή δοκιμίων «Η Μόνωση ως Συνομιλία» (2003).

Ποιος είναι όμως ο Τίτος Πατρίκιος;

Είναι Έλληνας ποιητής, πεζογράφος και μεταφραστής, της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς που έχει τιμηθεί με το Ειδικό Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 1994.

Ο Τίτος Πατρίκιος γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος των ηθοποιών Σπύρου και Λέλας Πατρικίου. Το 1946 ολοκλήρωσε τα γυμνασιακά του μαθήματα στο Βαρβάκειο και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Εργάστηκε για κάποια χρόνια ως δικηγόρος. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση, στρατευμένος αρχικά στην ΕΠΟΝ και στη συνέχεια στον ΕΛΑΣ.

Το 1944 καταδικάστηκε σε θάνατο από συνεργάτες των γερμανών και η εκτέλεσή του ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή.

Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας εξορίστηκε στη Μακρόνησο (1951-1952) και κατά τη διετία 1952-1953 στον Άη Στράτη, από όπου επέστρεψε στην Αθήνα με άδεια εξορίστου.

Από το 1959 ως το 1964 σπούδασε κοινωνιολογία στην Ecole Pratique des Hautes Etudes του Παρισιού και πήρε μέρος σε έρευνες του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας.

Επέστρεψε στην Ελλάδα, μετά την επιβολή της δικτατορίας του Παπαδόπουλου όμως, κατέφυγε ξανά στο Παρίσι, όπου πήρε μέρος σε εκδηλώσεις ενάντια στο παράνομο καθεστώς, και εργάστηκε στην έδρα της Unesco στο Παρίσι και στη Fao στη Ρώμη.

Στην Ελλάδα επέστρεψε το 1975 και εργάστηκε ως δικηγόρος, κοινωνιολόγος και λογοτεχνικός μεταφραστής. Το 1982 επέστρεψε στη θέση που κατείχε στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών πριν το 1967. Στην Αθήνα εργάστηκε επίσης στο Κέντρο Μαρξιστικών Μελετών.

Η πρώτη του εμφάνιση στο χώρο των γραμμάτων πραγματοποιήθηκε το 1943 με τη δημοσίευση ενός ποιήματός του στο περιοδικό Ξεκίνημα της Νιότης, ενώ το 1954 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Χωματόδρομος. Ιδρυτικό μέλος του περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης από το 1954 δημοσίευσε πολλά άρθρα και κριτικές στις στήλες του, ενώ πολλά δοκίμιά του συμπεριλήφθηκαν σε συγκεντρωτικές εκδόσεις.

Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση (κείμενα των Σταντάλ, Αραγκόν, Μαγιακόφσκι, Νερούντα, Γκόγκολ, Γκαρωντύ, Λούκατς και άλλων) και την πεζογραφία, ενώ τα περισσότερα κοινωνιολογικά έργα του είναι γραμμένα στα γαλλικά. Έργα του μεταφράστηκαν στα γαλλικά, τα φλαμανδικά, τα γερμανικά και τα ολλανδικά.

Το 1994 τιμήθηκε με ειδικό κρατικό βραβείο για το σύνολο του έργου του.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Αργυρίου Αλεξ., «Τίτος Πατρίκιος», Η ελληνική ποίηση · Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.566-568. Αθήνα, Σοκόλης, 1982.
• Αργυρίου Αλεξ., «Πατρίκιος Τίτος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988.
• Γαραντούδης Ευριπίδης, «Τίτος Πατρίκιος: Αντικρυστοί καθρέφτες», Η λέξη87, 9/1989, σ.840-843.
• Ιβάνοβιτς Βίκτωρ, «Έρως και χρόνος: Ένα λυρικό ημερολόγιο», Ο Παρατηρητής4 (Θεσσαλονίκη), 1/1988, σ.112-115 (κριτική για τη συλλογή του Τίτου Πατρίκιου Θάλασσα επαγγελίας).
• Καρβέλης Τάκης, «Τίτου Πατρίκιου: ΠοιήματαΙ», Διαβάζω3-4, 10/1976, σ.96-97.
• Κοββατζής Αστέρης, Απογευματινή, 23/6/1954.
• Κουλουφάκος Κώστας, «Τίτου Πατρίκιου, Χωματόδρομος», Επιθεώρηση Τέχνης, 2/1955, σ.147-148.
• Κούρτοβικ Δημοσθένης, «Τίτος Πατρίκιος», Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς· Ένας κριτικός οδηγός, σ.177-178. Αθήνα, Πατάκης, 1995.
• Λειβαδίτης Τάσος, Αυγή, 13/12/1963.
• Μαρωνίτης Δ.Ν., Ποιητική και πολιτική ηθική· Πρώτη μεταπολεμική γενιά· Αλεξάνδρου – Αναγνωστάκης – Πατρίκιος. Αθήνα, Κέδρος, 1976.
• Νιάρχος Θανάσης Θ., «Τίτος Πατρίκιος: Αντιδικίες», Η λέξη6, 7-8/1981, σ.496-497.
• Παππάς Κώστας, «Τίτος Πατρίκιος: Συνεχές Ωράριο», Ελίτροχος2, Απρίλιος- Ιούνιος 1994, σ.130-132.
• «Σε β΄ πρόσωπο · μια συνομιλία του Τίτου Πατρίκιου με τον Αντώνη Φωστιέρη και τον Θανάση Νιάρχο», Η λέξη49, 11/1985, σ.934-939.
• Σταματίου Κώστας, Κριτική για τη Θάλασσα επαγγελίας, Τα Νέα, 8/2/1986.
• Στεριάδης Βασίλης, Κριτική για τα Θάλασσα επαγγελίας και Ποιήματα Ι, 1948-1954, Τα Νέα, 21/7/1977.
• Στεριάδης Βασίλης, Κριτική για τις Αντιδικίες, Η Καθημερινή, 17/7/1982.
• Χατζηβασιλείου Βασίλης, «Τίτος Πατρίκιος: Η κατάθεση και το τίμημα», Η λέξη49, 11/1985, σ.879-885.
 
Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Ποίηση
• Χωματόδρομος. Αθήνα, 1954.
• Μαθητεία· (1952-1962). Αθήνα, Πρίσμα, 1963.
• Προαιρετική στάση. Αθήνα, 1975.
• Ποιήματα1 (1948-1954). Αθήνα, Θεμέλιο, 1976.
• Θάλασσα Επαγγελίας. Αθήνα, Θεμέλιο, 1977.
• Αντιδικίες. Αθήνα, Ύψιλον, 1981.
• Παραμορφώσεις. Αθήνα, Διάττων, 1989.
• Η συμμορία των δεκατριών. Ημερολόγιο του 1940 και άλλα γραφτά. Αθήνα, Διάττων, 1990.
• ΠοιήματαΙ· 1948-1954. Αθήνα, Θεμέλιο, 1990.
• Η ηδονή των παρατάσεων. Αθήνα, Διάττων, 1992.
• Συνεχές ωράριο• διηγήσεις. Αθήνα, Διάττων, 1993.
• ΠοιήματαΑ΄-Γ΄. Αθήνα, Κέδρος, 1998.
ΙΙ.Μεταφράσεις
• Λούκατς, Μελέτες για τον ευρωπαϊκό ρεαλισμό. 1957.
• Αραγκόν, Μ’ ανοιχτά χαρτιά. 1965.
• Σταντάλ, Αναμνήσεις εγωτισμού. Αθήνα, Γνώση, 1983.
• Πωλ Βαλερύ, Ο κύριος Τεστ. Αθήνα, Ολκός, 1995.
ΙΙΙ.Πεζογραφία
• Στην ίσαλο γραμμή· Αφηγήσεις. Αθήνα, Κέδρος, 1997.

*Πληροφορίες από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου