Η εργασία, όπως τη γνωρίζουμε, αλλάζει. Σε μια εποχή που κυριαρχείται από την τεχνητή νοημοσύνη (AI), την αυτοματοποίηση και την κλιματική αλλαγή, οι προβλέψεις για την αγορά εργασίας φαίνεται να είναι πιο αισιόδοξες από τις ανησυχίες που συχνά εκφράζονται. Η φετινή έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το μέλλον της εργασίας αποκαλύπτει ότι, παρά τους φόβους περί εκτεταμένων απωλειών θέσεων λόγω όλης αυτής της αυτοματοποίησης, η συνολική απασχόληση προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά έως το έτος 2030.
Με βάση στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από περισσότερους από 1.000 μεγάλους εργοδότες σε 55 χώρες και διάφορους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, η έκθεση προβλέπει τη δημιουργία 170 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας, έναντι 92 εκατομμυρίων που αναμένεται να χαθούν. Το τελικό ισοζύγιο είναι ιδιαίτερα θετικό, με αύξηση 7% στις συνολικές θέσεις εργασίας, ενώ οι αλλαγές αυτές αντανακλούν τις ανάγκες μιας δυναμικής και συνεχώς εξελισσόμενης παγκόσμιας οικονομίας.
Οι τομείς με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη
Πρωτογενής τομέας: Επιστροφή στα βασικά
Είναι εντυπωσιακό ότι οι περισσότερες από τις νέες θέσεις εργασίας αναμένονται στον πρωτογενή τομέα, με ιδιαίτερη έμφαση στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σύμφωνα με την έκθεση, έως το 2030 θα δημιουργηθούν 35 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας σε αυτούς τους τομείς. Αν και η αύξηση αυτή αντιπροσωπεύει μικρό ποσοστό της συνολικής απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα, αντικατοπτρίζει τη συνεχή ζήτηση για παραγωγή τροφίμων και την ανάγκη για βιώσιμες πρακτικές.
Η ενίσχυση των γεωργικών επαγγελμάτων συνδέεται επίσης με την ανάγκη προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, θέματα που αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες για πολλές κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς.
Μεταφορές και κατασκευές: Επαγγέλματα που παραμένουν σταθερά
Οι οδηγοί ελαφρών οχημάτων, κυρίως για παραδόσεις αγαθών, προβλέπεται να αυξηθούν κατά σχεδόν 10 εκατομμύρια, ενισχυόμενοι από την εκρηκτική ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου. Παράλληλα, ο κατασκευαστικός τομέας θα υποδεχθεί περίπου 6,5 εκατομμύρια νέους εργαζόμενους, με την ανάγκη για υποδομές, κατοικίες και έργα μεγάλης κλίμακας να καθοδηγεί τη ζήτηση.
Τεχνολογία: Ο βασιλιάς της ανάπτυξης
Ο τομέας της τεχνολογίας είναι ο μεγάλος πρωταγωνιστής. Επαγγέλματα όπως οι προγραμματιστές λογισμικού και οι ειδικοί στην ανάλυση μεγάλων δεδομένων (big data) αναμένεται να σημειώσουν ραγδαία αύξηση. Οι θέσεις για προγραμματιστές λογισμικού προβλέπεται να αυξηθούν κατά 7 εκατομμύρια, με ποσοστιαία άνοδο 58%. Οι αναλυτές μεγάλων δεδομένων, από την άλλη, θα γνωρίσουν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση, της τάξης του 112%.
Ανάλογη ανάπτυξη προβλέπεται και για τους μηχανικούς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (Fintech), με 91% αύξηση, καθώς και για τους ειδικούς στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), με 81%. Αυτές οι ειδικότητες αντανακλούν την αυξανόμενη σημασία της ψηφιοποίησης, της αυτοματοποίησης και της ανάπτυξης καινοτόμων λύσεων σε τομείς όπως η υγεία, η χρηματοοικονομική τεχνολογία και οι μεταφορές.
Τα επαγγέλματα που απειλούνται
Παρά τη συνολική ανάπτυξη, ορισμένα επαγγέλματα αντιμετωπίζουν σημαντική μείωση. Οι ταμίες και οι εισπράκτορες εισιτηρίων αναμένεται να μειωθούν κατά 13,5 εκατομμύρια θέσεις (μείωση 20%), καθώς οι αυτοματοποιημένες πληρωμές και οι ηλεκτρονικές συναλλαγές κερδίζουν συνεχώς έδαφος.
Αντίστοιχα, οι διοικητικοί βοηθοί, γραμματείς και εργαζόμενοι σε γραφεία ρουτίνας προβλέπεται να υποστούν απώλειες 6,5 εκατομμυρίων θέσεων, με την αυτοματοποίηση να αντικαθιστά παραδοσιακά καθήκοντα όπως η διαχείριση δεδομένων και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Παράγοντες που καθορίζουν τις αλλαγές
Η δημιουργία ή η απώλεια θέσεων εργασίας καθορίζεται από πληθώρα παραγόντων. Σύμφωνα με την έκθεση, οι σημαντικότερες θετικές επιδράσεις προέρχονται από:
Την αύξηση της πρόσβασης στο διαδίκτυο: 9,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας αναμένεται να δημιουργηθούν, καθώς όλο και περισσότερες περιοχές συνδέονται ψηφιακά.
Τη δημογραφική ανάπτυξη: Η αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας θα ενισχύσει την απασχόληση κατά 9,1 εκατομμύρια θέσεις, αν και αυτό δεν ισχύει για γερασμένες περιοχές όπως η Ευρώπη.
Την κλιματική αλλαγή: Η προσαρμογή σε νέες συνθήκες θα οδηγήσει στη δημιουργία 5,5 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η ενέργεια και η βιώσιμη γεωργία.
Αντίθετα, η ανάπτυξη της ρομποτικής και των αυτοματοποιημένων συστημάτων προβλέπεται να αφαιρέσει περίπου 4,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, ενώ η αργή οικονομική ανάπτυξη σε ορισμένες περιοχές θα έχει αρνητικό αντίκτυπο με απώλεια 1,6 εκατομμυρίων θέσεων.
Τα πάνω και τα κάτω
Τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση αναμένεται να είναι οι αναλυτές δεδομένων (αύξηση 112%), οι μηχανικοί εφαρμογών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (91%), οι ειδικοί τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής εκμάθησης (81%), οι προγραμματιστές λογισμικού (58%) και οι ειδικοί διαχείρισης ασφάλειας (52%).
Τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη αριθμητική αύξηση αναμένεται να είναι οι αγρότες και άλλοι εργάτες γης (αύξηση κατά 35 εκατομμύρια προσωπικό), οι οδηγοί ελαφρών οχημάτων (αύξηση κατά 9,5 εκ.), οι προγραμματιστές λογισμικού (αύξηση κατά 7 εκ.), οι οικοδόμοι (αύξηση κατά 6,5 εκ.) και οι πωλητές λιανικής (αύξηση κατά 4 εκατομμύρια προσωπικό).
Στον αντίποδα, τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση ζήτησης έως το 2030 αναμένεται να είναι οι υπάλληλοι ταχυδρομείων (-33%), οι υπάλληλοι γκισέ τραπεζών (-31%), οι υπάλληλοι εισαγωγής δεδομένων (-26%), οι ταμίες και εισπράκτορες εισιτηρίων (-20%), και οι διοικητικοί βοηθοί και γραμματείς (-20%).
Η ελληνική προοπτική
Τέλος, στην Ελλάδα, η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Σύμφωνα με την έκθεση, το 39% των Ελλήνων εργαζομένων θα χρειαστεί να αναβαθμίσει τις δεξιότητές του μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της αγοράς. Παράλληλα, η χώρα εμφανίζει χαμηλό ποσοστό ανανέωσης του εργατικού δυναμικού, μόλις 7%, έναντι 22% παγκοσμίως.
Η αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων που προσφέρουν οι εργαζόμενοι και των αναγκών των εργοδοτών αποτελεί σημαντικό εμπόδιο. Το 82% των εργοδοτών ζητά μεγαλύτερη κυβερνητική υποστήριξη για την κατάρτιση του προσωπικού, ενώ η ζήτηση για εξειδικευμένο προσωπικό σε τεχνολογικούς τομείς παραμένει υψηλή.
