Ένας από σφοδρότερους επικριτές της Ελλάδας στην Ευρώπη κατά την κρίση χρέους, η Φινλανδία κατηγορούσε τη χώρα ότι δεν κατάφερε να προωθήσει μεταρρυθμίσεις για να αναβιώσει την οικονομία της. Τώρα η σκανδιναβική χώρα παλεύει να εξυγιάνει τα δικά της οικονομικά καθώς προσπαθεί να βγει από την τριετή ύφεση, με τον υπουργό Οικονομικών της να φθάνει στο σημείο να χαρακτηρίσει τη Φινλανδία «ασθενή της Ευρώπης».
Οι προσπάθειες του νέου πρωθυπουργού Γιούχα Σίπιλα να μειώσει τις ημέρες άδειας και τους μισθούς προκάλεσαν μαζικές απεργιακές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις, ενώ η μεγάλη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας αποκάλυψε τις ιδεολογικές διαφορές εντός του κυβερνητικού συνασπισμού που τον οδήγησαν στο χείλος της κατάρρευσης την περασμένη εβδομάδα.
Ένας μάλιστα από τους βετεράνους βουλευτές του Σίπιλα έχει ζητήσει να διεξαχθεί συζήτηση στη Βουλή για το εάν η Φινλανδία θα έπρεπε να βγει από την ευρωζώνη προκειμένου να έχει τη δυνατότητα να υποτιμήσει το νόμισμά της για να ενισχύσει τις εξαγωγές – μια ακόμα ένδειξη του κλίματος απογοήτευσης που επικρατεί στη χώρα.
Ο ίδιος ο Σίπιλα, σε μια ακόμα απόδειξη της δυσκολίας που ενέχει η περικοπή δαπανών στα κράτη της ευρωζώνης, πρέπει να πετύχει μια πολιτική ισορροπία.
Πρέπει να προωθήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις για να τονώσει την ανταγωνιστικότητα και να ενθαρρύνει την ανάπτυξη, ενώ παράλληλα να εξευμενίσει τα εργατικά συνδικάτα προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω απεργίες και δαπανηρές μισθολογικές συμφωνίες τον επόμενο χρόνο – και όλα αυτά διατηρώντας ενωμένο τον τρικομματικό συνασπισμό του.
Η ανεργία και το δημόσιο χρέος αυξάνονται σε μια χώρα που έχει πληγεί από το υψηλό εργατικό κόστος, την εξασθένηση των δραστηριοτήτων τηλεφωνίας της επιχειρηματικής ναυαρχίδας της, της Nokia, και την ύφεση στη Ρωσία, μια από τις μεγαλύτερες εξαγωγικές αγορές της Φινλανδίας.
Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη και την ταχεία γήρανση του πληθυσμού, οι οικονομολόγοι λένε ότι οι προοπτικές για την Φινλανδία, η οποία έχασε την πιστοληπτική αξιολόγηση AAA και βιώνει τη μακρύτερη οικονομική ύφεση από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι ζοφερές.
Ο Σίπιλα – που έχει προειδοποιήσει ότι η Φινλανδία θα μπορούσε να είναι η επόμενη Ελλάδα – επιδιώκει την εξοικονόμηση 10 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030, από τα οποία τα 4 δισ. έως το 2019.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση που βρίσκεται στην εξουσία εδώ και πέντε μήνες σχεδιάζει να μεταρρυθμίσει το σύστημα υγείας, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις αγορές εργασίας για να ενισχύσει την απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα.
Διαδηλώσεις, απεργίες
Ωστόσο, το κάλεσμα του πρωθυπουργού για «κοινό πνεύμα μεταρρυθμίσεων» συνάντησε έντονες αντιδράσεις όταν πρότεινε την περικοπή των ημερών άδειας στο δημόσιο τομέα και μείωση της αμοιβής για την κυριακάτικη απασχόληση προκειμένου να μειώσει τη μονάδα κόστους εργασίας κατά 5%.
Περίπου 30.000 διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στο Ελσίνκι τον Σεπτέμβριο, στη μεγαλύτερη διαδήλωση που έχει γίνει στη χώρα από το 1991, με τις απεργιακές κινητοποιήσεις να πλήττουν τους σιδηροδρόμους, τα λιμάνια και τη βιομηχανία χάρτου. Η κυβέρνηση γρήγορα υπαναχώρησε, λέγοντας ότι θα εξοικονομήσει πόρους από άλλα επιδόματα.
Ο μέσος Φινλανδός εργάζεται λιγότερες ώρες την εβδομάδα συγκριτικά με άλλους Ευρωπαίους πολίτες, σύμφωνα με το Φινλανδικό Φόρουμ Επιχειρήσεων και Πολιτικής (Finnish Business and Policy Forum). Η κυβέρνηση εκτιμά ότι η Φινλανδία έχει υποχωρήσει κατά 15%, χαμηλότερα από τη Γερμανία και τη Σουηδία, στην ανταγωνιστικότητα κόστους εργασίας, κάτι που οδήγησε σε απώλεια μεριδίου αγοράς στις παγκόσμιες εξαγωγές.
Οι διαφωνίες για την περικοπή δαπανών στο σύστημα υγείας την περασμένη εβδομάδα απείλησαν να διασπάσουν τον κυβερνητικό συνασπισμό πριν από την επίτευξη συμφωνίας.
«Η πρόσφατη πορεία των γεγονότων καθιστά τις προοπτικές ακόμα πιο αρνητικές και συνηγορεί υπέρ του να πλησιάσουν μελλοντικά οι αποδόσεις των φινλανδικών ομολόγων τα γαλλικά επίπεδα», ανέφερε η Nordea σε έκθεσή της. Οι αποδόσεις των 10ετών φινλανδικών ομολόγων βρίσκονται στο 0,89%, ενώ οι γαλλικές αποδόσεις στο 0,97%.
Η διαφωνία αποκάλυψε τα ρήγματα στον τρικομματικό συνασπισμό του Σίπιλα, που εκπροσωπεί τους συντηρητικούς ψηφοφόρους εκτός των αστικών κέντρων, τους αστούς τεχνοκράτες και τους λαϊκιστές που είναι κατά των μεταναστών.
Ο Σίπιλα ίσως θέλει να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις, αλλά αντιμετωπίζει αντιδράσεις από τα συντηρητικά μέλη του ίδιου του Κεντρώου Κόμματός του. Το κόμμα Εθνικής Συμμαχίας, με επικεφαλής τον υπουργό Οικονομικών Αλεξάντερ Στουμπ, είναι υπέρ των μεταρρυθμίσεων, αλλά το κόμμα των Φινλανδών τείνει προς τα αριστερά σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική πολιτική και δυσκολεύεται να συναινέσει σε μέτρα λιτότητας.
«Βασικά, είμαστε ο ασθενής της Ευρώπης», δήλωσε ο Στουμπ τον Σεπτέμβριο, σε μια δήλωση που αποτυπώνει την απογοήτευσή του.
Μείωση του εργατικού δυναμικού
Μια από τις εναλλακτικές στην λιτότητα – αυξημένες δαπάνες για την τόνωση της ανάπτυξης – δεν βρίσκεται στο τραπέζι, καθώς το κρατικό χρέος ήδη ξεπερνά το όριο του 60% της ΕΕ. Συνεχίζει να είναι χαμηλό σε σχέση με πολλά άλλα κράτη, αλλά δεδομένης της γρήγορης γήρανσης του φινλανδικού πληθυσμού, η κυβέρνηση λέει ότι η αύξηση του χρέους πρέπει να ανακοπεί.
Η Φινλανδία αναμένεται να έχει το υψηλότερο ποσοστό εξάρτησης από την τρίτη ηλικία ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ έως το 2020 – για κάθε 100 κατοίκους σε ηλικία εργασίας, υπάρχουν 35,8 ηλικίας 65 ετών και άνω– σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat
Καθώς το ποσοστό της ανεργίας βαίνει προς το 10%, πολλοί Φινλανδοί αναπολούν τις εποχές πριν από τη δεκαετία του ’90 όταν η χώρα μπορούσε να υποτιμήσει το φινλανδικό μάρκο πολλές φορές για βελτιώσει την εξαγωγική ανταγωνιστικότητα.
Χωρίς ανεξάρτητο νόμισμα, η κυβέρνηση ζητά μια «μετριοπαθή μισθολογική συμφωνία» καθώς τον επόμενο χρόνο λήγουν οι συλλογικές συμβάσεις για πολλούς κλάδους.
Η πλειονότητα των Φινλανδών, ωστόσο, συνεχίζει να υποστηρίζει το ευρώ. Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έδειξε την περασμένη εβδομάδα ότι το 64% των Φινλανδών στηρίζει το ενιαίο νόμισμα, αν και ένα χρόνο νωρίτερα το ποσοστό αυτό ήταν 69%.
Ο Παάβο Βαϊρίνεν, βετεράνος στο κόμμα του Σίπιλα και μέλος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, ξεκίνησε εκστρατεία για να ζητήσει δημοψήφισμα σχετικά με την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Καθώς συγκέντρωσε περισσότερες από 49.000 υπογραφές, το θέμα είναι πιθανόν να συζητηθεί στη βουλή τον επόμενο χρόνο.
«Η Φινλανδία έχει ακριβό εργατικό δυναμικό και υψηλούς φόρους», σχολίασε ο Γιάνε Ραντάνεν, διευθύνων σύμβουλος της Merta Logistic Oy, μιας φινλανδικής νεοφυούς εταιρίας στον τομέα των τροφίμων που θέλει να ξεκινήσει τις εξαγωγές γκουρμέ αλιευμάτων τον επόμενο χρόνο. «Για να εξάγουμε, θα ήταν πολύ χρήσιμο να έχουμε το πλεονέκτημα της υποτίμησης».
