Η «Ασκητική» του Καζαντζάκη στο θέατρο Τζένη Καρέζη

Παρουσίαση θεατρικών παραστάσεων στο newsbeast.gr

29·10·2015 21:19

«Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβούμαι τίποτα, λυτρώθηκα από το νου κι’ από την καρδιά, ανέβηκα πιο πάνω, είμαι λεύτερος».

Ο Ν. Καζαντζάκης όρθωσε την «Ασκητική» με πανανθρώπινες αξίες και ιδέες που ξεπήδησαν από τα πολιτικά γεγονότα της εποχής του. Βαλκανικοί πόλεμοι, Πρώτος Παγκόσμιος, Μικρασιατική καταστροφή το 1922, κοινωνικές αναταραχές και ανθρωπιστική κρίση πλούτισαν τον στοχασμό του συγγραφέα που ξεχύθηκε σαν χείμαρρος μεταφυσικών αναζητήσεων.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Το έργο του επηρεασμένο από τον Υπεράνθρωπο του Νίτσε έχει μηδενιστικό ύφος, γεμάτο αντιθέσεις. Οι πέντε κύκλοι της Ασκητικής (Εγώ, ανθρωπότητα, Γης, Σύμπαντο, Θεός) είναι γραμμένοι «χωρίς ποίηση με στεγνή επιτακτική φόρμα».

Το έργο είναι ένα συμβόλαιο με το θεό, «έναν Θεό Ακρίτα Διγενή», με τη «ράτσα» και την ελευθερία, που αποτελεί την απόλυτη πίστη του. Πολεμά κάθε τι που τον κωλύει να την πραγματώσει, με ακλόνητη πεποίθηση. Ο ορμητικός φιλοσοφικός λόγος του Καζαντζάκη στρέφεται γύρω από τη ζωή και το θάνατο. Μόνο ο νους, ο Λόγος και το πνεύμα βοηθούν τον άνθρωπο να ξεφύγει από τα ζωώδη του ένστικτα και να ανελιχθεί σε ανώτερη θεϊκή ύπαρξη. Με πρώτιστο χρέος καθενός «να αγαπά την ευθύνη για να σώσει τον κόσμο» ως ον πολιτικό, αφού προηγουμένως συμφιλιωθεί με τον εαυτό του. Το ανυπέρβλητο αυτό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, με την δραματοποίηση του υποδεικνύει «την αδιάρρηκτη σχέση της αναπαράστασης με το μη αναπαραστήσιμο».

Η εξαιρετική παραδοσιακής μορφής σκηνοθεσία του Πάνου Αγγελόπουλου της έδωσε μια συμπαγή παράσταση που βρήκε απήχηση και ανταπόκριση στο κοινό. Του έδωσε ερεθίσματα για να εμβαθύνει στην φιλοσοφική πραγματεία της Ασκητικής και να στρέψει τη συνείδησή του στο φως της αλήθειας. Παράλληλα ο θεατής διακτινίζεται στο μουσικό σύμπαν του Δημήτρη Παπαδημητρίου που συνομιλεί, προσεγγίζει, ταυτίζεται αλλά και συγκρούεται με τον λόγο του Καζαντζάκη. Μια μουσική τελετουργία που αντιπαραβάλει τους δικούς της στοχασμούς που ενισχύονται με την ταυτόχρονη προβολή εξαιρετικών video εικόνων.

Το λιτό σκηνικό με κάποια εμβληματικά αντικείμενα, ο ατμοσφαιρικός φωτισμός, τα κοστούμια με το κομψό αρχαϊκό ύφος και η σεμνή αλλά δυνατή χορογραφία με τις τελετουργικές κινήσεις, ολοκλήρωσαν την εικαστική ομορφιά της παράστασης. Χαράχτηκαν στην μνήμη οι τονισμοί του λόγου και το φως που προσέδωσε ο σπουδαίος Ν. Τσακίρογλου στην «αιματηρή κραυγή» της Ασκητικής. Επίσης η δωρικότητα της Κ. Διδασκάλου αληθινή, γήινη και αέρινη, το καθάριο μέταλλο της φωνής της Σ. Κομηνέα και οι ευαίσθητες ερμηνείες των άλλων ηθοποιών.

Μια μικρή επιφύλαξη για την αιφνιδιαστική εμφάνιση στη σκηνή του ένοπλου πολίτη – ηθοποιού, που μας βάζει αλλόφρων στην ασχήμια της εποχής μας. Σε μια εποχή που «οι σοφοί» κατεργάζονται τις δυστυχίες του κόσμου, θα επαναλάβουμε « τι θα πει ευτυχία; Να ζεις όλες τις δυστυχίες».

Η παράσταση είναι αριστουργηματική.