«Η δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδας θα είναι και ψηφιακή», τονίζει σε άρθρο του στο περιοδικό ΣΕΠΕ ο υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, εξηγώντας ότι «η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια μεγάλη πρόκληση, αλλά και μπροστά σε μία μεγάλη ευκαιρία. Βρεθήκαμε ως κοινωνία και ως χώρα σε μια πορεία που μας οδηγούσε σε αδιέξοδο. Για πρώτη φορά, χρόνιες και καινούριες παθογένειες, αδυναμίες και προβλήματα του ελληνικού κράτους υψώνονται μπροστά μας και μας καλούν επιτακτικά να τα αντιμετωπίσουμε και να τα λύσουμε.
Το δημοσιονομικό μας πρόβλημα, το μεγάλο έλλειμμα στον Προϋπολογισμό που τροφοδοτεί ένα πολύ μεγάλο χρέος.
Το πρόβλημα στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας και στην ανάπτυξη και στο μοντέλο που την υποστήριζε μέχρι σήμερα και έχει φτάσει στα όρια του.
Το πρόβλημα της αξιοπιστίας των οικονομικών και δημοσιονομικών μας δεδομένων, αλλά και της πολιτικής και της οικονομίας συνολικά.
Τρία μεγάλα προβλήματα, τρία μεγάλα ελλείμματα που στάθηκαν η αφορμή, για να βρεθεί η Ελλάδα κοντά στη στάση πληρωμών και στη χρεοκοπία. Ένα ενδεχόμενο, που καταφέραμε να αποτρέψουμε μέσω του μηχανισμού στήριξη και του δανείου ύψους 110 δισ. ευρώ, που θα δοθεί στα επόμενα τρία χρόνια από τις χώρες της Ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Με το δάνειο που προβλέπει ο μηχανισμός λύνουμε τα προβλήματά μας; Προφανώς όχι. Λύνουμε προσωρινά το πρόβλημα δανεισμού. Για αυτό και ο δανεισμός περιλαμβάνει ως προϋπόθεση το πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης με περίοδο εφαρμογής τριών χρόνων. Ένα πρόγραμμα που περιλαμβάνει δημοσιονομικά μέτρα, αλλά και μια σειρά από πολύ σημαντικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις, τομές και αλλαγές στο κράτος και στην οικονομία. Διαρθρωτικές αλλαγές για να αντιμετωπίσουμε τις αιτίες των προβλημάτων της οικονομίας μας, για να κλείσουμε με μόνιμο τρόπο τις πηγές που τα τροφοδοτούν και τα συντηρούν και για να μπορέσουμε να ανατάξουμε με βιώσιμο τρόπο την οικονομία μας, ώστε να μπορέσει να ακολουθήσει μια νέα πορεία ανάπτυξης στο μέλλον.
Στον δημόσιο διάλογο των τελευταίων μηνών είναι λογικό ότι κυριάρχησε το επώδυνο σκέλος του προγράμματος, των άμεσων μέτρων δημοσιονομικής προσαρμογής, των περικοπών και των αυξήσεων των έμμεσων φόρων. Όμως, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της προσαρμογής και των στόχων που καλούμαστε να επιτύχουμε στον χρόνο-ρεκόρ των τριών ετών προέρχεται από διαρθρωτικές αλλαγές, από μέτρα μόνιμα που θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και εκτελούμε τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος, τον τρόπο που συμβάλουμε και συμμετέχουμε στα φορολογικά έσοδα και τον τρόπο που λειτουργεί η οικονομία μας.
Ο ρόλος της πληροφορικής
Η προσαρμογή αυτή δεν μπορεί παρά να είναι και ψηφιακή. Για την ακρίβεια δεν μπορεί να μην είναι, καθώς ένα πολύ μεγάλο μέρος του οικονομικού μας προβλήματος, οφείλεται ακριβώς στον αναχρονιστικό, γραφειοκρατικό και αδιαφανή τρόπο που συνεχίζει να λειτουργεί σημαντικό μέρος της δημόσιας διοίκησης, αλλά και σημαντικό τμήμα της ιδιωτικής οικονομίας.
Ευτυχώς, και χάρη σε προσπάθειες και έργα πληροφορικής προηγούμενων ετών, αλλά και χάρη στη σημαντική ανάπτυξη που γνώρισε ο τομέας της πληροφορικής και των επικοινωνιών στη χώρα μας τα προηγούμενα χρόνια δεν ξεκινάμε από το μηδέν.
Συνεπώς, στους μεγάλους στόχους που έχουμε θέσει και θέλουμε να επιτύχουμε η πληροφορική είναι αναπόσπαστο μέρος της υλοποίησής τους και αυτό αποτυπώνεται στις περισσότερες περιπτώσεις και στο ίδιο το πρόγραμμα. Τα πληροφοριακά συστήματα που αναπτύσσονται και αξιοποιούνται θα είναι και η βάση για τη βιώσιμη διατήρηση της προσαρμογής γιατί στο εξής η διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων θα υποστηρίζεται από πραγματικά στοιχεία και όχι μόνο εκτιμήσεις, οι στόχοι σε πολλές περιπτώσεις θα είναι απολύτως μετρήσιμοι και όχι απλώς προσδοκίες.
Η πληροφορική και οι νέες τεχνολογίες στηρίζουν το έργο που γίνεται και στα δύο σκέλη του προϋπολογισμού – και στις δαπάνες και στα έσοδα – αλλά και στη μεγάλη μάχη για την δημιουργία μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών.
Έλεγχος, λογοδοσία και διαφάνεια στις δημόσιες δαπάνες
Το κράτος, για να μπορεί να δίνει λογαριασμό στους πολίτες για το πού ξοδεύεται κάθε ευρώ δημοσίου χρήματος, για να μπορεί να μειώσει τη σπατάλη, να ελέγχεται και να ανακτήσει την αξιοπιστία του απέναντι στους πολίτες και στις αγορές χρειάζεται να κάνει μια μεγάλη τομή στο διαχειριστικό πλαίσιο των δημοσίων δαπανών. Μια ριζική αλλαγή που θεσμικά εισάγεται με το νομοσχέδιο δημοσιονομικής ευθύνης που καταθέσαμε στη Βουλή, αλλά λειτουργικά θα εφαρμοστεί και θα αποδώσει με τη βοήθεια της πληροφορικής.
Είναι προφανές ότι τάξη στον Προϋπολογισμό, στο μέγεθος της δημόσιας δαπάνης δεν μπορεί να μπει αν δεν γνωρίζουμε με απόλυτη λεπτομέρεια πόση είναι και γιατί γίνεται. Σήμερα, μιλάμε για μία δαπάνη που ξεπέρασε τα 120 δισ. ευρώ το 2009 και της οποίας ένα πολύ μεγάλο μέρος εξακολουθεί να αποτυπώνεται μόνο σε υπηρεσιακά έγγραφα και να συλλέγεται από τις αρμόδιες στατιστικές και οικονομικές αρχές με μεγάλη δυσκολία, καθυστέρηση και σε πολλές περιπτώσεις με υποτυπώδεις τρόπους.
Πέρα από το ιδιαίτερα κρίσιμο πολιτικό ζήτημα της λογοδοσίας και του ελέγχου της κρατικής δαπάνης, το πρόβλημα της αξιοπιστίας των στατιστικών και δημοσιονομικών δεδομένων, που αποτέλεσε την αφορμή για το διασυρμό της χώρας μας στο εξωτερικό και στοίχισε την απώλεια εμπιστοσύνης από τις αγορές και τους επενδυτές μπορεί να λυθεί μόνο μέσα από ένα οργανωμένο σύστημα καταγραφής, συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων. Σε αυτή την κατεύθυνση δουλεύουμε ήδη, και τις δεσμεύσεις μας τις έχουμε αποτυπώσει με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα στο Πρόγραμμά μας.
Έως τον Σεπτέμβριο του 2010 το Ελληνικό Δημόσιο θα δημοσιεύει στο διαδίκτυο μηνιαία στοιχεία εκτέλεσης προϋπολογισμού όχι μόνο του κράτους, αλλά όλου του Δημοσίου. Την 1/1/2011 θα έχει ολοκληρωθεί και θα λειτουργήσει το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα για τις δαπάνες του Δημοσίου, κατ’ αρχήν για την Κεντρική Κυβέρνηση και σταδιακά έως τα μέσα του έτους θα λειτουργεί για όλους τους δημόσιους φορείς και οργανισμούς. Με αυτό τον τρόπο τυποποιείται και μηχανογραφείται όλη η δημόσια δαπάνη και η διακίνηση των οικονομικών δεδομένων. Το Υπουργείο Οικονομικών και όλοι οι πολίτες θα μπορούν να έχουν άμεση ηλεκτρονική καταγραφή για το ποιος, που, γιατί και πόσο ξόδεψε από τον προϋπολογισμό. Αυτό σημαίνει στην ψηφιακή εποχή μας δυνατότητα ελέγχου των δαπανών και λογοδοσία στους πολίτες.
Παράλληλα, καταγράφεται και μηχανογραφείται όλη η μισθοδοσία του Δημοσίου σε μια ενιαία βάση δεδομένων που θα υποστηρίξει την ενιαία αρχή πληρωμής μισθών του Δημοσίου. Είναι απαράδεκτο να μην είναι δυνατό να γνωρίζει το κράτος πόσους ακριβώς υπαλλήλους πληρώνει, πόσο και γιατί. Η απογραφή των δημοσίων υπαλλήλων ξεκινάει και ολοκληρώνεται μέσα στον Ιούλιο και με την έναρξη της λειτουργίας της Ενιαίας Αρχής κανένας δημόσιος υπάλληλος δεν θα μπορεί να πληρώνεται αν δεν είναι καταγεγραμμένος στη βάση δεδομένων.
Φορολογικά έσοδα και αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής
Στο άλλο σκέλος του δημοσιονομικού μας προβλήματος, στα έσοδα, ο ρόλος της πληροφορικής είναι ακόμη πιο διευρυμένος και πάρα πολύ κρίσιμος.
Πρώτος μεγάλος τομέας είναι το αυτονόητο: η συγκέντρωση και αξιοποίηση της φορολογικής πληροφορίας με στόχο την έγκυρη, έγκαιρη και αποτελεσματική είσπραξη των φορολογικών εσόδων.
Στο Υπουργείο Οικονομικών, υπάρχει ήδη μια πολύ σημαντική υποδομή, το Taxis. Η υποδομή αυτή επεκτείνεται και συμπληρώνεται με την ανάπτυξη των βάσεων δεδομένων και εφαρμογών της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων προκειμένου να εκσυγχρονιστεί το σύστημα ελέγχων μέσω της διασταύρωσης οικονομικής και φορολογικής πληροφορίας, αλλά και οι υπηρεσίες προς τους πολίτες και η σχέση των φορολογούμενων με τις φορολογικές αρχές.
Η ΓΓΠΣ διασυνδέεται με άλλες υπηρεσίες και άλλα Υπουργεία ώστε να έχει πρόσβαση σε κάθε οικονομικό δεδομένο που αποτελεί στοιχείο για την περιουσιακή και οικονομική κατάσταση των φορολογούμενων. Έχει προχωρήσει η πλήρης αποτύπωση του περιουσιολογίου, για την ακίνητη περιουσία φυσικών και νομικών προσώπων.
Στο πλέον σημαντικό για τους πολίτες σκέλος της φορολογικής διαχείρισης, στη σχέση με τους φορολογούμενους, με το νέο φορολογικό νομοσχέδιο και με την αναδιοργάνωση του συστήματος ανοίγεται ένας νέος κόσμος υπηρεσιών. Από το 2011 η υποβολή όλων των φορολογικών δηλώσεων θα γίνεται μόνο ηλεκτρονικά και σταδιακά θα μειώνεται η ανάγκη άμεσης επαφής με τις φορολογικές υπηρεσίες για τις αναγκαίες φορολογικές συναλλαγές των φορολογούμενων.
Για την ενίσχυση της διαφάνειας, της τεχνολογικής καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας δημοσιεύουμε τον Κώδικα Φορολογικών Εφαρμογών που βασίζεται στο ελεύθερο λογισμικό. Ήδη, ο χώρος των φορολογικών εφαρμογών για τις επιχειρήσεις είναι ένας σημαντικός τομέας του κλάδου πληροφορικής στην Ελλάδα.
Το ίδιο είναι και οι εφαρμογές για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Οι δύο αυτοί τομείς χρειάζεται να διασυνδεθούν περισσότερο στο πλαίσιο ολοκληρωμένων εφαρμογών κυρίως για τις επιχειρήσεις και τις εμπορικές δραστηριότητες, όχι μόνο τις εγχώριες, αλλά και τις διασυνοριακές.
Σε επίπεδο ΕΕ θεσμοθετούνται κανόνες και πρότυπα που επιβάλλουν ή διευκολύνουν τις ηλεκτρονικές εφαρμογές για τις συναλλαγές από την παραγγελία έως την είσπραξη της απαίτησης από την πώληση προϊόντων και υπηρεσιών, όπως τα ηλεκτρονικά τιμολόγια, οι μηχανισμοί εισπράξεων απαιτήσεων μέσω τραπεζών κ.ο.κ.
Το δίκαιο αυτό ενσωματώνεται στην Ελλάδα ενώ με τον νέο φορολογικό νόμο έχουν ήδη θεσπιστεί στην Ελλάδα και νέοι κανόνες για τα ηλεκτρονικά τιμολόγια και την υποχρεωτική πληρωμή μέσω τραπεζών για πληρωμές πάνω από ένα ποσό. Στο μέλλον ανοίγονται νέες μορφές επαφής των φορολογούμενων με το φορολογικό σύστημα όπως η διασύνδεση των εμπορικών καταστημάτων και άλλων κέντρων παροχής υπηρεσιών με το Υπουργείο Οικονομικών.
Συνοψίζοντας, η πληροφορική και η αξιοποίηση των τεχνολογιών για τη διαχείριση της οικονομικής πληροφορίας είναι μια διαδικασία που μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που είναι αυτονόητη απαίτηση των πολιτών, αλλά όχι ακόμη τόσο δεδομένο για τη δημόσια διοίκηση: η ανάκτηση του ελέγχου επί των δημοσίων οικονομικών, η βιώσιμη προσαρμογή τους χωρίς να χρειάζονται επώδυνα μέτρα περικοπών δαπανών και αύξησης εσόδων και φυσικά η παροχή καλύτερων, αποτελεσματικότερων και ποιοτικότερων υπηρεσιών προς τους πολίτες. Σε αυτή τη διαδικασία βρισκόμαστε ήδη και μέσα στο 2011 οι πολίτες θα μπορούν να χρησιμοποιούν ένα μεγάλο αριθμό νέων ψηφιακών υπηρεσιών.
