Οι περισσότεροι βρισκόμαστε σε ταξιδιωτική διάθεση, είτε έχοντας επιστρέψει από μερικές στιγμές καλοκαιρινής απόδρασης από την καθημερινότητα είτε προσμένοντας ανυπόμονα τη σειρά μας. Λέγεται ότι επιτυχημένο ταξίδι είναι εκείνο που σε κάνει να τα αφήνεις όλα πίσω. Το πρόσφατο ταξίδι αλληλεγγύης στην Τανζανία, ωστόσο, μας πήγε ένα βήμα παραπέρα: μας έκανε στο τέλος της ημέρας να συγχέουμε ποιο είναι τελικά το «πίσω», ποιος είναι ο πραγματικός τόπος όπου ανήκουμε και ποια είναι η κατεύθυνση της επιστροφής…
Την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου, 45 άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι ξεκίνησαν για ένα ταξίδι ζωής. Ανάδοχοι της ActionAid από την Ελλάδα και την Κύπρο, που θέλησαν να αφιερώσουν μια εβδομάδα από τις διακοπές τους στην αλληλεγγύη. Με προορισμό την Τανζανία, με ανυπομονησία, περιέργεια, λαχτάρα, αγωνία, ζεστασιά, επιφυλάξεις, αγάπη, εμπιστοσύνη – με πολλές διαφορετικές αφετηρίες και προσδοκίες και με κοινό στόχο, να προσφέρει ο καθένας και η καθεμιά το κάτι παραπάνω για να κάνουν την καθημερινότητα των ανθρώπων στην κοινότητα Τσαμγουίνο λίγο καλύτερη. Τουλάχιστον έτσι πίστευαν στην αρχή. Γιατί στην πορεία τα πράγματα πήραν διαφορετική τροπή.
«Ενώ έρχεται κάποιος πιστεύοντας ότι θα δώσει κάτι εδώ, είμαι πεπεισμένος ότι μάλλον θα πάρει», δηλώνει με συγκίνηση ο Πάνος και συμπληρώνει «έπιασα λίγο χώμα της Αφρικής στις χούφτες μου κι ένιωσα ότι κρατώ την τύχη της στα χέρια μου-μια τύχη που ο καθένας που θέλει μπορεί να την πάρει κι εκείνος στα χέρια του και να την αλλάξει».
Η λέξη «τύχη» είναι καθοριστικής βαρύτητας σε όλες τις εκφάνσεις του ταξιδιού, όπως δηλώνουν και οι ίδιοι οι συμμετέχοντες: «Είναι μεγάλη τύχη να κάνεις ένα τέτοιο ταξίδι και να καταφέρεις να δεις το παιδί της Αναδοχής σου» (Άννα Μαρία). «Από τύχη έχουμε γεννηθεί σε έναν τόπο όπου τα βασικά αγαθά είναι δεδομένα» (Κατερίνα). «Η ομάδα βρεθήκαμε τυχαία μαζί, αλλά πιστεύω ότι θα είναι μια σχέση με διάρκεια»(Ελένη). «Έγινα Ανάδοχος γιατί ήθελα με κάποιον τρόπο να επιστρέψω τα καλά μου μου έχουν τύχει εμένα» (Κώστας).
Το σίγουρο είναι ότι οι άνθρωποι που θέλουν να προσφέρουν έμπρακτα για να κάνουν τον κόσμο καλύτερο δεν αφήνουν τα πράγματα στην τύχη τους. Έτσι και η ομάδα μας ταξίδεψε στην Τανζανία, ανάμεσα στα άλλα, για να συμβάλει στην κατασκευή τουαλετών σε ένα σχολείο, ώστε να έχουν τα παιδιά τις ευκαιρίες για ποιοτική εκπαίδευση μέσα σε ασφαλείς συνθήκες για όλους και όλες. Η έλλειψη εγκαταστάσεων υγιεινής αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στη μάθηση, καθώς πολλά παιδιά, ιδίως τα κορίτσια, κάνουν πολλές απουσίες και συχνά εγκαταλείπουν οριστικά το σχολείο επειδή δεν υπάρχουν χώροι ατομικής υγιεινής.
Βλέποντας τα λαμπερά βλέμματα στα πρόσωπα των παιδιών που διψούν για μάθηση κι ένα καλύτερο μέλλον, η ομάδα δουλεύει με αντοχές και δεξιοτεχνία επαγγελματία. Σκάψιμο, κουβάλημα σε χώμα, νερό και τσιμεντόλιθους κάτω από τον καυτό ήλιο, χτίσιμο, σπατουλάρισμα, τσιμέντο είναι δουλειές στις οποίες επιδίδονται όλοι ακούραστα. Κι εκεί που πας να σταθείς ασθμαίνοντας, το σύνθημα για διάλειμμα από το μάθημα δεν είναι και για σένα διάλειμμα. Γιατί είναι ώρα για χορό και παιχνίδι με τα παιδιά-με το παιδί που κουβαλάς μέσα σου και νιώθεις ότι του οφείλεις τέτοιες στιγμές μη-ξεκούρασης!
Από τις πιο δυνατές στιγμές σε αυτά τα ταξίδια είναι οι συναντήσεις των Αναδόχων με τα παιδιά της Αναδοχής τους. Είναι μια στιγμή που όλοι οι Ανάδοχοι ονειρεύονται αφότου πάρουν το πρώτο γράμμα και την πρώτη φωτογραφία του παιδιού στα χέρια τους, αλλά που λίγοι έχουν την τύχη να την ζήσουν στην πραγματικότητα, όπως μας είπε και η Άννα Μαρία, που συνάντησε τον μικρό Ben. Η Άννα, που συνάντησε την Neema, νιώθει ότι έχει αλλάξει καταλυτικά η σχέση της Αναδοχής της και δηλώνει εμφατικά «Πώς λέμε, μια εικόνα χίλιες λέξεις, έτσι και μια συνάντηση χίλιες αλληλογραφίες!», ενώ η Ελένη αποφασίζει να γράφει στον Yona πιο τακτικά «γιατί είδα ότι το να μιλάμε και να έχουμε επικοινωνία τον κάνει πιο χαρούμενο». Η Σοφία κρατάει τρυφερά το χέρι της Christina και απορεί συγκινημένη «πώς είναι δυνατό να νιώθεις τόσο δυνατά συναισθήματα για μια ψυχή που δεν έχεις ξανασυναντήσει ποτέ στη ζωή σου;».
Στο πλαίσιο του ταξιδιού εντάσσεται και η επίσκεψη σε έργα της ActionAid στην περιοχή, τα οποία υλοποιούνται χάρη στη σταθερή συμβολή των Αναδόχων. Η αλλαγή μέσα από τις παρεμβάσεις της ActionAid γίνεται άμεσα αισθητή: καινούργιες και ασφαλείς τάξεις με λειτουργικό εξοπλισμό, υδροδότηση σχολείων, σχολικοί λαχανόκηποι, αίθουσες δασκάλων δίνουν νόημα στη συνεισφορά των Αναδόχων, ελπίδα στη δύναμη της αλλαγής, αλλά και στόχους για το μέλλον. Βλέποντας τον αντίκτυπο που έχει στις συνθήκες του σχολείου η ύπαρξη παροχής νερού σε μια άλλη σχολική μονάδα της περιοχής, η ομάδα αποφασίζει ομόφωνα να κινητοποιηθεί ώστε να εξασφαλίσει τους πόρους για την υδροδότηση και «στο δικό μας σχολείο» το σχολείο στο Matembe, όπου δουλέψαμε για το χτίσιμο των τουαλετών.
Το Matembe, που έγινε ο τόπος μας για μια εβδομάδα και κατ’ ευφημισμό αποκαλούμε πλέον ο ένας τον άλλο «Ματεμπιότες» και «Ματεμπιότισσες». Το Matembe, που στην τοπική γλώσσα σημαίνει «σπίτι από χώμα»-το χώμα της Αφρικής. Και ίσως γι’ αυτό να το νιώσαμε τόσο δικό μας και να έγινε το σπίτι μας, φτιαγμένο από το αρχέγονο υλικό που σε ενώνει με τη γη. Το χώμα που σκάψαμε και κουβαλήσαμε για να βάλουμε τα θεμέλια του έργου. Που σηκωνόταν σύννεφο και μας τύλιγε δημιουργώντας σκηνικό ονείρου μέσα στα ποδοβολητά του ξέφρενου χορού. Που τινάζαμε από πάνω μας επιστρέφοντας στο δωμάτιο, μετρώντας στους κόκκους του μια ημέρα γεμάτη. «Το θεώρησα απίστευτα τιμητικό να έχεις έστω συμβολικά την αίσθηση ότι τα χέρια σου έπιασαν το χώμα των ανθρώπων που θα χρησιμοποιούν ένα έργο για όσες δεκαετίες αντέξει», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Μάριος.
Φεύγοντας από τον καινούργιο τόπο μας, υποσχεθήκαμε -πρώτα στους εαυτούς μας- να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να φέρουμε το νερό στο σχολείο μας. Υποσχεθήκαμε να επιστρέψουμε. Και είναι αυτή η επιστροφή που συμπυκνώνει τελικά όλο το νόημα ενός τέτοιου ταξιδιού. Γιατί συνήθως επιστρέφει κανείς στον τόπο του. Και οι τόποι που σε φιλοξενούν σε ένα ταξίδι αλληλεγγύης γίνονται τελικά δικοί σου τόποι, αφού νιώθεις ότι αφήνεις εκεί ένα κομμάτι του εαυτού σου. Λέγεται ότι ένα επιτυχημένο ταξίδι είναι εκείνο που σε κάνει να αφήσεις τα πάντα πίσω. Για τους περισσότερους από εμάς το Matembe της Τανζανίας έγινε τελικά το «πίσω» που θα μας περιμένει πάντα να επιστρέψουμε…
Αν θέλεις να ζήσεις κι εσύ ένα ταξίδι με προορισμό την αλληλεγγύη, μάθε περισσότερα εδώ.
Φωτογραφίες: C. Sofikitis
