Τις προδιαγραφές λειτουργίας των Κέντρων Κοινότητας καθορίζει Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) από τον υπουργό Εσωτερικών, Αλέξη Χαρίτση, και την αναπληρώτρια υπουργού Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θεανώ Φωτίου, η οποία αναρτήθηκε στη «Διαύγεια».
Σύμφωνα με την ΚΥΑ, σε κάθε Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α΄ Βαθμού δύναται να λειτουργεί Κέντρο Κοινότητας. Τα παραρτήματα και οι κινητές μονάδες τους, λειτουργούν ως δομές συμπληρωματικές των κοινωνικών υπηρεσιών των αντίστοιχων ΟΤΑ Α΄ Βαθμού και εποπτεύονται από αυτές.
Σκοπός των Κέντρων Κοινότητας είναι η υποστήριξη των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ Βαθμού στην εφαρμογή πολιτικών κοινωνικής προστασίας και στην ανάπτυξη ενός τοπικού σημείου αναφοράς για την υποδοχή, εξυπηρέτηση και διασύνδεση των πολιτών με όλα τα κοινωνικά προγράμματα και τις υπηρεσίες που υλοποιούνται στην περιοχή λειτουργίας τους.
Κάθε Κέντρο Κοινότητας λειτουργεί υποχρεωτικά με τις κάτωθι αρμοδιότητες:
1.1. Υποδοχή – Ενημέρωση – Υποστήριξη των πολιτών.
1.1.1. Πληροφόρηση ή/και παραπομπή των πολιτών σχετικά με τα προγράμματα πρόνοιας και κοινωνικής ένταξης που υλοποιούνται σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο (π.χ. Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης, προγράμματα του «Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους», κοινωνικές δομές και υπηρεσίες που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, προγράμματα της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς, κλπ).
1.1.2. Υποστήριξη στη διαδικασία ένταξης των πολιτών στα ανωτέρω προγράμματα.
Στα Κέντρα Κοινότητας υποχρεούνται ιδιαίτερα να παρέχουν υποστήριξη στους πολίτες κατά τη διαδικασία υποβολής της αίτησης για το πρόγραμμα «Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης» τόσο για την ορθή συμπλήρωση αυτής, όσο και για την προσκόμιση και παραλαβή των κατά περίπτωση απαραίτητων δικαιολογητικών.
1.2. Συνεργασία με υπηρεσίες και δομές
1.2.1. Συνεργασία και παραπομπή αιτημάτων σε δομές και υπηρεσίες που παρέχονται στα γεωγραφικά όρια της περιοχής λειτουργίας του Κέντρου Κοινότητας, π.χ. Κοινωνικοί Ξενώνες Αστέγων, Ξενώνες Κακοποιημένων Γυναικών και θυμάτων διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων, Κοινωνικά Φροντιστήρια, Δομές Ψυχικής Υγείας, Δομές για ΑμεΑ, Βρεφονηπιακοί και Παιδικοί Σταθμοί, Προγράμματα για Ηλικιωμένους, Προγράμματα για Ρομά, Προγράμματα για Μετανάστες, κλπ.
1.2.2. Συνεργασία και παραπομπή αιτημάτων α) σε υπηρεσίες απασχόλησης (π.χ. ΟΑΕΔ) για την ένταξη των ωφελουμένων σε προγράμματα κατάρτισης, δράσεις απασχόλησης, επιμορφωτικά σεμινάρια β) σε φορείς αρμόδιους για την εφαρμογή προγραμμάτων της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς.
1.2.3. Συνεργασία με την τοπική αγορά εργασίας προς ένταξη των ανέργων.
2. Το Κέντρο Κοινότητας, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες του πληθυσμού της περιοχής, δύναται να παρέχει υπηρεσίες που θα αποσκοπούν στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και θα διασφαλίζουν την κοινωνική ένταξη των ωφελουμένων.
Ενδεικτικά, αναφέρονται οι παρακάτω υπηρεσίες:
- Παροχή γενικής συμβουλευτικής υποστήριξης για την ένταξη στην αγορά εργασίας, υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού, κ.ά.
- Παροχή συμβουλευτικής ψυχοκοινωνικής στήριξης σε παιδιά, ενήλικες και οικογένειες.
- Ανάπτυξη δράσεων δημιουργικής απασχόλησης και μαθησιακής στήριξης παιδιών προσχολικής και σχολικής ηλικίας, σε συνέργεια με τα προγράμματα εκπαίδευσης που υλοποιούνται (εκπαιδευτικές δραστηριότητες, μαθησιακή υποστήριξη, παροχή γευμάτων, υποστήριξη σχολικού περιβάλλοντος, κ.ά.).
- Προγράμματα για συνδρομή στη δημιουργία ευκαιριών για νέους, π.χ. επαγγελματικός προσανατολισμός για εφήβους, βελτίωση δεξιοτήτων, πολιτισμικές δραστηριότητες, προγράμματα νεανικής συμμετοχής και στήριξης, σε συνεργασία με το Συνήγορο του Παιδιού και άλλες υπηρεσίες και δομές.
- Διοργάνωση εκδηλώσεων με επιμορφωτικό, επικοινωνιακό και κοινωνικό περιεχόμενο, όπως οργάνωση ομάδων γειτονιάς για την ανάληψη κοινοτικών πρωτοβουλιών και την ενεργοποίηση των πολιτών, διοργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων προληπτικής ιατρικής και συνθηκών υγιεινής διαβίωσης, δικτύωση με φορείς της τοπικής κοινωνίας (σχολεία, πολιτιστικοί σύλλογοι, επαγγελματικοί φορείς, κλπ) για μεικτές πρωτοβουλίες δράσεων για την τοπική ανάπτυξη, την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής, κ.ά.
- Μεικτές δράσεις για την κοινωνικοποίηση και την κοινωνική ένταξη, ειδικότερα (αλλά όχι αποκλειστικά) για μαθητές ΑμεΑ, παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, Ρομά και Μετανάστες.
- Παροχή ενημερωτικής συνδρομής για θέματα νομικού χαρακτήρα σε σχέση με τις παρεχόμενες δυνατότητες, όργανα, διαδικασίες, κλπ.
- Συγκέντρωση και διανομή βασικών αγαθών.
- Ανάπτυξη Δικτύου Εθελοντισμού που είτε θα συνδράμει το προσωπικό του Κέντρου Κοινότητας κατά περίπτωση, πάντοτε υπό την εποπτεία του συντονιστή του Κέντρου και με βάση τις οδηγίες και κατευθύνσεις του είτε θα συμβάλει στις δράσεις των υπόλοιπων δομών αντιμετώπισης της φτώχειας, υπό τις οδηγίες και τον έλεγχο του τακτικού προσωπικού των δομών αυτών.
- Παροχή συμβουλευτικής ψυχοκοινωνικής στήριξης σε παιδιά, οικογένειες, ενήλικες και ηλικιωμένους.
3. Παραρτήματα και κινητές μονάδες
Το Κέντρο Κοινότητας δύναται να διευρύνει τη δράση του με παραρτήματα, ώστε να εξυπηρετεί θύλακες φτώχειας, καταυλισμούς Ρομά, θύλακες μεταναστών, κ.ά., καθώς και με Κινητές Μονάδες για την εξυπηρέτηση ατόμων απομακρυσμένων περιοχών.
Τα Παραρτήματα και οι Κινητές Μονάδες θα είναι παρακολουθήματα του Κέντρου Κοινότητας αναφοράς, εποπτεύονται από τις ίδιες υπηρεσίες του ΟΤΑ Α’ Βαθμού και συνδέονται άμεσα με τις υπηρεσίες που παρέχονται από το Κέντρο Κοινότητας αναφοράς τους.
Επιπλέον, τα παραρτήματα δύνανται να εξειδικεύονται σε μία ή ορισμένες υπηρεσίες, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε περιοχής ή ομάδας−στόχου.
Στις περιπτώσεις που στο δήμο λειτουργεί ήδη «Κέντρο Στήριξης Ρομά και Ευπαθών Ομάδων», αυτό παραμένει ως παράρτημα του διευρυμένου Κέντρου Κοινότητας, ώστε αυτό να συνεχίσει να παρέχει τις υπηρεσίες που παρέχονταν από το υφιστάμενο Κέντρο Στήριξης Ρομά. Για τις ειδικότητες που είναι κοινές με αυτές που προβλέπονται στο Κέντρο Κοινότητας αναφοράς, ο οικείος ΟΤΑ θα έχει την ευχέρεια να ορίσει τον τρόπο κάλυψης των αναγκών της κεντρικής δομής και του παραρτήματος από τις συγκεκριμένες υφιστάμενες ειδικότητες, έχοντας τη δυνατότητα, εάν το κρίνει απαραίτητο, να αυξήσει τον αριθμό των απασχολουμένων αυτών των ειδικοτήτων.
Ωφελούμενοι
Ωφελούμενοι από την ενέργεια είναι οι πολίτες που διαβιούν στην περιοχή παρέμβασης των Κέντρων Κοινότητας και, κατά προτεραιότητα, άτομα και οικογένειες που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, παιδιά που βιώνουν καταστάσεις αποκλεισμού, οι ωφελούμενοι του προγράμματος «Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης», καθώς και μετανάστες, ΑμεΑ, Ρομά και, γενικότερα, ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως περιγράφονται στο «Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο για την Κοινωνική Ένταξη».
Ανάλογα με τις ιδιαίτερες τοπικές ανάγκες και περιστάσεις, η δράση κάθε Κέντρου Κοινότητας δύναται να εστιάζει περισσότερο σε μια ή περισσότερες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, χωρίς, ωστόσο, να αποκλείονται οι υπόλοιπες.
Η εξυπηρέτηση των ωφελουμένων θα γίνεται, μέσω ηλεκτρονικού συστήματος καταγραφής, το οποίο θα διασυνδέεται με τα αντίστοιχα συστήματα συνεργαζόμενων φορέων και υπηρεσιών που εφαρμόζουν προγράμματα σε εθνικό, περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο.
Ως φορείς υλοποίησης των Κέντρων Κοινότητας ορίζονται οι δήμοι και όλοι οι φορείς που συστήνονται και εποπτεύονται από αυτούς, όπως δημοτικά ΝΠΔΔ, κοινωφελείς επιχειρήσεις.
Λειτουργία- Ωράριο λειτουργίας
Τα Κέντρα Κοινότητας λειτουργούν από Δευτέρα έως Παρασκευή με ωράριο ημερήσιας λειτουργίας, το οποίο, κατά την κρίση του οικείου ΟΤΑ Α΄ Βαθμού και με βάση τις δυνατότητές του σε ανθρώπινο δυναμικό, μπορεί να εκτείνεται και πέραν της ώρας λήξης του ωραρίου του τακτικού προσωπικού (17:00), προκειμένου να εξυπηρετεί τους πολίτες στο μεγαλύτερο δυνατό χρονικό εύρος. Το ακριβές ωράριο του Κέντρου Κοινότητας καθορίζεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του ωραρίου λειτουργίας του, στο Κέντρο Κοινότητας πρέπει να απασχολούνται δύο τουλάχιστον υπάλληλοι, εκ των οποίων ο ένας Κοινωνικός Λειτουργός. Κατά τη δικαιολογημένη απουσία εργαζομένου, την ευθύνη μέριμνας για την εύρυθμη λειτουργία του Κέντρου έχει η αρμόδια για το προσωπικό υπηρεσία του φορέα υλοποίησης.