Τα τελευταία δέκα χρόνια, η ραγδαία ανάπτυξη του Airbnb στην Αθήνα έχει φέρει εντυπωσιακές αλλαγές στον τομέα της φιλοξενίας, επηρεάζοντας σημαντικά τόσο την τουριστική δυναμική όσο και τη ζωή των κατοίκων. Οι κλίνες των καταλυμάτων Airbnb έχουν αυξηθεί κατά 770%, συγκριτικά με την αύξηση μόλις 29% στις ξενοδοχειακές κλίνες. Αυτό σημαίνει ότι η δυναμικότητα των Airbnb αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 24%, ενώ τα ξενοδοχεία κατάφεραν να αυξήσουν τη δυναμικότητά τους με τον πολύ πιο περιορισμένο ρυθμό του 3%.
Σύμφωνα με στοιχεία από το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), το 2014 υπήρχαν μόλις 7.809 κλίνες διαθέσιμες μέσω Airbnb στην Αθήνα, ενώ σήμερα ο αριθμός αυτός έχει εκτοξευθεί στις 67.953. Αντίστοιχα, οι ξενοδοχειακές κλίνες αυξήθηκαν από 26.919 το 2014 σε 34.844 σήμερα. Η αύξηση αυτή αναδεικνύει τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των βραχυχρόνιων μισθώσεων και της παραδοσιακής ξενοδοχειακής βιομηχανίας.
Παρόμοια εικόνα παρουσιάζεται και στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής. Οι κλίνες στα καταλύματα Airbnb αυξήθηκαν κατά 751%, έναντι μόλις 16% αύξησης στις ξενοδοχειακές κλίνες. Η δυναμικότητα των Airbnb στην Αττική αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 24%, ενώ τα ξενοδοχεία κατέγραψαν αύξηση μόλις 1% ετησίως. Συγκεκριμένα, το 2014 υπήρχαν 16.083 κλίνες Airbnb στην Αττική, και σήμερα ο αριθμός αυτός έχει φτάσει τις 136.813. Αντίστοιχα, οι ξενοδοχειακές κλίνες ήταν 58.197 και σήμερα είναι 67.398.
Η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών, Αττικής και Αργοσαρωνικού έχει γνωστοποιήσει τα ανωτέρω στοιχεία στους αρμόδιους υπουργούς, επισημαίνοντας ότι αφορούν αποκλειστικά τις ενοικιαζόμενες κλίνες μέσω της πλατφόρμας Airbnb, χωρίς να περιλαμβάνονται άλλες πλατφόρμες βραχυχρόνιων μισθώσεων όπως η Booking.com και η Vrbo. Η Ένωση έχει ζητήσει την παρέμβαση της Πολιτείας, υποστηρίζοντας ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο είναι ανεπαρκές και απαιτεί άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις, όπως αυτές που εφαρμόζονται ήδη σε άλλους ευρωπαϊκούς και διεθνείς τουριστικούς προορισμούς.
Παρά τις αδυναμίες της υπάρχουσας νομοθεσίας, ο νόμος 4446/2016 προσφέρει δυνατότητες για περιορισμό της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Συγκεκριμένα, η παράγραφος 8 του άρθρου 111 προβλέπει τη δυνατότητα επιβολής χρονικών και αριθμητικών περιορισμών στη λειτουργία των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε συγκεκριμένες περιοχές, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της τουριστικής ανάπτυξης και της πίεσης που αυτή ασκεί στις τοπικές κοινωνίες.
Σύμφωνα με την Ένωση Ξενοδόχων, «για λόγους που σχετίζονται με την προστασία της κατοικίας, πρέπει να καθοριστούν γεωγραφικές περιοχές όπου θα ισχύουν περιορισμοί στη διάθεση ακινήτων για βραχυχρόνια μίσθωση». Αυτή η πρόταση βρίσκει σύμφωνους τους ξενοδόχους της Αθήνας, της Αττικής και του Αργοσαρωνικού, καθώς αγγίζει και θέματα που αφορούν τη «φέρουσα ικανότητα» των τουριστικών προορισμών. Η εφαρμογή τέτοιων περιορισμών θα μπορούσε να θέσει «φρένο» στην ανεξέλεγκτη ανάπτυξη της βραχυχρόνιας μίσθωσης, προστατεύοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων και τη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος.
Η υπερβολική αύξηση των καταλυμάτων Airbnb έχει επιπτώσεις σε πολλές πτυχές της καθημερινότητας. Η άνοδος των ενοικίων, η μείωση της διαθεσιμότητας κατοικιών για τους ντόπιους και η αλλαγή της φυσιογνωμίας των γειτονιών είναι μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι. Παράλληλα, η ένταση του ανταγωνισμού με τα ξενοδοχεία δημιουργεί νέες προκλήσεις για την τουριστική αγορά, με τα ξενοδοχεία να υποστηρίζουν ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις αποφεύγουν σημαντικές ρυθμίσεις και φορολογικές υποχρεώσεις που επιβάλλονται στις παραδοσιακές επιχειρήσεις.
Η Ένωση Ξενοδόχων ζητά τη λήψη άμεσων μέτρων, όπως την επιβολή συγκεκριμένων κανονισμών που θα διασφαλίζουν την ισορροπία ανάμεσα στην τουριστική ανάπτυξη και την προστασία των τοπικών κοινοτήτων. Επισημαίνει ότι παραδείγματα από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Βαρκελώνη και το Άμστερνταμ, δείχνουν την ανάγκη για αυστηρότερους ελέγχους και περιορισμούς στην ανάπτυξη των Airbnb, προκειμένου να διασφαλιστεί η ορθολογική χρήση των διαθέσιμων ακινήτων και η προστασία των κατοίκων.
Με τη βραχυχρόνια μίσθωση να αποτελεί πλέον αναπόσπαστο μέρος του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας και της Αττικής, η ανάγκη για ένα σύγχρονο και ισορροπημένο νομικό πλαίσιο είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Μια αποτελεσματική ρύθμιση θα μπορούσε να προσφέρει καλύτερη ισορροπία μεταξύ της τουριστικής ζήτησης και της προστασίας της τοπικής κοινωνίας, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα μια πιο δίκαιη αντιμετώπιση όλων των μορφών φιλοξενίας.
