Η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και η υιοθέτηση νέων τρόπων πραγματοποίησης συναλλαγών, πέραν της φυσικής παρουσίας είχαν σημαντική συμβολή στην άνοδο κατά 6,1% των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο την περίοδο Ιανουαρίου- Οκτωβρίου 2021 σύμφωνα με τους αναλυτές της Eurobank οι οποίοι ωστόσο διαβλέπουν πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία το πρώτο τρίμηνο του έτους από τη μετάλλαξη Όμικρον και την άνοδο του πληθωρισμού.

Ειδικότερα, στο δελτίο «7 ΗΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ» της τράπεζας επισημαίνεται ότι με βάση τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης όγκου λιανικού εμπορίου, ήτοι η αξία των πωλήσεων του συγκεκριμένου κλάδου σε σταθερές τιμές, παρέμεινε σε ανοδική τροχιά τον Οκτώβριο 2021. Αναλυτικά, ενισχύθηκε σε μηνιαία βάση κατά 2,8% και σε ετήσια κατά 9,2%.2 Για το σύνολο της περιόδου Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2021, ο μέσος όρος του δείκτη όγκου λιανικού εμπορίου αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 9,1% από μείωση 2,8% την αντίστοιχη περίοδο το 2020.

Τούτων δοθέντων, ο μέσος όρος των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2021 ήταν υψηλότερος κατά 6,1% σε σύγκριση με το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2019, δηλαδή πριν την πανδημία του κορωνοϊού COVID-19. Αυτό το αποτέλεσμα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών – δεδομένης της ισχυρής δημοσιονομικής παρέμβασης – και στην υιοθέτηση νέων τρόπων πραγματοποίησης συναλλαγών, πέραν της φυσικής παρουσίας, που επέτρεψε την πραγματοποίηση αγορών κατά τη διάρκεια του 2ου και παρατεταμένου lockdown. Η άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου ενίσχυσε την αποτελεσματικότητα στην καταγραφή των συναλλαγών, δημιουργώντας οφέλη για τα φορολογικά έσοδα.

«Πρωταθλητές» φαρμακευτικά, καλλυντικά, έπιπλα, ηλεκτρικά, οικιακός εξοπλισμός και βιβλία

Ποια ήταν η επίδοση των επί μέρους κατηγοριών καταστημάτων λιανικού εμπορίου στο δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2021; Πλην των κατηγοριών των καυσίμων και λιπαντικών αυτοκινήτων (-13,0% σε σύγκριση με το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2019) και των πολυκαταστημάτων (-5,9%), στις υπόλοιπες καταγράφηκε αύξηση του τζίρου σε σύγκριση με τα προ πανδημίας επίπεδα.

Ξεχωρίζουν τα φαρμακευτικά και καλλυντικά με αύξηση του όγκου των πωλήσεων κατά 40,3% σε σχέση με την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2019 και ακολουθούν τα έπιπλα, ηλεκτρικά είδη και οικιακός εξοπλισμός (15,7%), τα βιβλία, χαρτικά και λοιπά είδη (13,8%), η ένδυση και υπόδηση (9,0%), τα μεγάλα καταστήματα τροφίμων (8,0%) και τα τρόφιμα, ποτά και καπνός (0,8%). Κυρίως στις 3 πρώτες από τις προαναφερθείσες κατηγορίες καταστημάτων, αντανακλώνται οι έκτακτες ανάγκες που δημιούργησε η πανδημία, όπως η υψηλή κατανάλωση φαρμακευτικών προϊόντων και η δημιουργία κατάλληλων υποδομών για τηλεργασία, διασκέδαση, ψυχαγωγία και διατροφή εντός των κατοικιών των νοικοκυριών. Η πλήρης ομαλοποίηση στο μέτωπο της πανδημίας, ενδέχεται, για ένα χρονικό διάστημα, να επιφέρει επιβράδυνση (ή και στασιμότητα) των πωλήσεων στις συγκεκριμένες κατηγορίες καταστημάτων λιανικού εμπορίου.

Η αύξηση του δείκτη όγκου λιανικού εμπορίου τον Οκτώβριο 2021, αποτελεί μια θετική ένδειξη για την επίδοση της ελληνικής οικονομίας το 4ο τρίμηνο 2021.4 Ενθαρρυντικά είναι τα μηνύματα και από τον τομέα της μεταποίησης, με αύξηση της μέσης παραγωγής κατά 11,7% YoY στο δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου 2021 από 7,9% YoY το 3ο τρίμηνο 2021.

Το προαναφερθέν αποτέλεσμα αντανακλάται και στον δείκτη PMI (πηγή: IHS Markit), σύμφωνα με τον οποίο οι λειτουργικές συνθήκες στον τομέα της μεταποίησης στην Ελλάδα παρουσίασαν έντονη βελτίωση καθ’ όλη τη διάρκεια του 4ου τριμήνου 2021 (Οκτ-21 58,9 μονάδες, Νοε-21 58,8 μονάδες και Δεκ-21 59,0 μονάδες), ενώ και ο δείκτης εμπιστοσύνης στη βιομηχανία του ΙΟΒΕ, κινήθηκε ανοδικά, έστω και ελαφρά, το 4ο τρίμηνο 2021. Τέλος, βάσει των στοιχείων του ισοζυγίου πληρωμών της Τραπέζης της Ελλάδος, η δυναμική ανάκαμψη των ταξιδιωτικών εισπράξεων συνεχίστηκε τον Οκτώβριο 2021, με τα τουριστικά έσοδα να διαμορφώνονται στα €1,4 δισ. ή στο 98,4% των αντίστοιχων εσόδων του Οκτωβρίου 2019.6

Τα προαναφερθέντα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο κύκλος της τεχνικής ύφεσης-ανάκαμψης που ξεκίνησε τον Μάρτιο 2020 με το πρώτο κύμα της πανδημίας, ολοκληρώνεται. Tα τρέχοντα θετικά στοιχεία στις πωλήσεις λιανικού εμπορίου και στη μεταποιητική παραγωγή, δύνανται να αντισταθμιστούν σε έναν βαθμό από τις αντίστοιχες παρατηρήσεις των επόμενων μηνών λόγω της νέας έξαρσης της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψιν τη σχετικά καλή επίδοση των δημοσιευθέντων δεικτών υψηλής συχνότητας για το 4ο τρίμηνο 2021, οι επιπτώσεις των διαταραχών της μετάλλαξης «Όμικρον» και της ανόδου του πληθωρισμού είναι πιθανόν να καταγραφούν κυρίως στα στοιχεία των εθνικών λογαριασμών του 1ου τριμήνου 2022 και λιγότερο στα αντίστοιχα του 4ου τριμήνου 2021.

Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε, ότι στα επόμενα τρίμηνα αναμένουμε και μια προσαρμογή προς τα κάτω της συνιστώσας της μεταβολής των αποθεμάτων, λόγω της υψηλής συσσώρευσης κατά τη διάρκεια του 2021. Ο λόγος της μεταβολής των αποθεμάτων ως προς το ΑΕΠ – σε όρους κινητού μέσου 4 τριμήνων – ανήλθε στο 3,8% το 3ο τρίμηνο 2021, με τον μακροχρόνιο μέσο όρο να διαμορφώνεται στο 1,3%.