UNICEF: Ένα στα τέσσερα παιδιά στην Ελλάδα ζουν υπό συνθήκες φτώχειας

Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση που δημοσίευσε το Ερευνητικό Κέντρο Innocenti της UNICEF, ένα στα τέσσερα παιδιά στην Ελλάδα ζει σε σχετική εισοδηματική φτώχεια. Το αντίστοιχο ποσοστό για τις χώρες υψηλού εισοδήματος είναι ένα στα πέντε παιδιά. Κατά μέσο όρο το ένα στα οχτώ παιδιά αντιμετωπίζει επισιτιστική ανασφάλεια, ενώ οι δείκτες δεν είναι ενθαρρυντικοί και στα θέματα υγείας, εκπαίδευσης, ισότητας των φύλων.

H Ελλάδα έχει καλή βαθμολογία στους δείκτες της «ειρήνης και δικαιοσύνης», με χαμηλά ποσοστά έμφυλης βίας και σχολικού εκφοβισμού (3η στην κατάταξη), ακολουθούν οι γνώσεις των εφήβων για περιβαλλοντικά ζητήματα (17η), 20ή στην υγεία και ευημερία, ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες βρίσκεται κάτω από το μέσο όρο των χωρών.

Η έκθεση «Οικοδομώντας το Μέλλον: Τα Παιδιά και οι Στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη στις Πλούσιες Χώρες» είναι η πρώτη, που αξιολογεί την κατάσταση των παιδιών σε 41 χώρες υψηλού εισοδήματος σε σχέση με τους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΣΒΑ), που προσδιορίστηκαν ως οι σημαντικότεροι για την παιδική ευημερία. Κατατάσσει τις χώρες με βάση τις επιδόσεις τους και διευκρινίζει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αντιμετωπίζουν οι προηγμένες οικονομίες για την επίτευξη παγκόσμιων δεσμεύσεων έναντι των παιδιών.

Η νεογνική θνησιμότητα έχει μειωθεί στις περισσότερες χώρες. Και τα ποσοστά αυτοκτονίας μεταξύ των εφήβων, οι γεννήσεις σε εφηβική ηλικία και η μέθη μειώνονται. Ωστόσο, ένας στους τέσσερις έφηβους αναφέρει δύο ή περισσότερα ζητήματα ψυχικής υγείας περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα.

Ακόμα και στις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στην εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας και της Φινλανδίας, περίπου το ένα πέμπτο των 15χρονων δεν φτάνει τα ελάχιστα επίπεδα επάρκειας στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες.

Κατά μέσο όρο, 14% των ενηλίκων, που ερωτήθηκαν σε 17 πλούσιες χώρες πιστεύουν, ότι τα αγόρια αξίζουν προτίμησης για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και στην πλειονότητα αυτών των χωρών αυτή η πεποίθηση είναι υψηλότερη μεταξύ των ανδρών.

Στην κατάταξη 41 χωρών, ο σχετικός πίνακας ευνοεί εκείνες τις χώρες, που εμφανίζονται συχνά στην κορυφή των πρόσφατων συγκρίσεων της ανθρώπινης και παιδικής ανάπτυξης -τις σκανδιναβικές χώρες, τη Γερμανία και την Ελβετία- και λιγότερο τις χώρες χαμηλότερου εισοδήματος στην ομάδα, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Χιλή. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική ματιά αποκαλύπτει περιθώρια βελτίωσης σε όλους τους τομείς, καθώς όλες οι χώρες κατατάσσονται στο μέσο ή το χαμηλότερο τρίτο της κατάταξης, σε δύο ή περισσότερους στόχους, προσθέτει ο οργανισμός.

Για ορισμένους δείκτες -ανισότητα εισοδήματος, εφηβική αυτόαναφερόμενη ψυχική υγεία και παχυσαρκία- οι τάσεις υποδηλώνουν αιτία ανησυχίας στην πλειονότητα των πλουσίων χωρών. Στις δυο από τις τρεις χώρες, που μελετήθηκαν, τα φτωχότερα νοικοκυριά με παιδιά είναι πλέον πολύ πιο πίσω από τον μέσο όρο από ό,τι το 2008. Το ποσοστό παχυσαρκίας στις ηλικίες 11-15 ετών και το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν δύο ή περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας την εβδομάδα, αυξάνεται στην πλειοψηφία των χωρών.

Παρόλο που πολλές χώρες έχουν σημειώσει ευρεία πρόοδο σε αρκετούς δείκτες, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους σε άλλους τομείς. Τα εθνικά επίπεδα εισοδήματος δεν εξηγούν όλες αυτές τις διαφορές: για παράδειγμα, η Σλοβενία βρίσκεται πολύ μπροστά από πολύ πλουσιότερες χώρες σε πολλούς δείκτες, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες κατατάσσονται στην 37 θέση από τις 41 στον συνοπτικό πίνακα.

Τα στοιχεία που αφορούν την Ελλάδα

• Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 31η θέση από τις 41 χώρες της ΕΕ/ΟΟΣΑ στον Πίνακα Κατάταξης. Στους Στόχους για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (ΣΒΑ), που αφορούν τα παιδιά, η Ελλάδα αποδίδει καλύτερα στο στόχο 16 «Προώθηση της ειρήνης, της δικαιοσύνης και ισχυρών θεσμών» (3η θέση) και χειρότερα στο στόχο 10 «Μείωση ανισοτήτων» (36η). Πιο συγκεκριμένα:
• Στην Ελλάδα το 25,5% των παιδιών ζουν σε σχετική εισοδηματική φτώχεια και το 39% σε πολυδιάστατη φτώχεια. Οι κοινωνικές μεταβιβάσεις μειώνουν την εισοδηματική φτώχεια πριν από τις μεταφορές κατά 18%. Αυτό θέτει την Ελλάδα στην 29η θέση σε αυτόν τον στόχο.

Επιδόσεις χωρών: Στην κορυφή του πίνακα σχετικής εισοδηματικής φτώχειας Δανία (9,2%), Ισλανδία (10%), Νορβηγία (10,2%). Στην χειρότερη θέση Ρουμανία (39,3%), Ισραήλ (36,1%), Τουρκία (31,8%). Στην κορυφή του πίνακα για την πολυδιάστατη φτώχεια Ελβετία (11%), Φινλανδία (12%), Ολλανδία (13%). Στην χειρότερη θέση Ρουμανία (85%), Βουλγαρία (77%), Ουγγαρία (58%).

• Η Ελλάδα βρίσκεται στην 35η θέση, με το 15,7% των παιδιών ηλικίας κάτω των 15 ετών να ζει με έναν ενήλικα που είναι σε επισιτιστική ανασφάλεια και ποσοστό παιδικής παχυσαρκίας 20,9% (το 3ο υψηλότερο).

Επιδόσεις χωρών: Στην κορυφή του πίνακα επισιτιστικής ανασφάλειας Ιαπωνία (1,4%), Σουηδία (4%), Δημοκρατία της Κορέας (4,8%). Στην χειρότερη θέση Μεξικό (34,9%), Τουρκία (33,4%), Ρουμανία (26,3%). Παιδική παχυσαρκία καλύτερες οι Δανία (8,3%), Ολλανδία (10%), Ελβετία (10,2%) και χειρότερες οι Μάλτα (27,4%), Καναδάς (25%), Ελλάδα (20,9%).

• Η Ελλάδα βρίσκεται στην 20ή θέση ως προς τον στόχο της υγείας και ευημερίας. Το ποσοστό νεογνικής θνησιμότητας είναι 2,6 παιδιά ανά 1000 γεννήσεις. Δεν υπήρχαν δεδομένα για το ποσοστό αυτοκτονίας εφήβων (15-19). Το 27,9% των παιδιών ηλικίας 11-15 ετών αναφέρουν, ότι αντιμετωπίζουν δύο ή περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα περισσότερο από μία φορά την εβδομάδα (το 5ο υψηλότερο ποσοστό), το 5,8% αναφέρουν ότι έχουν μεθύσει τον τελευταίο μήνα (κάτω από το μέσο όρο 6,9 για αυτήν την ομάδα χωρών). Το εφηβικό ποσοστό γεννήσεων είναι 7,23 γεννήσεις ανά 1.000 γυναίκες ηλικίας 15-19 ετών, μειωμένο από 11,20 ανά 1.000 το 2005.

Επιδόσεις χωρών: Νεογνική θνησιμότητα, στην κορυφή Ιαπωνία (0,9%), Σλοβενία (1,3%), Σουηδία (1,4%) στο τέλος Μεξικό (8%), Τουρκία (7,3%), Βουλγαρία (5,6%). Αυτοκτονίες εφήβων, στις υψηλότερες θέσεις Πορτογαλία (1,7 ανά 100.000), Ιταλία (1,9), Ισπανία (2) και στις χαμηλότερες Νέα Ζηλανδία (15,6), Λιθουανία (13,3), Φινλανδία (11,3). Ψυχολογικά προβλήματα εφήβων καλύτερες οι Γερμανία (14,2%), Αυστρία (14,7%), Πορτογαλία (15%) χειρότερες οι Ιταλία (36,5%), Βουλγαρία (32,5%), Μάλτα (28,4%).

• Με το 56,7% των 15χρονων να επιτυγχάνουν τη βάση στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες (το 5ο χαμηλότερο ποσοστό) και το 94,9% των παιδιών να συμμετέχουν σε προσχολική εκπαίδευση ένα χρόνο πριν από την έναρξη της υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης, η Ελλάδα βρίσκεται στο χαμηλότερο τρίτο της κατάταξης για την ποιοτική εκπαίδευση, στην 33η θέση.

Επιδόσεις χωρών: Καλύτερες επιδόσεις στη βασική ικανότητα στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες Εσθονία (83,1%), Ιαπωνία (82,4%), Φινλανδία (81,4%) και χειρότερες οι Τουρκία (40,7%), Ρουμανία (45,5%), Χιλή (47%). Υψηλότερη συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση Μάλτα και Ισραήλ (99,9%), Βέλγιο-Φινλανδία-Γαλλία (99,8%), Ισπανία (99,3%) και χαμηλότερη οι Τουρκία (72,7%), Αυστραλία (80,3%), Πολωνία (89,3%).

Οι δείκτες του στόχου της ισότητας των φύλων δεν περιλαμβάνονται στον γενικό πίνακα κατάταξης, όμως εξετάζονται στην έκθεση. Για παράδειγμα, η Ελλάδα εμφανίζει ένα ποσοστό 2% γυναικών ηλικίας 18-29 ετών που ανέφεραν ότι βίωσαν σεξουαλική βία πριν από την ηλικία των 15 ετών, κάτω από τον μέσο όρο για αυτή την ομάδα χωρών (6,3%). Στο δείκτη αυτό η Ρουμανία εμφανίζει μόλις 1,1%, Κροατία και Πολωνία 1,9%. Υψηλά ποσοστά αντίστοιχα εμφανίζουν Λουξεμβούργο (13%), Ηνωμένο Βασίλειο (12,3%) και Γαλλία (12%).

• Η Ελλάδα παρουσιάζει χαμηλές επιδόσεις στον στόχο της οικονομικής ανάπτυξης και εργασίας, βρισκόμενη στην 32η θέση, με το 10,5% των ατόμων ηλικίας 15-19 ετών να μην είναι σε εκπαίδευση, απασχόληση ή σε κατάρτιση και το 11,6% των παιδιών ηλικίας κάτω των 18 ετών να ζουν σε νοικοκυριά ανέργων (πάνω από το μέσο όρο για αυτήν την ομάδα χωρών και στους δύο δείκτες).

Επιδόσεις χωρών: Καλύτερες επιδόσεις στον πρώτο δείκτη Ιαπωνία (2%), Λουξεμβούργο (2,4%), Γερμανία (2,9%) και χειρότερες Τουρκία (21%), Μεξικό (15,3%), Βουλγαρία (14,1%). Στα παιδιά σε νοικοκυριά ανέργων καλύτερες Ιαπωνία (2,1%), Ελβετία (2,9%), Δημοκρατία Κορέας (4%) και χειρότερες Ιρλανδία (18,8%), Ουγγαρία και Νέα Ζηλανδία (16%), Ισπανία (14,3%).

• Η Ελλάδα βρίσκεται στην 36η θέση στις ανισότητες εντός και μεταξύ των χωρών. Το μερίδιο του συνολικού εισοδήματος που πηγαίνει στο 10% των νοικοκυριών με παιδιά είναι 64% υψηλότερο από το μερίδιο που φτάνει στο χαμηλότερο 40%. Επίσης, υπάρχει σχετική διαφορά 63,2% μεταξύ των οικογενειακών εισοδημάτων των παιδιών στο 10ο χαμηλότερο εκατοστημόριο και εκείνων του μέσου όρου – ένα μέτρο «ανισότητας στις χαμηλότερες βαθμίδες». Αυτό είναι το 6ο υψηλότερο αποτέλεσμα αυτού του δείκτη. Μια άνοδος στην οικογενειακή κοινωνικοοικονομική κατάσταση προβλέπει αύξηση των επιδόσεων στις εξετάσεις των μαθητών 15 ετών στην ανάγνωση, τα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες κατά 33,3 βαθμούς, κάτω από τον μέσο όρο για αυτή την ομάδα χωρών.

Επιδόσεις χωρών: Καλύτερες στον πρώτο δείκτη Ισλανδία (0,70), Νορβηγία (0,74), Σουηδία (0,76) και χαμηλότερα Μεξικό (2,80), Χιλή (2,21), Τουρκία (1,89). Στο δεύτερο δείκτη καλύτερες Ισλανδία (34,2%), Νορβηγία (37,1%), Ελβετία (38,5%) και χειρότερες Βουλγαρία (71,1%), Ρουμανία (67,4%), Μεξικό (65,7%).

• Η Ελλάδα βρίσκεται στην 28η θέση στον δείκτη για τις ασφαλείς και βιώσιμες τις πόλεις, έχοντας συγκεντρώσεις λεπτών σωματιδίων σε αστικές περιοχές 12,3 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο – πάνω από το διεθνώς αναγνωρισμένο ασφαλές επίπεδο των 10.

Επιδόσεις χωρών: Καλύτερες Ιρλανδία και Νορβηγία (4,8), Αυστραλία (5,3), Εσθονία (5,8) και χειρότερες Δημοκρατία Κορέας (24,8), Ισραήλ (23,5), Βέλγιο (18,1).

• Με το 62,7% των 15χρονων να γνωρίζουν πέντε ή περισσότερα περιβαλλοντικά ζητήματα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 17η θέση από τις 37 χώρες στη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.

Επιδόσεις χωρών: Καλύτερες Πορτογαλία (82%), Σλοβενία (75,8%), Τουρκία (73%), χειρότερες Ρουμανία (38,3%), Ιαπωνία (44,4%), Νέα Ζηλανδία (49,7%).

• Ειρήνη, δικαιοσύνη και ισχυροί θεσμοί: Το ποσοστό αυτό-αναφερόμενου χρόνιου εκφοβισμού (bullying) είναι το 7ο χαμηλότερο σε αυτήν την ομάδα χωρών (6,4% παιδιών 11-15 ετών που έχουν υποστεί εκφοβισμό τουλάχιστον δύο φορές το μήνα). Επίσης 12,2% γυναικών ηλικίας 18-29 ετών που ανέφεραν ότι είχαν βιώσει φυσική βία πριν την ηλικία των 15 στην Ελλάδα (το 6ο χαμηλότερο ποσοστό). Τα αποτελέσματα αυτά θέτουν την Ελλάδα στην 3η θέση. Δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία για την Ελλάδα όσον αφορά το ποσοστό ανθρωποκτονιών.

Επιδόσεις χωρών: Χαμηλότερα επίπεδα εκφοβισμού παρουσιάζουν Σουηδία (4,5%), Ισλανδία (4,6%), Ιταλία (5,2%) και υψηλότερα Λιθουανία (29,2%), Λετονία (22,7%), Εσθονία (16,6%). Χαμηλότερα επίπεδα βίας κατά των γυναικών πριν τα 15 Ολλανδία (8%), Σλοβενία (8,4%), Κύπρος (9,5%) και υψηλότερα Εσθονία (44,6%), Φινλανδία (40%), Λουξεμβούργο (34,9%).