Οι επιπτώσεις από την πανδημία έχουν αρχίσει να εκλείπουν, αν και ο ιός παραμένει ενεργός, ευτυχώς χωρίς σοβαρές παρενέργειες. Αυτό έχει οδηγήσει σε αλλαγές σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων της αγοράς εργασίας και του τομέα των ακινήτων.
Στην πραγματικότητα, φαίνεται ότι επιστρέφουμε σε καταστάσεις προ πανδημίας, με τις επιχειρήσεις να προσαρμόζουν τις πολιτικές τους στις νέες συνθήκες. Μία από τις σημαντικές τάσεις είναι η αλλαγή στη διαχείριση των γραφειακών χώρων. Ενώ από το 2020 και μετά οι επιχειρήσεις είχαν στραφεί στη τηλεργασία, τώρα πολλές από αυτές καλούν τους εργαζομένους τους πίσω στα γραφεία. Σύμφωνα με τη μεσιτική εταιρεία CBRE Group, τα τρία τέταρτα των εταιρειών έχουν πλέον υιοθετήσει πολιτική ελάχιστης παρουσίας των εργαζομένων στα γραφεία. Αυτή η τάση έχει οδηγήσει σε αύξηση της χρήσης των γραφειακών χώρων στην Ευρώπη, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στην αυξανόμενη ζήτηση.
Η ζήτηση για γραφεία στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 9% το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους. Η άνοδος αυτή προέρχεται κυρίως από τον τομέα των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών, οι οποίες επαναφέρουν τους εργαζομένους τους στο γραφείο, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για φυσική παρουσία στο εργασιακό περιβάλλον. Πολλές επιχειρήσεις απαιτούν πλέον την επιστροφή των υπαλλήλων τους στα γραφεία, ενισχύοντας έτσι τη ζήτηση για χώρους εργασίας.
Σύμφωνα με έκθεση της μεσιτικής εταιρείας Savills, οι χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις είχαν τη μεγαλύτερη συμβολή στη δραστηριότητα leasing κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, αντιπροσωπεύοντας το 25% των νέων συμβολαίων, σε σύγκριση με το 17% την ίδια περίοδο πέρυσι. Στο Σίτι του Λονδίνου, το ποσοστό αυτό αυξήθηκε ακόμα περισσότερο, φτάνοντας το 34% από 26% την προηγούμενη χρονιά, αποδεικνύοντας την ισχυρή ζήτηση για γραφεία από τον συγκεκριμένο τομέα.
Πόλεις όπως η Πράγα, η Λισαβόνα, η Βαρκελώνη, η Μαδρίτη και το Σίτι του Λονδίνου κατέγραψαν αύξηση της ζήτησης για γραφεία, ξεπερνώντας τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους. Αυτό δείχνει ότι η ανάκαμψη στην αγορά γραφείων δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο, αλλά εκτείνεται σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και μεγάλες πόλεις.
Ωστόσο, παρά την αύξηση της ζήτησης, ο τομέας των επαγγελματικών και επιχειρηματικών υπηρεσιών παρουσίασε μείωση στο σχετικό ποσοστό της ζήτησης, το οποίο έφτασε το 22% από 28% την ίδια περίοδο πέρυσι. Αυτό το φαινόμενο καταδεικνύει διαφοροποιήσεις στις ανάγκες των διαφόρων κλάδων της αγοράς.
Η επιστροφή των εργαζομένων στα γραφεία γίνεται όλο και πιο εμφανής στην Ευρώπη, καθώς οι επιχειρήσεις αναζητούν τρόπους να επαναφέρουν τους υπαλλήλους τους στους φυσικούς χώρους εργασίας μέσω εντολών και κινήτρων. Παράλληλα, ενώ οι επιχειρήσεις αυξάνουν τη χρήση των γραφειακών χώρων, πολλές εξακολουθούν να μειώνουν το αποτύπωμά τους, αναμένοντας ευνοϊκότερες οικονομικές συνθήκες.
Η έλλειψη κατάλληλου αποθέματος γραφείων αναγκάζει πολλούς ενοικιαστές να ανανεώνουν τις υπάρχουσες μισθώσεις τους αντί να επιλέγουν νέους χώρους που δεν καλύπτουν τις ανάγκες τους. Η επικεφαλής του τμήματος EMEA της Savills επισημαίνει ότι αυτοί οι παράγοντες εξακολουθούν να επηρεάζουν αρνητικά τον τομέα των εμπορικών ακινήτων στην Ευρώπη.
Η μείωση των συναλλαγών στην αγορά γραφείων είναι επίσης σημαντική. Κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, οι συναλλαγές για γραφεία στην Ευρώπη ανήλθαν σε περίπου 14,1 δισ. ευρώ, σημειώνοντας πτώση κατά 21% σε ετήσια βάση. Η πτώση αυτή αποδίδεται στα υψηλά επιτόκια, που συνεχίζουν να περιορίζουν τις συμφωνίες. Σε σύγκριση με τον μέσο όρο των τελευταίων πέντε ετών, το ποσό αυτό είναι μειωμένο κατά 60%, καθώς στο παρελθόν ανέρχονταν στα 36 δισ. ευρώ.
Παρόλο που οι μέσες αποδόσεις των προνομιακών γραφείων στην Ευρώπη παρέμειναν σταθερές στο 4,9% κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου, η Savills αναφέρει ότι τα ευρωπαϊκά γραφεία εξακολουθούν να θεωρούνται «εύλογης αξίας». Ωστόσο, η αγορά του Όσλο και της Μαδρίτης εμφανίζεται ως η πιο υποτιμημένη σε σχέση με τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, δημιουργώντας ευκαιρίες για επενδυτές.
