Έζησαν και άλλες κρίσεις και άλλες δυσκολίες, πολέμους, ξενιτιά και οικονομικά προβλήματα. Τότε όμως ήταν νέοι και μπορούσαν. Μπορούσαν να δουλέψουν σκληρά και να παλέψουν για τους εαυτούς τους, τα παιδιά τους και τις οικογένειές τους. Τώρα που μεγάλωσαν και η ηλικία τούς στερεί τις δυνάμεις, χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη όχι μόνο για τα απλά και τα καθημερινά αλλά και για τα δύσκολα, για τη στιγμή της ασθένειας, της ανάγκης.
Οι ηλικιωμένοι βιώνουν ίσως περισσότερο από άλλες ομάδες του πληθυσμού, τον αντίκτυπο της οικονομικής κρίσης ενώ, την ίδια στιγμή, έχουν να αντιμετωπίσουν το υψηλό κόστος των φαρμάκων αλλά και τα προβλήματα που ταλανίζουν σήμερα το σύστημα υγείας και κοινωνικής πρόνοιας της χώρας.
Εν μέσω αυτής της κρίσης, μεγαλώνει η ζήτηση για κάποια θέση σε μια μονάδα περίθαλψης ηλικιωμένων του κράτους, της εθελοντικής πρωτοβουλίας, της εκκλησίας ή των δήμων.
Εκεί απευθύνονται κυρίως όσοι δεν έχουν συγγενείς για να τους φροντίσουν, όσοι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στο κόστος μιας ιδιωτικής μονάδας (από 600 έως 1300 ευρώ μηνιαίως) ή όσοι λαμβάνουν τόσο χαμηλή σύνταξη που δεν αποτελεί καν δέλεαρ για κάποιον οικείο ώστε να τους γηροκομήσει.
Είναι, άλλωστε, χαρακτηριστικό ότι είχε εκδηλωθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα η τάση πολλών ηλικιωμένων να εγκαταλείπουν ιδιωτικές μονάδες περίθαλψης προκειμένου να συγκατοικήσουν με τα παιδιά και τα εγγόνια τους και να τα υποστηρίξουν με τη σύνταξή τους.
«Κάθε εβδομάδα δεχόμαστε το λιγότερο τρία με τέσσερα τηλεφωνήματα από ηλικιωμένους που ενδιαφέρονται να έρθουν στο Χαρίσειο Γηροκομείο» αναφέρει στο ΑΜΠΕ ο διευθυντής του Ιωάννης Ταγαράκης.
Ο ίδιος σχολιάζει ότι προτεραιότητα έχουν εκείνοι που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα και δεν έχουν οικογένεια. Ωστόσο επισημαίνει ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν ελεύθερες θέσεις στη συγκεκριμένη μονάδα, η οποία ανήκει σε μια μεγάλη οικογένεια ευεργετών της Θεσσαλονίκης που εμπιστεύτηκαν τη λειτουργία της στη Μητρόπολη.
Λόγω οικονομικής κρίσης έχουν αυξηθεί και τα αιτήματα για περίθαλψη στο γηροκομείο της Μητρόπολης Κασσανδρείας που λειτουργεί στην Αρναία.
«Βλέπουμε όλο και περισσότερο το σκληρό πρόσωπο της κοινωνίας που οδηγεί ανθρώπους με παιδιά ή χωρίς παιδιά στο ίδρυμα» σημειώνει ο πατέρας Χρυσόστομος Μαηδόνης, διευθυντής του εν λόγω κέντρου. Τονίζει δε ότι παλαιότερα, σε έναν χρόνο, υπήρχαν δέκα το πολύ αιτήσεις ενώ τα τελευταία χρόνια πολλαπλασιάζονται διαρκώς, φτάνοντας τις 30 ετησίως, ιδίως για περιπτώσεις κατάκοιτων και άρρωστων ανθρώπων.
«Τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Υπάρχει μια τεράστια λίστα αναμονής για ανθρώπους που αναζητούν κάποια θέση στο κρατικό ίδρυμα ‘Άγιος Παντελεήμονας’ που βρίσκεται στη δυτική Θεσσαλονίκη αλλά και στο Χαρίσειο Γηροκομείο, καθώς δεν είναι ιδιωτικά.
Σκεφτόμαστε διαρκώς ότι για να ανοίξει’κάποια θέση θα πρέπει κάποιος να πεθάνει, όσο μακάβριο και αν ακούγεται κάτι τέτοιο, ενώ η κατάσταση διαρκώς επιδεινώνεται» υπογραμμίζει, από την πλευρά της, η εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλος Κεντρικής Μακεδονίας για θέματα πρόνοιας Έφη Βασιλειάδου.
Εναλλακτική λύση, κατά την κ. Βασιλειάδου, αποτελούν οι δομές που λειτουργούν στους Δήμους, οι οποίοι μάλιστα επέδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για συμμετοχή σε νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την ημερήσια φροντίδα ηλικιωμένων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα ΚΗΦΗ, (Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων) που λειτουργούν στους Δήμους και μπορούν κατά τη διάρκεια της ημέρας να προσφέρουν υπηρεσίες υποστήριξης σε ηλικιωμένους. Το μειονέκτημα σε αυτή την περίπτωση είναι ότι τα συγκεκριμένα κέντρα δεν εξασφαλίζουν διαμονή για όσους εξυπηρετούν.
Το ανθρώπινο πρόσωπο της κρίσης
«Το πρώτο βήμα που πρέπει να κάνει κάποιος που έχει ανάγκη, είναι να απευθυνθεί στον Δήμο του. Εκεί, οι αρμόδιοι, σε συνεργασία με εθελοντές αναζητούν και δίνουν λύσεις, που μπορούν να φτάσουν ακόμη και στην εξυπηρέτηση των αναγκών ενός ηλικιωμένου αναφορικά με την παροχή φαγητού, ιατρικής φροντίδας και καθαριότητας στο σπίτι» τονίζει η κ. Βασιλειάδου.
Σχολιάζει δε ότι αιτήματα δήμων και ενδιαφερομένων φτάνουν και στις δομές πρόνοιας της Περιφέρειας, οι οποίες επικοινωνούν με ιδιωτικές μονάδες περίθαλψης ηλικιωμένων προκειμένου να δεχτούν να φιλοξενήσουν ηλικιωμένους με χαμηλότερο από το κόστος που ορίζουν κάθε φορά.
«Υπάρχει καλή πρόθεση και με μεγάλη μας χαρά θα μπορούσαμε να συνεισφέρουμε στον τομέα αυτό» σημειώνει η διευθύντρια της ιδιωτικής μονάδας «Άγιος Νικόλαος» Λίλιαν Μακραντωνάκη.
Η ίδια δίνει έμφαση στο ανθρώπινο πρόσωπο της μονάδας που διευθύνει, κάνει λόγο για ηθική δέσμευση απέναντι στους ηλικιωμένους και υπογραμμίζει την ανάγκη ψυχολογικής υποστήριξής τους από κάθε μονάδα και το οικογενειακό τους περιβάλλον.
Ενδεικτική της ιδιωτικής φιλάνθρωπης πρωτοβουλίας είναι και η φιλοξενία δεκάδων ηλικιωμένων του Χαρίσειου Γηροκομείου σε μεγάλο και πολυτελές ξενοδοχείο της Χαλκιδικής.
«Η ίδια η ιδιοκτήτρια του ξενοδοχείου, πέραν της δωρεάν φιλοξενίας που προσφέρει στους γέροντες και τις γερόντισσες, τους ‘υπηρετεί’ στην κυριολεξία, στη μονάδα που παραχωρεί για 15 μέρες από την 1η Οκτωβρίου στη διάθεση των ηλικιωμένων» τονίζει ο κ. Ταγαράκης.
Στο ίδιο πνεύμα, έχει δημιουργηθεί στην Αρναία μια ομάδα ανθρώπων που προσφέρουν εθελοντική εργασία στο ίδρυμα που περιθάλπει ηλικιωμένους στην περιοχή. Καθημερινά προσφέρεται διατροφή, φροντίδα, ένδυση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ενώ στα σχέδια της διοίκησης βρίσκεται η ένταξη στο ΕΣΠΑ, για χρηματοδότηση, της δημιουργίας μονάδας χρόνιων παθήσεων που θα μπορεί να φιλοξενεί μέχρι 50 άτομα. Δεδομένων μάλιστα των οικονομικών δυσχερειών που αντιμετωπίζει το ίδρυμα, είναι πολλοί αυτοί που προσφέρουν όσα χρήματα μπορούν για να συμβάλλουν στην κάλυψη των εξόδων του.
Προσπάθειες για την εξουδετέρωση της ψυχολογίας του ιδρυματισμού
Απέναντι στους αρνητικούς συνειρμούς που μπορεί να δημιουργεί ακόμη και το άκουσμα μόνο της λέξης «γηροκομείο», οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτά πασχίζουν να εξουδετερώσουν την ψυχολογία του ιδρυματισμού.
«Το Χαρίσειο Γηροκομείο εδώ και χρόνια έχει δώσει την ελευθερία στους γέροντες να εξέρχονται από αυτό ελεύθερα, αρκεί να επιστρέφουν τις ώρες του φαγητού και της ξεκούρασης.
Παράλληλα έχουν τη δυνατότητα να ταξιδέψουν αν το επιθυμούν» τονίζει ο κ. Ταγαράκης. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι η σημασία του χώρου διαμονής είναι μεγάλη, γι αυτό ολοκληρώθηκε πρόσφατα η νέα πτέρυγα του γηροκομείου όπου θα μεταφερθούν οι 80 ηλικιωμένοι του ώστε να ανακαινιστεί και η υπάρχουσα. Έτσι, στο τέλος, θα μπορούν να φιλοξενηθούν 150 ηλικιωμένοι σε όλη την έκταση του κτιρίου.
Αντίστοιχη είναι και η πρακτική ορισμένων ιδιωτικών μονάδων που επιλέγουν να δημιουργούν υποδομών που δεν θυμίζουν καν γηροκομείο.
«Για να αισθανθεί κάποιος άνετα θα πρέπει ο χώρος όπου βρίσκεται να μην δημιουργεί ιδρυματικές συνθήκες. Γι αυτό έχουμε δώσει έμφαση στις καλές συνθήκες διαβίωσης και επενδύσαμε μεγάλη αγάπη και καλή διάθεση» σημειώνει η κ. Μακραντωνάκη.
Σε κάθε περίπτωση, άνθρωποι των γηροκομείων, της εκκλησίας, της φιλανθρωπίας, της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του εθελοντισμού στέλνουν ένα κοινό μήνυμα στην κοινωνία υπογραμμίζοντας ότι «οι γέροντες δεν είναι άχρηστοι, δεν είναι για πέταμα».
Αυτή την έννοια έχουν, άλλωστε, τα λόγια του πατρός Χρυσοστόμου Μαηδόνη για κάποιους από εκείνους που έζησαν στο ίδρυμα της Αρναίας: τον παππού Νεοκλή, τσομπάνη που γνώριζε απ’ έξω όλη την Αγία Γραφή, τον παπά Βαγγέλη που πέντε ώρες την ημέρα διάβαζε και πέντε προσευχόταν και τη γερόντισσα Σταυρίτσα Ζαχαρίου, που στα 80 της χρόνια αποφάσισε να μείνει στην Αρναία όμως ύστερα από δύο χρόνια έφυγε για την Αφρική ώστε να συνεχίσει εκεί το ιεραποστολικό της έργο.
