«Αν βαθμονομήσουμε τους χώρους φιλοξενίας των προσφύγων σε μια κλίμακα από το ένα (πλήρης λειτουργία) έως το πέντε (απώλεια κάθε έλεγχου), τότε η κατάσταση στην Ειδομένη είναι στο επίπεδο 4», τονίστηκε σε συνάντηση εργασίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κατά την οποία παρουσιάστηκαν οι δράσεις του ιδρύματος για την ανακούφιση των προσφύγων, αλλά και πλήθος επιστημονικών εργαλείων για τη διαχείριση του προβλήματος στους τομείς της καταγραφής των ροών, της ιατρικής φροντίδας, της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης.
Ήταν τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν το αρχαιότερο πανεπιστήμιο της χώρας δημιούργησε με απόφαση των πρυτανικών του αρχών ένα παρατηρητήριο αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες, με όπλα την επιστημονική γνώση και την τεχνογνωσία των καθηγητών, αλλά και τον εθελοντισμό από την πλευρά των φοιτητών τους. Οι δράσεις του ΕΚΠΑ ξεκινούν από την κατάρτιση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και τα μαθήματα εκμάθησης ελληνικών εξ αποστάσεως και φτάνουν ως την παροχή ιατρικής φροντίδας και τη συγκέντρωση φαρμακευτικού υλικού.
«Το ΕΚΠΑ ανέλαβε πολλές δράσεις και σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι παρεμβάσεις αυτές είναι τριών τύπων. Σε επίπεδο μελετών, σε επίπεδο δράσεων για την ευαισθητοποίηση των φοιτητών και σε επίπεδο πεδίου. Φυσικά, οι δράσεις αυτές αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοσυμπληρώνονται», ανέφερε χαρακτηριστικά η καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας Θάλεια Δραγώνα.
Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο σε αυτό το μπουκέτο δράσεων, ωστόσο, αποτελεί η αυτοψία κλιμακίου του ΕΚΠΑ στην Ειδομένη, με επικεφαλής τον Ευθύμη Λέκκα, καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος και διευθυντή του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών & Κρίσεων». Ο ίδιος αναφέρθηκε στη δυνατότητα παρακολούθησης των προσφυγικών ροών με τη βοήθεια σύγχρονων ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων και της τηλεπισκόπισης, αλλά και τη δυνατότητα χαρτογράφησης και εντοπισμού γεωδυναμικών και ατμοσφαιρικών κινδύνων.
Ο Ε. Λέκκας αναφέρθηκε επίσης στην απουσία οποιασδήποτε διαρρύθμισης και χωροταξικής έννοιας στην Ειδομένη, ενώ τόνισε ότι έχει προκληθεί τεράστια ρύπανση στον χώρο, προσθέτοντας ότι για την πλήρη αποκατάσταση του περιβάλλοντος θα χρειαστεί να περάσουν χρόνια. Σε όρους γενικής διαχείρισης -πρόσθεσε ο καθηγητής του ΕΚΠΑ- είναι εμφανής η απουσία ενός γενικού συντονιστή εκ μέρους της Πολιτείας που θα διαχειρίζεται συνολικά τον προσφυγικό καταυλισμό, ενώ ερωτηματικά προκαλεί η δράση ορισμένων εθελοντικών οργανώσεων. Ο καταυλισμός της Ειδομένης κατατάχθηκε στο επίπεδο 4 από το κλιμάκιο του ΕΚΠΑ, παρουσιάζει, δηλαδή, «σοβαρά προβλήματα σε πολλές δομές και συστήματα».
Σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Ελένη Λαζαράτου, υψηλά είναι τα ποσοστά των προσφύγων -και ειδικά των ασυνόδευτων ανηλίκων- που παρουσιάζουν ψυχική παθολογία. «Τα παιδιά δεν μπορούν να εκφράσουν πλήρως τις ανάγκες τους και τις τραυματικές του εμπειρίες. Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες μπορεί να είναι πολύ αρνητικές. Σουηδική έρευνα αναφέρει ότι το 68% των προσφύγων παρουσίασε κάποιου είδους ψυχωσικό επεισόδιο», τονίστηκε χαρακτηριστικά.
Οι καταγεγραμμένοι πρόσφυγες στην Ελλάδα είναι 50.256. Περίπου οι μισοί από αυτούς βρίσκονται στη Βόρεια Ελλάδα και από αυτούς τους 25.000 οι 11.500 είναι στην Ειδομένη. Για την ανακούφισή τους το Πανεπιστήμιο Αθηνών:
– Διοργάνωσε έρανο, καταφέρνοντας να συγκεντρώσει σε μικρό χρονικό διάστημα 60 κιβώτια και μεγάλες σακούλες με τρόφιμα, είδη διαβίωσης και προσωπικής υγιεινής τα οποία και προωθήθηκαν στην περιφέρεια Αττικής. Σημαντική ήταν και η ποσότητα των φαρμάκων που συγκεντρώθηκε, ενώ καταγράφηκαν 130 διαφορετικοί τύποι σκευασμάτων που ταξινομήθηκαν από τους εθελοντές φοιτητές.
– Διοργάνωσε ιατρικές αποστολές με τη συμμετοχή 60 αποφοίτων του μεταπτυχιακού προγράμματος «Διεθνής Ιατρική – Διαχείριση Κρίσεων Υγείας» και 80 φοιτητών που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους εθελοντικά. Η ομάδα υπό τον αναπληρωτή καθηγητή Θεόφιλο Ρόζενμπεργκ διαπίστωσε ότι υπάρχει ανάγκη ιατρικής φροντίδας σε τρία επίπεδα: στους χώρους άφιξης, στους καταυλισμούς, αλλά και στο άτυπους χώρους συγκέντρωσης, όπως είναι η πλατεία Βικτωρίας ή το πεδίο του Άρεως.
– Ενίσχυσε το σύστημα διακομιδής ασθενών με την επιστράτευση 12 εκπαιδευτών – πολλοί ήταν από τους κορυφαίους του ΕΚΠΑ όπως τόνισε ο επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Παντελής Βασιλείου. Η ομάδα του πανεπιστημίου εκπαίδευσε 61 εργαζόμενους -από γιατρούς έως νοσηλευτές- ενώ ζήτησε και την αξιολόγησή του από τους εκπαιδευόμενους.
– Οργάνωσε εξ αποστάσεως μαθήματα της ελληνικής γλώσσας και δράσεις στον Ελαιώνα για τη δημιουργική απασχόληση των παιδιών. Στο πρόγραμμα e-learning, το οποίο ολοκληρώνεται στα μέσα Μαΐου, συμμετείχαν 153 πρόσφυγες και μετανάστες. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών Παναγιώτη Πετράκη, οι μισοί από τους συμμετέχοντες ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 26-35 ετών, δηλαδή στην πιο παραγωγική ηλικία. Ενώ κάποιοι από τους «μαθητές» διαθέτουν διδακτορικούς και μεταπτυχιακούς τίτλους.
– Περίπου πενήντα είναι, τέλος, οι φοιτητές του Μουσικού Τμήματος του ΕΚΠΑ που συμμετέχουν στη σχετική δραστηριότητα του πανεπιστημίου. Όπως ανέφερε η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Μουσικών Σπουδών Χριστίνα Αναγνωστοπούλου, είναι στα σκαριά η διοργάνωση μεγάλης μουσικής εκδήλωσης σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, το οποίο έχει μεγάλη εμπειρία στη λεγόμενη community music.