Το καταφύγιο-μουσείο των Χανίων που ζωντανεύει μνήμες του ’41

Ένα ολοζώντανο μουσείο ιστορικής μνήμης βρίσκεται στον λόφο του Πλατανιά. Ο λόγος για το πολεμικό καταφύγιο που χτίστηκε από τα καταναγκαστικά έργα που επέβαλλαν οι Γερμανοί στους κατοίκους του Πλατανιά, το 1942, όταν πλέον είχαν καταλάβει  όλο το νησί και εγκαταστάθηκαν στον Πλατανιά, αφού επιλέγει ως στρατηγικό σημείο. Του ανταποκριτή μας από το flashnews.gr στην Κρήτη Τα καταναγκαστικά έργα που υπεβλήθησαν οι κάτοικοι της περιοχής, πέρα από τα οχυρωματικά και τα πολυβολεία, ήταν η κατασκευή του συγκεκριμένου καταφυγίου που διήρκησε έξι μήνες και δούλευαν καθημερινά 15 άτομα. Το καταφύγιο και μουσείο πλέον, έχει μήκος 200 μέτρα με 13 θαλάμους. Λίγα χρόνια μετά την λήξη του πολέμου, χρησιμοποιούνταν ως αποθήκη από τους κατοίκους της περιοχής για τις πατάτες, λόγω του μικροκλίματος που επικρατεί στο εσωτερικό, αφού η θερμοκρασία παραμένει σε σταθερά επίπεδα, περίπου 21 βαθμούς, χειμώνα και καλοκαίρι. Το 2013 με πρωτοβουλία της Ενορίας του Αγίου Δημητρίου αλλά και εθελοντών-κατοίκων της περιοχής άρχισαν οι εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης και πλέον λειτουργεί ως χώρος «ιστορικής μνήμης». Μοναδικά ευρήματα από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, δωρεές από το εξωτερικό, μοναδικές φωτογραφίες και ιστορίες διακοσμημένες σε κάθε θάλαμε, σε συνδυασμό με την ξενάγηση που διεξάγουν οι ίδιοι οι εθελοντές, μετρέπουν αυτά τα 200 μέτρα που θα διανύσει κάποιος επισκέπτης σε ταξίδι πίσω στο χρόνο. Ο πρωτεργάτης της ανάδειξης του καταφυγίου σε μουσείο Κυριάκος Λουρανδάκης και ο εθελοντής Βεριβάκης Δημήτρης μίλησαν στο Flashnews.gr. Σύμφωνα με τον κύριο Λουρανδάκη «ο βασικότερος λόγος που οι Γερμανοί προχώρησαν στην κατασκευή του καταφυγίου κάτω από την εκκλησία είναι διότι, η εκκλησία ουσιαστικά τους παρείχε ασφάλεια, αφού η θέση αυτή δεν θα βομβαρδίζονταν ούτε απο τους Έλληνες ούτε από τους συμμάχους.» «Το καταφύγιο είναι τέλεια προσανατολισμένο ως προς την ανατολή και δύση. Στην ισημερία Σεπτέμβρη-Μάριο δηλαδή ο ήλιος μπαίνει σε ευθεία γραμμή ενώ είναι αντισεισμικό και αντικραδασμικό. Οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν το συγκεκριμένο καταφύγιο για την φύλαξη βαρέου οπλισμού, όπως επάκτια, αντιαεροπορικά βλήματα κτλ. Όπως μας ανέφερε ο κ. Λουρανδάκης και ο κ. το καταφύγιο αυτό συνδεόταν στο παρελθόν με δύο άλλα καταφύγια τα οποία μεταξύ τους ενώνονταν με χαράκωμα. «Στο καταφύγιο-μουσείο εκθέτουμε αντικείμενα-δωρεές  που έχουν κάνει περισσότεροι από 90 άνθρωποι, ντόπιοι αλλά και ξένοι» Αξίζει να αναφερθεί ότι ο αρχηγός του ΓΕΝ Γιακουμάκης Γιώργος έχει κάνει πολύ σημαντικές δωρεές στο μουσείο όσον αφορά τον οπλισμό. Είναι λυπηρό το γεγονός ότι από τα 10.000 άτομα που έχουν επισκεφθεί μέχρι σήμερα το καταφύγιο, σχεδόν το 95% είναι αλλοδαποί! «Είναι ίσως το μοναδικό καταφύγιο-μουσείο στην Κρήτη, ωστόσο αυτό φαίνεται ότι δεν αποτελεί κίνητρο για τους ντόπιους να το επισκεφθούν».

Η ιστορική ελιά έξω από το καταφύγιο

«Μόλις δύο ημέρες πριν από την κατάληψη της Κρήτης ένας τραυματισμένος Γερμανός πιλότος μεταφέρθηκε στην μαμή του χωριού. Ωστόσο η ίδια δεν μπορούσε να σταματήσει την ακατάσχετη αιμορραγία και πέθανε. Πάνω στον πανικό των ημερών, οι χωριανοί έθαψαν τον άνδρα μπροστά από την ελιά που είναι σήμερα στο καταφύγιο. Όταν πλέον η Κρήτη καταλήφθηκε και οι Γερμανοί επέλεξαν ως στρατηγικό σημείο τον Πλατανιά, αποφάσισαν να χτίσουν το καταφύγιο αρχίζοντας να σκάβουν μπροστά από την ελιά. Για καλή τύχη όλων των κατοίκων, ένας εσωστρεφής άνθρωπος, ο Μιχάλης Σταματάκης, διατήρησε την ψυχραιμία του και επικαλέστηκε στους Γερμανούς ότι η ελιά είναι ιερή» Αυτό λοιπόν και κάποια άλλα «δόλια» λόγια του Σταματάκη έσωσαν το χωριό από τα αντίποινα που θα προχωρούσαν οι Γερμανοί σε περίπτωση που εντόπιζαν τον νεκρό στρατιώτη και η κατασκευή του καταφυγίου μετακινήθηκε κατά τρία μέτρα. Η ελιά υπάρχει ακόμα και σήμερα ενώ πλέον τα οστά του Γερμανού πιλότου έχουν μεταφερθεί στο γερμανικό νεκροταφείο. Το μουσείο λειτουργεί καθημερινά από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο ενώ τον χειμώνα ανοίγει μόνο κατόπιν συνεννοήσεως. Περισσότερα νέα για την Κρήτη στο flashnews.gr