Σοβαρές διαστάσεις έχει λάβει το φαινόμενο της έκδοσης ενσήμων, χωρίς να έχουν καταβληθεί οι εισφορές, από κυκλώματα τα οποία εκμεταλλεύονται αλλοδαπούς και ημεδαπούς και τα οποία ερευνώνται αυτή την εποχή -σύμφωνα με πληροφορίες του ΑΜΠΕ- από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του υπουργείου Εργασίας.

Τα συγκεκριμένα κυκλώματα εντοπίσθηκαν από το σύστημα ηλεκτρονικού ελέγχου του ΙΚΑ, το οποίο καταρχήν επισήμανε έναν σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων που δεν έχει καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές τα τελευταία δύο χρόνια. Μετά τους πρώτους ελέγχους, διαπιστώθηκε ότι το 20% περίπου των επιχειρήσεων αυτών είχε δηλώσει έδρα σε ανύπαρκτες διευθύνσεις, οικόπεδα κ.λπ., ενώ εκπροσωπούνταν από αλλοδαπούς αγνώστου διανομής, πολλοί από τους οποίους δεν βρίσκονται πλέον στην Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις αυτές ασφάλιζαν εικονικά αλλοδαπούς και κατέθεταν ηλεκτρονικά στο ΙΚΑ Αναλυτικές Περιοδικές Δηλώσεις, μέσω λογιστικών γραφείων, χωρίς όμως να καταβάλλουν και τις εισφορές.

Η Δήλωση υποβάλλεται από τον εργοδότη και περιλαμβάνει πληροφορίες ή στοιχεία που αφορούν το χρόνο απασχόλησης κάθε ασφαλιζομένου, την αμοιβή, τους κλάδους ασφάλισης, καθώς και το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών. Με τα μέχρι τώρα ισχύοντα, η Δήλωση έπρεπε να υποβάλλεται για κάθε ημερολογιακό τρίμηνο, οπότε και ο εργοδότης είχε 3 μήνες στη διάθεσή του, για να εξοφλήσει τις εισφορές, ενώ ο «εργαζόμενος» εμφανιζόταν ασφαλισμένος και μπορούσε να πάρει από τις υπηρεσίες του ΙΚΑ τη σχετική βεβαίωση. Με τη βεβαίωση αυτή αποκτούσε τη δυνατότητα ιατροφαρμακευτικής κάλυψης από ασφαλιστικό φορέα, ενώ οι «εταιρείες» αυτές χορηγούσαν και «αντίγραφο σύμβασης εξαρτημένης εργασίας». Εξάλλου, τα δυο αυτά έγγραφα αποτελούν αναγκαίες προϋποθέσεις, προκειμένου να χορηγηθεί ή να ανανεωθεί, άδεια παραμονής.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής, του υπουργείου Εσωτερικών, το Σεπτέμβριο του 2011 βρίσκονταν σε ισχύ 478.165 άδειες παραμονής, ενώ οι αλλοδαποί εργαζόμενοι για τους οποίους καταβάλλονται εισφορές, δεν ξεπερνούν, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΚΑ, τις 320.000. Οι ελεγκτικές υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας ερευνούν το ενδεχόμενο να έχουν εκδοθεί τέτοιες βεβαιώσεις, όχι μόνο για νομιμοποιήσεις αλλοδαπών που γίνονται και με εξαγορά ενσήμων, αλλά και για την έκδοση συντάξεων γήρατος ή αναπηρίας σε μη δικαιούχους.

Το υπουργείο Εργασίας εκτιμά πάντως ότι το πρόβλημα θα αντιμετωπισθεί οριστικά από τον Οκτώβριο οπότε και γίνεται υποχρεωτική η υποβολή της δήλωσης κάθε μήνα και η εξόφληση των ενσήμων μέχρι και την 5η μέρα του επόμενου μήνα.