Η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνεται έχει υπερδιπλασιαστεί, από 0,06 ίντσες (1,4 χιλιοστά) ετησίως κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα σε 0,14 ίντσες (3,6 χιλιοστά) ετησίως από το 2006 έως το 2015, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOAA).
Η NOAA προβλέπει ότι η στάθμη της θάλασσας πιθανότατα θα αυξηθεί κατά τουλάχιστον 0,3 μέτρα πάνω από τα επίπεδα του 2000 μέχρι τις αρχές του επόμενου αιώνα, ενώ η Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή εκτιμά ότι θα αυξηθεί κατά 40 και 63 εκατοστά μέχρι το 2100.
Εάν η κλιματική κρίση δεν ανακοπεί και η στάθμη της θάλασσας αυξηθεί σε αυτόν τον βαθμό, αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει καταστροφές σε ολόκληρο τον κόσμο. Έως και 250 εκατομμύρια άνθρωποι, που εκτείνονται σε όλες τις ηπείρους, θα μπορούσαν να «επηρεαστούν άμεσα» μέχρι το 2100, σύμφωνα με μελέτη του 2019 στο περιοδικό Nature Communications.
Επομένως, θα εξαφανιστεί εντελώς κάποια από αυτές τις χώρες, πόλεις ή κράτη κατά τη διάρκεια της ζωής μας και υπάρχει κάτι που μπορεί να γίνει για να αποτραπεί η καταστροφή;
«Το αν θα εξαφανιστούν πόλεις ή χώρες εξαρτάται από το αν εμείς οι άνθρωποι κάνουμε κάτι για να αντιμετωπίσουμε την απειλή», δήλωσε στο Live Science ο Gerd Masselink, καθηγητής παράκτιας γεωμορφολογίας στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ στο Ηνωμένο Βασίλειο. «Το μεγαλύτερο μέρος της Ολλανδίας βρίσκεται ήδη κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, αλλά δεν εξαφανίζεται, επειδή οι Ολλανδοί χτίζουν και διατηρούν τις παράκτιες άμυνές τους».
Τι ισχύει με την Ελλάδα
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός Climate Central δραστηριοποιείται στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής, δημιουργώντας διαδραστικά γραφήματα και χάρτες που στοχεύουν στην απεικόνιση του άμεσου μέλλοντός μας. Μέσα από τη δουλειά τους, οι άνθρωποι της ΜΚΟ απεικονίζουν το πώς θα μπορούσαν να μοιάζουν οι πόλεις μας αν η θερμοκρασία του πλανήτη συνεχίσει να ανεβαίνει με τον ρυθμό που ανεβαίνει σήμερα. Στόχος είναι να μην φτάσει μέχρι την άνοδο της τάξης του 1,5 βαθμού Κελσίου μέσα στα επόμενα χρόνια, καθώς κάτι τέτοιο θα σήμαινε καταστροφή με άμεσες επιπτώσεις.
Σύμφωνα λοιπόν με τις προβλέψεις του Climate Central, αν δεν ανακοπεί η καταστροφή του περιβάλλοντος στο βαθμό που επιτελείται σήμερα, οι παραθαλάσσιες πόλεις θα αντιμετωπίσουν τεράστιο πρόβλημα πλημμυρών μέχρι το 2050. Η έρευνα εκπονείται από ερευνητές του Princeton University του Νιου Τζέρσεϊ σε συνεργασία με το γερμανικό Potsdam Institute for Climate Impact Research.
Στην ελληνική επικράτεια τα μεγαλύτερα προβλήματα αναμένονται στη Θεσσαλονίκη, τα παράλια της Ηλείας και η δυτική Καλαμάτα.
Όλα τα visuals των συγκριτικών προσομοιώσεων μπορείτε να τα δείτε εδώ.
Ποιες χώρες θα επηρεαστούν περισσότερο;
Σύμφωνα με την Ένωση Ανήσυχων Επιστημόνων (UCS), οι Μαλδίβες, που αποτελούνται από 1.200 μικρά κοραλλιογενή νησιά και φιλοξενούν περίπου 540.000 ανθρώπους, είναι η πιο επίπεδη χώρα στη Γη, με μέσο υψόμετρο μόλις 1 μέτρο. Σε περίπτωση που οι Μαλδίβες βιώσουν άνοδο της στάθμης της θάλασσας της τάξης του 1,5 ποδιού (45 cm), θα χάσουν περίπου το 77% της χερσαίας τους έκτασης μέχρι το 2100, σύμφωνα με το UCS.
Μια άλλη χώρα με εξαιρετικά χαμηλό μέσο υψόμετρο – περίπου 1,8 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας – είναι το Κιριμπάτι. Αυτό το μικρό νησί στην καρδιά του Ειρηνικού, με πληθυσμό σχεδόν 120.000 κατοίκων, θα μπορούσε να χάσει τα δύο τρίτα της γης του αν η στάθμη της θάλασσας ανέβει κατά 3 πόδια.
Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλοι όσοι ζουν σε νησί του Ειρηνικού είναι πιθανό να επηρεαστούν σοβαρά από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Περίπου 3 εκατομμύρια κάτοικοι των νησιών του Ειρηνικού ζουν σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων από την ακτή και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να χρειαστεί να μετεγκατασταθούν πριν από το τέλος του αιώνα, σύμφωνα με το Δίκτυο Επιστήμης και Ανάπτυξης, ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που επικεντρώνεται στη διευκόλυνση της επιστημονικής μάθησης.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας έχει ήδη οδηγήσει στην εξαφάνιση τουλάχιστον πέντε «νησιών με βλάστηση υφάλων» που αποτελούσαν προηγουμένως μέρος των Νήσων Σολομώντα, ενώ «άλλα έξι νησιά αντιμετωπίζουν σοβαρή υποχώρηση της ακτογραμμής», σύμφωνα με μελέτη του 2016 στο περιοδικό Environmental Research Letters.
Αυτά τα νησιά του Ειρηνικού, αν και κινδυνεύουν πολύ, τείνουν να έχουν σχετικά μικρούς πληθυσμούς. Οπότε ποια μεγαλύτερα έθνη μπορεί να πληγούν περισσότερο;
Η χώρα όπου οι περισσότεροι άνθρωποι θα επηρεαστούν δυνητικά από την αλλαγή της στάθμης της θάλασσας είναι η Κίνα, με 43 εκατομμύρια ανθρώπους σε επισφαλείς παράκτιες τοποθεσίες. Άλλες χώρες που ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας είναι το Μπαγκλαντές, όπου 32 εκατομμύρια άνθρωποι θα κινδυνεύσουν μέχρι το 2100, και η Ινδία, με 27 εκατομμύρια, σύμφωνα με το χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση πρόγραμμα Life Adaptate.
Έτσι, ενώ διάφορες χώρες σε όλο τον κόσμο πρόκειται να δουν από πρώτο χέρι τις συνέπειες της ανόδου της στάθμης της θάλασσας μέχρι το τέλος του αιώνα και πολλά εκατομμύρια θα επηρεαστούν, φαίνεται απίθανο ότι κάποια χώρα, ακόμη και αυτή με πολύ χαμηλό υψόμετρο, θα εξαφανιστεί τελείως μέχρι το 2100 – αν και θα μπορούσε να είναι απλώς θέμα χρόνου μέχρι κάποιες να καταναλωθούν από τον ωκεανό.
Παράκτιες πόλεις
Ενώ καμία χώρα δεν είναι πιθανό να καταβροχθιστεί μέχρι το 2100, πολλές μεγάλες πόλεις διατρέχουν πολύ σοβαρό κίνδυνο να πλημμυρίσουν. Ένα από τα πιο ξεκάθαρα παραδείγματα της ανόδου της στάθμης της θάλασσας που προκαλεί σημαντικές, πραγματικές δυσκολίες είναι η Τζακάρτα, η πρωτεύουσα της Ινδονησίας.
Η Τζακάρτα, όπου ζουν περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι, έχει χαρακτηριστεί από το BBC ως η «πόλη που βυθίζεται ταχύτερα στον κόσμο»- βυθίζεται κατά 5 έως 10 εκατοστά κάθε χρόνο λόγω της «υπερβολικής αποστράγγισης των υπόγειων υδάτων», σύμφωνα με το Earth.org, μια μη κερδοσκοπική περιβαλλοντική οργάνωση με έδρα το Χονγκ Κονγκ.
Σε συνδυασμό με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, αυτό είναι μια συνταγή για καταστροφή. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ένα μεγάλο μέρος της Τζακάρτας θα μπορούσε να είναι υποβρύχιο μέχρι το 2050. Στην πραγματικότητα, η κατάσταση της Τζακάρτα είναι τόσο άσχημη που αντικαθίσταται ως πρωτεύουσα της Ινδονησίας από τη Νουσαντάρα, μια πόλη που πρόκειται σύντομα να κατασκευαστεί στην ανατολική ακτή του Βόρνεο, περίπου 1.200 μίλια (2.000 χλμ.) από τη Τζακάρτα.
Αλλά η Τζακάρτα δεν είναι η μόνη πόλη με αβέβαιο μέλλον. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, μέχρι το 2100, η Ντάκα του Μπαγκλαντές (πληθυσμός 22,4 εκατομμύρια), το Λάγος της Νιγηρίας (πληθυσμός 15,3 εκατομμύρια) και η Μπανγκόκ της Ταϊλάνδης (πληθυσμός 9 εκατομμύρια) θα μπορούσαν επίσης να πνιγούν εντελώς ή να έχουν τεράστιες εκτάσεις γης υποβρύχιες και άχρηστες.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι επίσης πιθανό να επηρεάσει σημαντικά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με βάση πρόσφατες προβλέψεις, πολλές πόλεις των ΗΠΑ θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα μέχρι το 2050, με τεράστιες εκτάσεις γης να καθίστανται δυνητικά μη κατοικήσιμες.
Σύμφωνα με τη NOAA, «σε πολλές τοποθεσίες κατά μήκος της ακτογραμμής των ΗΠΑ, οι πλημμύρες από την παλίρροια είναι σήμερα 300% έως και 900% συχνότερες από ό,τι ήταν πριν από 50 χρόνια», γεγονός που υποδηλώνει ότι η στάθμη της θάλασσας αποτελεί βάσιμη αιτία ανησυχίας.
Η πόλη της Νέας Υόρκης κινδυνεύει περισσότερο, σύμφωνα με την έρευνα του Climate Central. Η έκθεση αναφέρει ότι, μέχρι το 2050, σχεδόν μισό εκατομμύριο (426.000) κάτοικοι της Νέας Υόρκης θα ζουν σε «απειλούμενη γη». Η ευπάθεια της Νέας Υόρκης στις πλημμύρες φάνηκε ξεκάθαρα το 2012, όταν η πόλη επλήγη σε μεγάλο βαθμό από τον τυφώνα Σάντι. Τουλάχιστον 43 άνθρωποι στην πόλη έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της υπερκαταιγίδας, περίπου ένα τέταρτο του εκατομμυρίου οχημάτων καταστράφηκε και υπήρξαν «ζημιές και απώλειες» αξίας τουλάχιστον 32 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δήλωσε τότε ο τότε κυβερνήτης Άντριου Κουόμο, σύμφωνα με το Politico.
Ωστόσο, όσον αφορά την ευαισθησία στις πλημμύρες, η Φλόριντα φαίνεται βέβαιο ότι θα είναι η πολιτεία που θα πληγεί περισσότερο. Σύμφωνα με την έρευνα του Climate Central, 36 από τις 50 πόλεις των ΗΠΑ που είναι πιο ευάλωτες στις παράκτιες πλημμύρες βρίσκονται στην Πολιτεία του Ήλιου.
Είμαστε καταδικασμένοι;
Τι μπορεί να γίνει; Είναι αυτές οι πόλεις και οι χώρες καταδικασμένες ή μπορούν να σωθούν;
Οι χώρες που επενδύουν σε υποδομές, όπως οι Κάτω Χώρες, μπορεί να είναι σε θέση να αποφύγουν ορισμένες επιπτώσεις των πλημμυρών. Αλλά ορισμένες επενδύσεις, όπως αυτές που προτείνονται στη Φλόριντα, δεν μπορούν να εφαρμοστούν παντού. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των μαγκρόβια, όπως προτείνεται από το The Nature Conservancy, και η επέκταση των κοραλλιογενών υφάλων, είναι βιώσιμες μόνο σε ορισμένες κλιματικές περιοχές. Επιπλέον, τα μέτρα αυτά είναι δαπανηρά.
Οι αξιωματούχοι της κομητείας Μαϊάμι-Ντέιντ, στη Φλόριντα, ανακοίνωσαν πρόσφατα μια στρατηγική μετριασμού που θα περιλαμβάνει «την ανύψωση σπιτιών και δρόμων», καθώς και τη δημιουργία ανοιχτών χώρων που θα επιτρέπουν στις πλημμύρες να λαμβάνουν χώρα χωρίς να καταστρέφονται οι υποδομές, σύμφωνα με τους New York Times.
Ενώ χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να είναι σε θέση να επενδύσουν σε έργα προστασίας των ακτών – και να έχουν τη δυνατότητα να μάθουν μέσω της δοκιμής και του λάθους – τα περισσότερα αναπτυσσόμενα έθνη δεν έχουν την ίδια πολυτέλεια. Σε σύγκριση με χώρες όπως οι Κάτω Χώρες και οι Ηνωμένες Πολιτείες όσον αφορά την οικονομική επιρροή που διαθέτουν για την υλοποίηση τέτοιων έργων, «το Μπαγκλαντές δεν βρίσκεται σε τόσο τυχερή θέση», δήλωσε ο Masselink.
Έτσι, ένας βασικός παράγοντας που καθορίζει αν μια πόλη ή μια χώρα θα εξαφανιστεί δεν είναι απαραίτητα ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας, αλλά περισσότερο η ικανότητα μιας πόλης ή μιας χώρας να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και να αναπτύξει μακροπρόθεσμες άμυνες.
«Μια χώρα με χαμηλό υψόμετρο αλλά πολιτικά σταθερή και ευημερούσα μπορεί να είναι μια χαρά για τις επόμενες δεκαετίες, αλλά μια χώρα με χαμηλό υψόμετρο, ασταθής και φτωχή δεν θα μπορέσει να κρατήσει τη θάλασσα μακριά», δήλωσε ο Masselink. «Αυτό, επομένως, εκθέτει ιδιαίτερα τις πόλεις και τις χώρες με χαμηλό υψόμετρο στις αναπτυσσόμενες χώρες».
Έχοντας αυτά κατά νου, πώς θα είναι ο πλανήτης μας σε 100 χρόνια;
«Αυτό είναι πραγματικά δύσκολο να προβλεφθεί, καθώς εκτός από τον αβέβαιο ρυθμό ανόδου της στάθμης της θάλασσας – ο οποίος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπουμε – ο κύριος παράγοντας είναι ο τρόπος με τον οποίο τα έθνη και η κοινωνία σκοπεύουν να μετριάσουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας».
