Περίπου ένας στους τρεις οφειλέτες αναγκάζεται να αποζητά τη συνεισφορά των εργαζόμενων ή συνταξιούχων γονέων του, πολλές φορές ατόμων υπερήλικων και με μικρές συντάξεις, όπως προκύπτει από τις καθημερινές συναντήσεις νομικών συμβούλων της ΕΚΠΟΙΖΩ με υπερχρεωμένους οφειλέτες (δείγμα μεγαλύτερο των 11.000 ατόμων).

Αυτό αναφέρθηκε σε εκδήλωση της Ένωσης Καταναλωτών Ποιότητα Ζωής (ΕΚΠΟΙΖΩ) σχετικά με το κόστος διαβίωσης μέσα στην κρίση όπου παρουσιάστηκε και έρευνα του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου σύμφωνα με την οποία η αλλαγή του επιπέδου διαβίωσης των Ελλήνων έχει επηρεάσει, όπως είναι φυσιολογικό, και την διατροφή τους οδηγώντας τους σε φθηνότερες επιλογές τροφών.

Τα στελέχη της ΕΚΠΟΙΖΩ έκαναν εκτενή αναφορά στο πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί σχετικά με τον καθορισμό του κόστους διαβίωσης στην κρίση.

Σύμφωνα με μια πρόχειρη έρευνα της ΕΚΠΟΙΖΩ, κατά τη διαχείριση φακέλων υπερχρεωμένων οφειλετών στο στάδιο του εξωδικαστικού συμβιβασμού, σε ένα ενδεικτικό δείγμα 100 ατόμων προέκυψαν τα εξής αποτελέσματα: α) νοικοκυριά που αποτελούνται από ένα άτομο ορίζουν κατά μέσο όρο το ποσό των 536 ως απαραίτητο για τη διαβίωσή τους, β) δύο άτομα το ποσό των 817 ευρώ, γ) τρία άτομα το ποσό των 1.071 ευρώ, δ) τέσσερα άτομα το ποσό των 1.257 ευρώ και ε) πέντε άτομα το ποσό των 1.500 ευρώ. Σε όλες τις περιπτώσεις δεν συνυπολογίζεται το ενοίκιο. Ένα αξιοσημείωτο στοιχείο που προκύπτει από την εν λόγω έρευνα είναι ότι παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερη ομοιομορφία ανάμεσα στις επιμέρους περιπτώσεις νοικοκυριών σε αντίθεση με τον προσδιορισμό του κόστους διαβίωσης από τα ελληνικά δικαστήρια, όπου συναντάται, όπως αναφέρθηκε προηγούμενα, μεγάλο εύρος αποκλίσεων.

Όπως ανέφεραν τα στελέχη της ΕΚΠΟΙΖΩ, φαίνεται ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν έχουν κατασταλάξει στον τρόπο υπολογισμού των βιοτικών δαπανών του οφειλέτη. Το φαινόμενο αυτό έχει παρατηρηθεί σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες με νόμο ιδιωτικής αφερεγγυότητας. Σταδιακά, μόλις τα τελευταία χρόνια, η λογική της ανθρώπινης αξιοπρέπειας επικράτησε της λογικής της μέγιστης ικανοποίησης των πιστωτών καθώς ενώ το εισόδημα και η περιουσία του οφειλέτη είναι εύκολα αποτιμητά και αποδείξιμα, οι βιοτικές ανάγκες παρουσιάζουν μεγάλη δυσχέρεια στον προσδιορισμό του κόστους τους.

«Στην Ελλάδα του 2013, ο δικαστής δεν είναι δυνατό να εντοπίσει αντικειμενικά κριτήρια στα κοινωνικά επιδόματα, λόγω του χαρακτήρα τους, της αμφιλεγόμενης συνταγματικότητάς τους και των ιδιαιτέρων συνθηκών που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία. Πιο κοντά στην πραγματικότητα θα μπορούσαν να βρίσκονται τα αποτελέσματα των στατιστικών ερευνών της EURO STAT και κατ’ επέκταση της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας σχετικά με τις έρευνες για τα όρια της φτώχιας, τα κριτήρια και η μεθοδολογία των οποίων καθορίζονται στον κανονισμό 1177/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου. Το σημερινό όριο της φτώχιας (για ένα άτομο 598 ευρώ το μήνα αν υπολογιστεί ως ποσοστό 60% του συνολικού ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος) λαμβάνει μεν υπόψη με εύλογο και αντικειμενικό τρόπο σημαντικές παραμέτρους, το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, ενώ προβλέπει συντελεστές στάθμισης ανάλογα με τα μέλη του νοικοκυριού και τις ηλικίες τους, εξαρτάται όμως από το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, το οποίο τείνει διαρκώς στο μηδέν. Ήδη η νομολογία έχει αρχίσει να αναφέρεται στο όριο της φτώχιας, θεωρώντας τον εν λόγω δείκτη ως τον προσφορότερο για την προσέγγιση του κόστους ζωής. Η εξάρτηση όμως από το συνολικό ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα δεν παύει να προκαλεί επιφυλάξεις στην θέση των ορίων της φτώχιας ως κριτηρίου για το κόστος διαβίωσης σε περιόδους κρίσης» όπως αναφέρθηκε από τους ομιλητές ενώ η ΕΚΠΟΙΖΩ σημειώνει ότι η Πολιτεία έχει επιδείξει προκλητική αδιαφορία στην προάσπιση του θεμελιώδους δικαιώματος της αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Σε αυτό το πλαίσιο η ΕΚΠΟΙΖΩ αποφάσισε να προχωρήσει σε συνεργασία με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και να λειτουργήσει ένα φόρουμ επικοινωνίας με σκοπό τη θέσπιση «Οικογενειακών Προϋπολογισμών Αναφοράς» με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων (διατροφολόγων, ειδικών οικιακής οικονομίας, δικηγόρων, οικονομολόγων, κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων κτλ) που θα έχει ως στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων του ελληνικού νοικοκυριού.