Πριν από χρόνια η Ευρώπη ήταν «στα κάγκελα» για τις γιγαντιαίες διαδηλώσεις στη Λευκορωσία που ξέσπασαν μετά τη νοθεία στις εκλογές, όπου εξελέγη ο Αλεξάντερ Λουκασένκο. Εντούτοις, στο σήμερα στην περίπτωση της Τουρκίας «κλείνει τα μάτια» στην καταστολή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σύμφωνα με ανάλυση του Politico, δύο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, οι οποίοι ζήτησαν να παραμείνουν ανώνυμοι, δήλωσαν ότι η κατάσταση της Τουρκίας ως υποψήφιας χώρας της ΕΕ την υποχρεώνει να τηρεί τις δημοκρατικές αξίες και ότι οι Βρυξέλλες θα αντιδράσουν σε παραβιάσεις αυτών.
«Παρακολουθούμε την εν εξελίξει κατάσταση στην Τουρκία με μεγάλη ανησυχία», δήλωσε ένας από αυτούς. Με περισσότερους από χίλιους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, που έχουν συλληφθεί από τις δυνάμεις ασφαλείας από την αρχή των αναταραχών την περασμένη εβδομάδα, «οι τελευταίες εξελίξεις αντιβαίνουν στην ίδια τη λογική της ένταξης στην ΕΕ».
Ωστόσο, δεδομένης της σημασίας της Τουρκίας για τη μετανάστευση, το εμπόριο, την ενέργεια και την άμυνα, οποιαδήποτε αντίδραση από την ΕΕ είναι απίθανο να ανατρέψει τις σχέσεις μεταξύ των Βρυξελλών και της Άγκυρας, παραδέχθηκε ο άλλος αξιωματούχος.
Η Τουρκία υπέβαλε αίτηση ένταξης στην ΕΕ το 1999. Παρά το γεγονός ότι οι συνομιλίες έχουν σταματήσει την τελευταία δεκαετία, η χώρα εξακολουθεί να λαμβάνει δισεκατομμύρια σε ενταξιακά κεφάλαια. Η Άγκυρα έχει επίσης λάβει περίπου 9 δισεκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια για να φιλοξενήσει πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή και είναι έτοιμη να λάβει τεράστια ποσά για να στηρίξει τις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες.
Τώρα, ως σημαντικός κόμβος για τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, η Τουρκία απολαμβάνει εμπορικές ροές με την ΕΕ αξίας άνω των 200 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Από την πλήρη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, αποτελεί επίσης κλειδί για τον έλεγχο της πρόσβασης στη Μαύρη Θάλασσα και για την επιβολή κυρώσεων κατά της Μόσχας. Πρόσφατα, έχει αναφερθεί ως η κύρια χώρα που θα συμμετάσχει σε οποιαδήποτε μελλοντική αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων στην Ουκρανία.
«Η κατάσταση πριν από τη σύλληψη του Ιμάμογλου ήταν καλή για την ΕΕ, επειδή υπήρχε αρκετή δημοκρατία», δήλωσε ο Μπέτσεβ. «Οι πρόσφατες εξελίξεις», πρόσθεσε, «δεν είναι αρκετά σοβαρές για να το αλλάξουν αυτό».
Η καλύτερη άμυνα
Ως υποψήφια χώρα για την ΕΕ, η Τουρκία μπορεί ενδεχομένως να αποκτήσει πρόσβαση σε κοινές προμήθειες αξίας 800 δισεκατομμυρίων ευρώ από κονδύλια που προορίζονται για την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών της ΕΕ, σύμφωνα με το σχέδιο «Ετοιμότητα 2030» που παρουσίασε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την περασμένη εβδομάδα.
Ωστόσο, η Ελλάδα και η Κύπρος, οι οποίες βρίσκονται σε μακροχρόνιες συγκρούσεις με την Τουρκία, πιέζουν για περιορισμούς, με διπλωμάτες να δηλώνουν στο Politico ότι σκοπεύουν να επιβάλουν ρήτρα που θα απαιτεί η αμυντική ενίσχυση να γίνει «με την επιφύλαξη του ειδικού χαρακτήρα της πολιτικής ασφάλειας και άμυνας ορισμένων κρατών μελών».
Με τις ένοπλες δυνάμεις της, εκπαιδευμένες από το ΝΑΤΟ, και τον τεράστιο στρατιωτικο-βιομηχανικό της τομέα, η Άγκυρα είναι πεπεισμένη ότι αυτές οι αντιρρήσεις θα ξεπερασθούν.
«Αν οι Ευρωπαίοι θέλουν τη συμμετοχή της Τουρκίας σε συγκεκριμένους τομείς -για παράδειγμα, αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία στο μέλλον- τότε θα πρέπει να παραχωρήσουν πρόσβαση στην Τουρκία», δήλωσε ο πρώην Πρέσβης της Τουρκίας στην ΕΕ, Σελίμ Γενέλ.
Ο Γενέλ ανέφερε ότι η εσωτερική κατάσταση είναι δραματική, «δεν υπάρχει πια νόμος» στην Τουρκία, υποστήριξε, αλλά προέβλεψε ότι «καθώς φαίνεται ότι η ΕΕ χρειάζεται την Τουρκία, δεν θα μας ασκήσουν πίεση». Όσον αφορά τις δυτικές αξίες που πρέπει να τηρήσουν οι χώρες για την ένταξη, είπε ότι ο Ερντογάν «παίζει παιχνίδι με αυτό».
Η στάση Ελλάδας και Κύπρου
Η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει τώρα να εκτελέσουν μια δύσκολη ισορροπία, καθώς βρίσκονταν στη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων με την Άγκυρα πριν την τελευταία πολιτική κρίση.
«Θα υποστηρίξουμε φυσικά μια αυστηρή θέση καταδικάζοντας τις τρέχουσες εξελίξεις στην Τουρκία, αλλά χωρίς να είμαστε η αφορμή», δήλωσε ανώτερος Έλληνας αξιωματούχος, αναγνωρίζοντας ότι ακόμη και η Αθήνα δεν μπορεί να προχωρήσει πολύ.
«Η αμυντική βιομηχανία παραμένει ένα μεγάλο κενό για την Ευρώπη, και αυτό ανοίγει τον δρόμο για αυτήν την πολιτική ανταλλαγής που βλέπουμε να εκτυλίσσεται.»
Η Κύπρος βρίσκεται επίσης σε δύσκολη θέση, καθώς η Τουρκία φαίνεται να είχε έναν πολύ πιο συμφιλιωτικό τόνο κατά τη διάρκεια των ανεπίσημων συνομιλιών για το Κυπριακό που πραγματοποιήθηκαν στη Γενεύη την περασμένη εβδομάδα.
«Η αποτελεσματική πίεση από την ΕΕ είναι απαραίτητη», δήλωσε ο Κύπριος ευρωβουλευτής Μιχάλης Χατζηπαντέλα, καλώντας σε «στοχευμένες κυρώσεις». Αλλά ταυτόχρονα, «τα μέτρα θα πρέπει να είναι στοχευμένα και να συνδέονται με την πρόοδο στα παραπάνω ζητήματα, προκειμένου να αποφευχθεί η περαιτέρω αποξένωση της χώρας, κάτι που θα οδηγούσε σε πιο προκλητικές πολιτικές».
