Η αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά που αποκαλούμε «χουλιγκανισμό» είναι ένα φαινόμενο που έχει μελετηθεί και συνεχίζει να αναλύεται από την κοινωνική επιστήμη.
Η βία στα γήπεδα δεν θα μπορούσε φυσικά να λείπει και από τη μεγάλη οθόνη, καθώς απαρτίζεται από όλα εκείνα τα υλικά που μας αρέσει να βλέπουμε στο πανί.
Η τάξη διαταράσσεται, η κανονικότητα ανατρέπεται και τον πρώτο λόγο αποκτά το ανάρμοστο, το απρεπές και το βίαιο, μια κατάσταση που γνωρίζουμε καλά εδώ και αρκετές δεκαετίες.
Και το ποδόσφαιρο ήταν ιστορικά ο προνομιακός χώρος για την εκδήλωση των χουλιγκάνικων τάσεων. Βανδαλισμοί, μπάχαλα, μαζικές συγκρούσεις, ακόμα και βίαια ραντεβού οπαδών θα βρεις να δονούν τις εξέδρες των φανατικών πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ματς.
Μόνο που η κινηματογραφική έκφραση όλων αυτών δεν στέκεται συνήθως στο πρώτο επίπεδο. Πηγαίνει βαθύτερα προσπαθώντας να κατανοήσει το φαινόμενο, γεμίζοντας την οθόνη με σκέψη και συναίσθημα. Και αίμα φυσικά.
Κι αν οι Άγγλοι και οι Ιταλοί έχουν την τιμητική τους όταν μιλάμε για φιλμ περί οπαδικής βίας, δεν είναι φυσικά οι μόνοι. Είναι απλώς οι καλύτεροι…
Το «Football Factory» του Nick Love ανέλαβε το δύσκολο έργο να μεταφέρει στην οθόνη το φανταστικό βιβλίο του John King (1996), μια άκρως διεισδυτική ανατομία στον χουλιγκανισμό και την αναζήτηση νοήματος και ταυτότητας. Ποδόσφαιρο και αλκοόλ απαρτίζουν ένα εξόχως εκρηκτικό μείγμα, μας λέει το φιλμ που σφράγισε το είδος, και ο χουλιγκανισμός δεν είναι παρά μια διέξοδος από την ανία της πεζής καθημερινότητας.
Η γηπεδική βία δεν είναι απλώς μια κακώς εννοούμενη εμμονή με την μπάλα, αλλά η απέλπιδα προσπάθεια κάποιων να ενταχθούν σε ομάδες, να δώσουν μάχες και να ανήκουν τελικά κάπου. Όταν σου λένε συνεχώς πως δεν είναι ικανός για τίποτα, ίσως υπάρχει κάτι που να είσαι τελικά καλός.
Γυρισμένο με ντοκιμαντερίστικη αισθητική και με μια ενέργεια και ζωντάνια που σε συνεπαίρνουν, είναι μια τρομακτικά πραγματική ταινία όχι απλώς για τους χούλιγκανς της Τσέλσι, αλλά για κάθε Τσέλσι εκεί έξω…
Έτσι μεταφράστηκε στα ελληνικά το αγγλο-αμερικανικό και ανεξάρτητο «Green Street Hooligans», άλλο ένα υπερβίαιο διαμαντάκι γεμάτο νόημα. Αυτή τη φορά είναι ένας αμερικανός φοιτητής που διώχνεται κακήν κακώς από το Χάρβαρντ και βρίσκει καταφύγιο στην Αγγλία, όπου θα έρθει σε επαφή με το περιθώριο και θα ενταχθεί στις συμμορίες του Λονδίνου.
Η αγάπη για το ποδόσφαιρο μεταφράζεται εδώ σε έναν ανελέητο οπαδικό πόλεμο, σε μια εμμονική αγάπη για τη βία. Με ή χωρίς πρόσχημα. Οι φανατικοί της Γουέστ Χαμ δεν ψάχνουν λόγο για να τα κάνουν όλα λαμπόγυαλο, εκεί που η κοινωνική συνείδηση σμπαραλιάζεται δηλαδή χωρίς άλλοθι. Ταξικό, βάναυσο και θορυβώδες, παραμένει εμβληματικό του είδους…
Τηλεταινία του BBC έμελλε να είναι μια από τις καλύτερες κινηματογραφικές αφηγήσεις του χουλιγκανισμού, σκηνοθετημένη από τον Άλαν Κλαρκ και με έναν Γκάρι Όλντμαν να μας δείχνει τι ακριβώς θα ακολουθούσε στη σπουδαία καριέρα του. Σαφώς πιο φιλόδοξη στη θεματική της, η ταινία διηγείται πώς ακριβώς ο χουλιγκανισμός στην Αγγλία εξελίχθηκε σε σωστό οργανωμένο έγκλημα.
Ένα πραγματικά ανατριχιαστικό φιλμ που περιέγραψε ακριβώς εκείνη την κλιμάκωση του χουλιγκανισμού στην Αγγλία που θα έπειθε τη Θάτσερ να ασχοληθεί στα σοβαρά μαζί του. Πλέον δεν είναι κάτι αλητήριοι που τις παίζουν στον δρόμο, αλλά οπαδικοί σύνδεσμοι με καθορισμένη ιεραρχία που συντονίζουν τη δράση τους.
Όταν η οπαδική βία μετατρέπεται δηλαδή σε κοινωνικό πλήγμα. Οι συμπλοκές στον δρόμο κλιμακώνονται σε πραγματικό έγκλημα και οι σύνδεσμοι μεταμορφώνονται σε στρατούς. Πρόκειται για ένα φιλμ που δίχασε την αγγλική κοινωνία, έδειξε ωστόσο πώς ακριβώς ο χουλιγκανισμός κάνει ακόμα και καλούς οικογενειάρχες ξέφρενα αγρίμια…
Τέσσερις μυστικοί αστυνομικοί διεισδύουν σε έναν σύνδεσμο οργανωμένων για να βάλουν τους αρχηγούς στο χέρι, μόνο που ο ένας από αυτούς μπλέκει δουλειά με διασκέδαση και τα όρια είναι πια δυσδιάκριτα. Το «I.D.», παραγωγής BBC, είναι ένα πραγματικά εξαιρετικό φιλμ, ένα διαμαντάκι του νέου βρετανικού σινεμά που πατά πάνω στον χουλιγκανισμό για να μας δείξει την απαράμιλλη σαγήνη που ασκεί η βία και η παρανομία.
Ο σύνδεσμος του Νότιου Λονδίνου που εισχωρούν ευθύνεται για ένα καλό ποσοστό των ταραχών που συμβαίνουν εκεί και η αστυνομία αποφασίζει να πατάξει την έξαρση της οπαδικής βίας εντοπίζοντας τους υποκινητές των επεισοδίων. Για τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού μας μιλά ουσιαστικά το κομψοτέχνημα του Φίλιπ Ντέιβις, μια συγκλονιστική απεικόνιση του χουλιγκανισμού και των πλοκαμιών του στον ανθρώπινο ψυχισμό…
Εδώ έχουμε ένα ιταλικό αριστούργημα χουλιγκανισμού και εξτρεμισμού, μια ταινία που έφερε στον δημιουργό της, τον Ρίκι Τονιάτσι, την Αργυρή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Οι Ούλτρας της Ρόμα ξεκινούν το ταξίδι για το Τορίνο και το ματς με τη Γιούβε και φτάνοντας θα τους υποδεχθούν με πέτρες και ξύλο ανελέητο.
Μέσα σε όλα, ο παλιός αρχηγός του συνδέσμου βγαίνει μόλις από τη φυλακή για να δει τον κολλητό του να του έχει αρπάξει όχι μόνο την αρχηγία της «Brigatte Veneno», αλλά και το κορίτσι του. Η προσωπική κόντρα των δύο θερμόαιμων στο φόντο της δολοφονικής οπαδικής βίας συνθέτουν ένα πραγματικό μωσαϊκό συναισθημάτων και συλλογισμών, μια ταινία που θέλει να μιλήσει για πολλά περισσότερα από μερικά καδρόνια σπασμένα.
Ένας νεαρός γίνεται μέλος των χούλιγκανς του Ολυμπιακού και όλη του η ζωή περιστρέφεται πια γύρω από τα οπαδικά και τη βία. Σε άλλη μια σύγκρουση με οπαδούς της ΑΕΚ, ο πιτσιρικάς τραυματίζεται σοβαρά και μένει ανάπηρος. Και για να πάρει εκδίκηση, ο πατέρας του υποκινεί τώρα τον σύνδεσμο σε ακόμα χειρότερα, αναζητώντας τους υπαίτιους της οικογενειακής τραγωδίας.
Το κοινωνικό δράμα του Κώστα Καραγιάννη δεν χρειάζεται πιθανώς συστάσεις, καθώς ήταν η αποστομωτική κινηματογραφική απάντηση του τόπου μας στο κοινωνικό φαινόμενο του χουλιγκανισμού. Καυστικό και σκληρό, το φιλμ τόλμησε να θίξει κοινωνικά ζητήματα-ταμπού, αφήνοντας κληρονομιά μνημειώδεις ατάκες που συνόδευσαν τη δεκαετία. Ποιος δεν θυμάται τον Πετρόχειλο στην υπέροχη και εξόχως διεισδυτική αυτή καλτίλα των 80s, όταν ακόμα και τα γηπεδικά μπάχαλα ήταν κάπως πιο αγνά; Γκέγκε;
Σκηνές που έγραψαν ιστορία, γραφικές υπερβολές, θανατερές ατάκες και ο πάντα επικός χορός με το σλιπάκι του Πετρόχειλου απαρτίζουν την εμφατική ελληνική απάντηση σε όλους τους Βρετανούς και Ιταλούς εκεί έξω. Καμιά ξένη παραγωγή δεν σκέφτηκε ποτέ να βάλει χούλιγκαν να εξομολογείται για διπλό αυνανισμό αφότου έδειρε καμιά ντουζίνα, «έτσι για να χαλαρώσω»!
Έπος όπως κι αν το δεις…
