Τι μπορούν άραγε να μας πουν οι χιμπαντζήδες για την καταγωγή της ανθρώπινης γλώσσας; Όχι και πολλά, όπως αποδεικνύεται.
Την ώρα που τα απολιθώματα προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την εξέλιξη και τη ζωή των πρώτων ανθρώπων, δεν βοηθάνε καθόλου σε όρους ανάπτυξης της ανθρώπινης λαλιάς.
Κι έτσι οι επιστήμονες στρέφονται αναγκαστικά σε έναν από τους κοντινότερους συγγενείς μας, τον χιμπαντζή, αναζητώντας την πηγή της γλώσσας μας. Μέχρι τώρα πίστευαν λοιπόν πως οι θόρυβοι που κάνουν οι χιμπαντζήδες είναι δηλωτικοί μιας πρωτο-γλώσσας, όπως την αποκαλούν, ενός συστήματος φωνητικών σημείων που μπορεί να μας δείξει πώς επικοινωνούσαν οι πρώτοι άνθρωποι μεταξύ τους.
Μια νέα έρευνα ισχυρίζεται ωστόσο ότι αυτές οι κραυγές δεν είναι ένα συνεκτικό σύστημα σημείων, αλλά κάτι που δεν μοιάζει καθόλου με αυτό που λέμε γλώσσα: «Οι χιμπαντζήδες έχουν μια πληθώρα καλεσμάτων», μας λέει ο επικεφαλής της μελέτης Michael Wilson, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, «πολλές από αυτές τις κραυγές επικαλύπτονται και είναι δύσκολο να κατηγοριοποιήσεις συγκεκριμένα παραδείγματα από αυτές τις φωνές».
Οι ερευνητές αναζητούσαν φωνητικά σημεία που να βγάζουν νόημα, προσπαθώντας να διακρίνουν τις τυχαίες κραυγές από τις ηθελημένες απόπειρες επικοινωνίας. Τα αποτελέσματά τους ήταν ωστόσο απογοητευτικά, καθώς η ηχητική επικοινωνία των χιμπαντζήδων «εγείρει ερωτήματα για την εξέλιξη της σημασιολογίας και της κοινωνικής συμπεριφοράς τους».
Χρησιμοποιούν τα πρωτεύοντα διαφορετικές κραυγές για να ενημερώσουν τους άλλους περί κινδύνων ή άλλων σημαντικών στοιχειών της καθημερινότητάς τους; Η μελέτη καταλήγει πως υπάρχουν πολύ λιγότερες ομοιότητες μεταξύ της «γλώσσας» των χιμπαντζήδων και της γλώσσας του ανθρώπου απ’ όσο πίστευε μέχρι τώρα η επιστήμη. Δεν βρήκαν κοντολογίς καμία αντιστοιχία συγκεκριμένου ήχου και κατάστασης ή συνθήκης που να αναφέρεται αυτός.
Η ηχητική επικοινωνία των χιμπαντζήδων «δεν είναι συγκεκριμένα σαν γλώσσα», καταλήγουν οι ερευνητές, «αυτό είναι απροσδόκητο, με δεδομένο ότι οι χιμπαντζήδες μάς μοιάζουν με τόσους πολλούς τρόπους. Φαίνεται πάντως πως το κλειδί για τη γλωσσική μας εξέλιξη έλαβε χώρα πολύ μετά την απόκλισή μας από τους χιμπαντζήδες και τα πρωτεύοντα. Η γλώσσα εξελίχθηκε πιθανότατα εξαιτίας μοναδικών ανθρώπινων συνθηκών»…
