Nα σταματήσουν να ονειροβατούν για τα επιτεύγματα τους στην Πορτογαλία, καλεί τους Ευρωπαίους η Megan Greene, επικεφαλής οικονομόλογου της Maverick Intelligence και πρώην διευθύντρια Ευρωπαϊκών Οικονομικών Ερευνών στη Roubini Global Economics, υπενθυμίζοντας τους ότι η χώρα δεν αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση αλλά ούτε και απέχει από την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα.
H Πορτογαλία είναι πιο ξεκάθαρο παράδειγμα της ευρωζώνης για το πώς η λιτότητα σκοτώνει τον ασθενή, με τις αρνητικές συνέπειες της την αντιπαραγωγική δημοσιονομική λιτότητα που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Σύμφωνα με την Green, σπάνια ακούμε για οικονομικά προβλήματα της Πορτογαλίας. Με πληθυσμό 11 εκατομμύρια, η χώρα είναι πολύ μικρότερη από ό, τι η Ισπανία ή η Ιταλία, και έχει λιγότερο δημόσιο χρέος από η Ελλάδα και το ιδιωτικό της χρέος είναι λιγότερο από αυτό της Ιρλανδίας.
Πλέον, η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει γενικά, ότι απαιτούσαν οι διεθνείς πιστωτές της, και οι πολίτες έχουν – μέχρι τώρα τουλάχιστον – ήσυχα αποδεχτεί την πολιτική αυτή.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όμως, η συνεχιζόμενη ύφεση στην Πορτογαλία δεν μπορεί να αποδοθεί σε εικασίες σχετικά με πιθανή έξοδο της από τη ζώνη του ευρώ. (Έχετε ακούσει ποτέ για μια Porxit;) Ούτε απουσία ανάπτυξης της χώρας μπορεί να αποδοθεί σε μια αποτυχία της εφαρμογής του προγράμματος. Η τροχιά της Πορτογαλίας βαθύτερα στην ύφεση είναι μία ανόθευτη απόδειξη ότι η επιμονή της ζώνης του ευρώ στη λιτότητα δεν οδηγεί σε ανάκαμψη, υποστηρίζει η Green.
Η Πορτογαλία μπορεί να διεκδικήσει κάποιες επιτυχίες από την είσοδό της στο πρόγραμμα διάσωσης τον Μάιο του 2011. Από δημοσιονομικής πλευράς, η χώρα είναι σε καλό δρόμο για την επίτευξη ενός πρωτογενούς πλεονάσματος εντός του τρέχοντος έτους. Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση ανέκτησε την εμπιστοσύνη των επενδυτών ώστε να εισέλθει εκ νέου στη μεσοπρόθεσμη αγορά ομολόγων για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια.
Η Πορτογαλία έκανε επίσης σημαντικές οικονομικές προσαρμογές. Για δεκαετίες, η χώρα υπέφερε από ένα διογκωμένο δημόσιο τομέα, αλλά και από την έναρξη του προγράμματος διάσωσης της, η κυβέρνηση έχει προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις της EDP-Energias de Portugal και της REN-Redes Energeticas Nacionais, τις δύο κρατικές εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, καθώς και του φορέα διαχείρισης του αεροδρομίου ANA-Aeroportos de Portugal. Αυτό έρχεται σε έντονη αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία έχει ολοκληρώσει πολύ λίγες ιδιωτικοποιήσεις από την έναρξη του προγράμματος διάσωσης της.
Η Πορτογαλία πέτυχε επίσης τη μετατόπιση του μοντέλου της από την εγχώρια ζήτηση σε ένα πιο προσανατολισμένο στις εξαγωγές μοντέλο ανάπτυξης. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι η Πορτογαλία πέτυχε θετικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών το 2012, για πρώτη φορά από τότε που άρχισαν να καταγράφονται τα στοιχεία το 1953. Αυτό είναι εν μέρει επειδή οι εισαγωγές κατέρρευσαν, λόγω της πτώσης της εγχώριας ζήτησης, και λιγότερο από την αύξηση των εξαγωγών.
Παρά τις θετικές ενδείξεις, η Πορτογαλία εξακολουθεί να κατακλύζεται από υπερβολικό χρέος του. Το δημόσιο χρέος είναι περίπου 120% του ΑΕΠ, ακριβώς λίγο κάτω από το επίπεδο της Ιταλίας, και το ιδιωτικό χρέος είναι περίπου 250% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα στην Ευρώπη. Προκειμένου να μειωθούν αυτά τα μεγέθη, η Πορτογαλία πρέπει να επιστρέψει στην ισχυρή και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. Με τις τρέχουσες όμως πολιτικές αυτό είναι αδύνατο σύμφωνα με την Green.
Η κυβέρνηση ελπίζει ότι αν συρρικνώνεται ο δημόσιος τομέας, ο ιδιωτικός τομέας θα παρέμβει για να καλύψει το κενό και να αποκαταστήσει την οικονομική ανάπτυξη.
Αυτό όμως θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ δύσκολο, καθώς η πλειοψηφία των πορτογαλικών επιχειρήσεων είναι από πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από το χρέος. Με την απομόχλευση των τραπεζών, οι χορηγήσεις προς μικρές επιχειρήσεις έχουν μειωθεί σημαντικά κατά το παρελθόν έτος, και οι ιδιωτικές επενδύσεις έχουν μειωθεί σημαντικά.
Την ώρα που η Πορτογαλία έχει εισέλθει σε μια αυτοτροφοδοτούμενη, καθοδική πορεία από τη λιτότητα, έχασε τους δημοσιονομικούς της στόχους με αποτέλεσμα οι διεθνείς πιστωτές της να έχουν αναθεωρήσει τους στόχους και τις προβλέψεις τους. Τον Νοέμβριο του 2012, η τρόικα της Πορτογαλίας έδωσαν παράταση στον χρόνο επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων του, και η κυβέρνηση στοχεύει τώρα σε μια δεύτερη παράταση. Πριν από λίγες εβδομάδες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μείωσε τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη της Πορτογαλίας από την ύφεση του 1% σε ύφεση του 1,9%.
Παρά τις αρνητικές αναθεωρήσεις, οι πιστωτές της Πορτογαλίας συνεχίζουν να επαινούν τη χώρα για την πρόοδό της στην εφαρμογή των όρων του προγράμματος διάσωσης της. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην προσπάθεια να μην επαναλάβουν το λάθος της Ελλάδας και να οδηγηθούν στη διαγραφή του χρέους, όπως ακριβώς έγινε και με την Ελλάδα.
