Φέτος, φαίνεται πως είναι η χρονιά της Μαρίας Κάλλας, αφού τόσο κινηματογραφικά, όσο και τηλεοπτικά έχουμε παραγωγές για την ελληνίδα «ιέρεια» της όπερας. Μετά την κινηματογραφική «Maria» με την Αντζελίνα Τζολί και την τηλεοπτική σειρά της ΕΡΤ, «Η Μαρία που έγινε Κάλλας», έρχεται το ντοκιμαντέρ, «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Tα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας».
Στην πραγματικότητα πρόκειται για το ντοκιμαντέρ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το οποίο μέσα από σπάνιο αρχειακό υλικό, ανέκδοτες ηχογραφήσεις, συνεντεύξεις και ηχητικά ντοκουμέντα, αφηγείται τα άγνωστα χρόνια της Μαρίας Κάλλας από την αρχή της καριέρας της – μια ιστορία θριάμβου της θέλησης, του ταλέντου, της εργατικότητας, της αφοσίωσης, και ταυτόχρονα μια ιστορία αντίστασης σε κάθε δυσκολία και σε κάθε κακοποιητική συμπεριφορά.
Σύνοψη
Αν και με την άφιξή της στην Αθήνα το 1937 η δεκατετράχρονη Καλογεροπούλου πρωτοσυστήνεται ως Μαίρη στους συμμαθητές της στο Εθνικό Ωδείο, εντούτοις υπογράφει ως Μαριάννα στο πρώτο της συμβόλαιο με τη νεοσύστατη τότε Λυρική Σκηνή το 1940. Τον Μάρτιο του 1945 εμφανίζεται σε συναυλία ως Mary Callas, λίγο πριν γίνει διάσημη στα πέρατα του κόσμου ως Maria Callas. Το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να φωτίσει την περίοδο της προσωπικής και καλλιτεχνικής ενηλικίωσης της Κάλλας στην Αθήνα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από το 1937 έως το 1945, καθώς και τα χρόνια μετά το 1957, όταν η παγκόσμια πλέον ντίβα επανασυνδέεται με την Ελλάδα.
Λίγα λόγια για το ντοκιμαντέρ
Το «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα Άγνωστα Ελληνικά Χρόνια της Κάλλας» είναι ντοκιμαντέρ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε συμπαραγωγή με την Escape, που επιχειρεί να φωτίσει την περίοδο της προσωπικής και καλλιτεχνικής ενηλικίωσης της Κάλλας στην Αθήνα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από το 1937 έως το 1945, καθώς και τα χρόνια μετά το 1957, όταν η παγκόσμια πλέον ντίβα επανασυνδέεται με την Ελλάδα.
Τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά επιτεύγματα, τα άγνωστα ντεμπούτα, οι προσωπικότητες που την καθόρισαν, τα ορόσημα της πορείας της, αλλά και οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες στην Ελλάδα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το εμφυλιοπολεμικό κλίμα των δεκαετιών του ’40 και του ’50, οι άδικες επιθέσεις που δέχτηκε, αποτελούν βασικούς άξονες της αφήγησης της δύσκολης αλλά και μυθιστορηματικής ζωής της Κάλλας, η οποία κινήθηκε πάντα στο μεταίχμιο μεταξύ θριάμβου και τραγωδίας.
Στις καινούριες συνεντεύξεις που έγιναν για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ, περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ο γιος του ιδρυτικού Διευθυντή της ΕΛΣ Ιωάννης Μπαστιάς, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης, ο λυρικός καλλιτέχνης Άρης Χριστοφέλλης, ο Πρόεδρος των Υποτροφιών Μαρία Κάλλας Κωνσταντίνος Πυλαρινός, ο Στέφαν Χαίρνερ, γιος του αρχιμουσικού Χανς Χαίρνερ, που διηύθυνε την Κάλλας το 1944 στον Φιντέλιο, η μεσόφωνος Κική Μορφωνιού, που τραγούδησε με την Κάλλας στη Νόρμα και τη Μήδεια της Επιδαύρου, η Χαρά Καλομοίρη, Διευθύντρια του Εθνικού Ωδείου, η Έφορος του Αρχείου του Ωδείου Αθηνών Στέλλα Κουρμπανά, η μελετήτρια του αρχείου Ζώρα, μουσικολόγος Σοφία Κοντώση, ο συνθέτης Φίλιππος Τσαλαχούρης και άλλοι. Επιπλέον, εκτός από τα αποσπάσματα συνεντεύξεων της ίδιας της Κάλλας, στο ντοκιμαντέρ περιλαμβάνονται επίσης παλαιότερες συνεντεύξεις της δασκάλας της στο Ωδείο Αθηνών Ελβίρας ντε Ιντάλγκο, των συναδέλφων της Ζωής Βλαχοπούλου, Μαρίκας Παπαδοπούλου, Άρντας Μαντικιάν, του συγγραφέα Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, του μαέστρου Λεωνίδα Ζώρα και του φίλου της Κάλλας βρετανού αξιωματούχου Ρέυ Μόργκαν.
Τέλος, στο ντοκιμαντέρ ακούγονται πολύτιμες μαρτυρίες ανθρώπων που συνεργάστηκαν με την Κάλλας στα χρόνια της Κατοχής, όπως του ιδρυτικού Διευθυντή της ΕΛΣ Κωστή Μπαστιά, του σκηνοθέτη της πρώτης της Τόσκας Ντίνου Γιαννόπουλου, της Διευθύντριας Χορωδίας της ΕΛΣ Έλλης Νικολαΐδη, της πιανίστας (corépétitrice) Ίρμας Κολάση, των συναδέλφων της καλλιτεχνών Σπύρου Σαλίγκαρου, Μίτσας Κουραχάνη.
Μεταξύ άλλων, η γαλλική εφημερίδα Le Monde σε πρωτοσέλιδο άρθρο της το χαρακτηρίζει «μια συνταρακτική, όσο και συγκινητική ταινία που θα αποτελέσει αποκάλυψη για πολλούς», η γερμανική Εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) μιλάει για ένα «θαυμάσιο ντοκιμαντέρ, το οποίο όχι μόνο έπλεξε σε ένα συνεκτικό αφηγηματικό νήμα αμέτρητες αφηγήσεις σκηνοθετών, μαέστρων και συναδέλφων που συνεργάστηκαν μαζί της, αλλά αποκαλύπτει και δύο άγνωστα ηχητικά ντοκουμέντα», ενώ το γαλλικό περιοδικό Diapason μιλάει για ένα «υποδειγματικό, συναρπαστικό ντοκιμαντέρ με σπάνιο υλικό, που φωτίζει μια από τις πιο άγνωστες περιόδους της Κάλλας».
Σημείωμα συντελεστών: Βασίλης Λούρας, Μιχάλης Ασθενίδης, Στέλλα Αγγελέτου
Όταν πρωτοξεκινήσαμε την έρευνα για το ντοκιμαντέρ Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία στόχος μας ήταν να φωτίσουμε τα άγνωστα χρόνια που η Κάλλας έζησε στην Ελλάδα, από το 1937 έως το 1945. Την τόσο καθοριστική δηλαδή εκείνη περίοδο, η οποία συνδέεται αναπόσπαστα τόσο με την Εθνική Λυρική Σκηνή, όσο και με άλλους σημαντικούς μουσικούς φορείς, όπως το Ωδείο Αθηνών, και το Εθνικό Ωδείο.
Πλέον, είμαστε σε θέση να πούμε ότι η ίδια η έρευνα μας οδήγησε σε έναν λίγο διαφορετικό άξονα αφήγησης.
Μέσα από τη μελέτη σπάνιου αρχειακού υλικού, τις μνήμες και τις αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα, την πολύτιμη βοήθεια των βιβλίων, αλλά και των αρχείων του Πολύβιου Μαρσάν και κυρίως του Νίκου Πετσάλη-Διομήδη, δημιουργήσαμε ένα ντοκιμαντέρ που αφηγείται την προσωπική και καλλιτεχνική ενηλικίωση της Κάλλας στην Αθήνα, ως μια ιστορία θριάμβου της εσωτερικής δύναμης, της θέλησης, της σκληρής δουλειάς, αλλά και της αντίστασης σε κάθε δυσκολία και σε κάθε κακοποιητική συμπεριφορά.
Ολοκληρώνοντας την περιπέτεια αυτή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η καλλιτεχνική της εκπαίδευση με την Ντε Ιντάλγκο και η σημαντική εμπειρία που έλαβε από τις παραστάσεις που έδωσε με την Εθνική Λυρική Σκηνή, δεν ήταν τα μοναδικά εφόδια που έλαβε η νεαρή Καλογεροπούλου, κατά τα χρόνια που έζησε στην Αθήνα. Η Μαρία, μέσα από τρομακτικές εμπειρίες ζωής και θανάτου στα χρόνια της κατοχής, μέσα από τις δύσκολες συμπεριφορές που βίωσε από το οικογενειακό, το κοινωνικό και το επαγγελματικό της περιβάλλον κατάφερε να αναπτύξει τις δεξιότητες εκείνες που την βοήθησαν να ξεπερνά κάθε δυσκολία στη ζωή και την σταδιοδρομία της.
Συντελεστές
Ιδέα, Έρευνα, Σενάριο: Βασίλης Λούρας
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Ασθενίδης, Βασίλης Λούρας
Παραγωγή: Στέλλα Αγγελέτου
Επιστημονικοί Σύμβουλοι: Άρης Χριστοφέλλης, Σοφία Κομποτιάτη
Χώρα: Ελλάδα
Γλώσσα: Ελληνικά
Είδος: Ντοκιμαντέρ
Έτος: 2023
Διάρκεια: 103′
Από 13 Φεβρουαρίου στους κινηματογράφους από το Cinobo
