Ο Μαξίμ Γκόρκι, ο επίσημος «ήρωας» της σοβιετικής τέχνης, το 1910 λίγο αργότερα από την αποτυχημένη επανάσταση του 1905, γράφει την πρώτη εκδοχή της «Βάσσας Ζελεσνόβα».
Γράφει η Χαρά Κιούση
Η παράσταση βασίζεται σ’ αυτήν την παρουσίαση του βιβλίου, ενώ δανείζεται σημαντικές προσθήκες και από τη δεύτερη διαφοροποιημένη έκδοση που κυκλοφόρησε 25 χρόνια μετά.
Η ιστορία διαδραματίζεται στην Τσαρική Ρωσία και αντανακλά το κλίμα της εποχής που χαρακτηρίζεται από κοινωνικό αναβρασμό, κόντρα σε τακτικές φόβου και τρομοκρατίας.
Η Βάσσα Ζελεσνόβα είναι μια σκληρή και δυναμική γυναίκα, που λίγο πριν πεθάνει ο άρρωστος άνδρας της, αναλαμβάνει την προβληματική οικογενειακή επιχείρηση που ανήκει επίσης και στον κουνιάδο της. Ανίκανη να αντιπαλέψει το διαφθορέα των θυγατέρων της, τον βγάζει από την μέση και το εργοστάσιο τουβλοποιίας περιέρχεται στα χέρια της.
Η δραματουργία με γλώσσα καθημερινή και δίχως λυρισμό, μεταβαίνει από την ηθογραφία στο ψυχολογικό δράμα αυθεντικών προσώπων. Οι ήρωες ιδωμένοι από κοινωνικο-πολιτική οπτική δεν διακρίνονται για την οξύνοια και την ορθολογική σκέψη. Αντιθέτως είναι ομοαίματοι που αντιδρούν και εξεγείρονται διεκδικώντας νόμιμα δικαιώματα και την φιλευσπλαχνία της μάνας τους. Η οποία είναι και η μόνη που με τρόπο κυνικό και με γνώμονα την ψυχρή λογική και το συμφέρον λεηλατεί την ζωή των παιδιών της που καταστρέφεται από μοναξιά.
Στην υποκριτική ερμηνεία της Μ. Χειμώνα ως Βάσσα Ζελεσνόβα, αποδίδεται πλούσια η ειρωνεία της σύγκρουσης υλικών και συναισθηματικών αξιών. Η ηθοποιός δίνει με εκφραστική απλοχεριά το διπρόσωπο της ιδιότητάς της. Η μητρική της ανεπάρκεια χαρακτηρίζεται από σκληρότητα, ασπλαχνία, υστεροβουλία, αυταρχισμό και εξουσιαστικότητα. Τα δε ιδιάζοντα πάθη της από διαβολικές συνωμοσίες και ανεξέλεγκτη απληστία που εξεγείρει τους σκληρά εργαζόμενους οικείους της.
Οι μεταξύ τους συγκρούσεις -μια μικρογραφία της επανάστασης των καταπιεσμένων που θα ακολουθήσει- φέρνει την ανατροπή και τη λύτρωση. Η ίδια η Βάσσα Ζελεσνόβα στεγνή από αγάπη, συμπόνια, ζεστασιά και μητρική φροντίδα θα αφήσει να διαφανεί μια μικρή ευαισθησία για την ψυχοκόρη της Άννα, που θα γίνει για κείνην κεραυνός εν αιθρία.
Σίγουρα η ερμηνεία της Μ. Χειμώνα κάνει τη διαφορά, το καλό αποτέλεσμα όμως είναι καρπός συλλογικής προσπάθειας, που καθοδηγήθηκε από τη στρωτή σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Κοέν. Οι ικανοί ηθοποιοί απέδωσαν το πνεύμα του συγγραφέα και ανέδειξαν τις δραματικές καταστάσεις των χαρακτήρων με κινήσεις διαμαρτυρίας, βλέμματα οργισμένα κι άλλοτε υποταγμένα στη γυναικεία παντοδυναμία. Δωροδοκούμενοι και σπιούνοι, κυνικοί εκμεταλλευτές κι εκβιαστές, ενδοοικογενειακή ανηθικότης, φόνος, η καταπίεση των γυναικών και η επιφανειακή απόκτηση δυτικής κουλτούρας, η αξιοπρεπής κι αντρίκια θέση του αδύναμου γιου, η επαναστάτρια ψυχή, όλα μαζί δηλώνουν την αλλοτρίωση των ανθρώπων και το τέλος των ψευδαισθήσεων.
Τα όμοια κοστούμια σκούρα κι άχαρα, παραπέμπουν σε στολές εργασίας. Το σκηνικό απλώνεται και στο πατάρι δημιουργώντας έτσι τον εσωτερικό χώρο ενός μουντού και ψυχρού εργοστασίου, που επιτείνει το σκοτεινό και παγερό συναίσθημα. Ο φωτισμός ανεμπόδιστος, τρυπώνει συμβιβαστικά στην ευρυχωρία του χώρου όπου πλανάται η βαθιά ανάγκη του ανθρώπου για οικογενειακό άσυλο και αναγνώριση.
Η παράσταση είναι μάθημα ζωής.
Συντελεστές
Μετάφραση-σκηνοθεσία: Αλέξανδρος Κοέν
Σκηνικά-κοστούμια: Χριστίνα Κωστέα
Φωτισμοί: Νύσος Βασιλόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Σίσσυ Γκυρτή
Παίζουν: Μίνα Χειμώνα, Αντώνης Ραμπαούνης, Ιωάννα Αγγελίδη, Πέτρος Γούτης, Εύη Νταλούκα, Αλίκη Μπομποτά, Ρωμανός Μαρούδης, Χαρά Αδαμίδου, Μάριος Σακκάς.
Διάρκεια: 90 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ (κανονικό), 10 ευρώ (μειωμένο), 8 ευρώ (άνεργοι/Α.Μ.Ε.Α/συνταξιούχοι/ομαδικά)
Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21.15
Θέατρο Altera Pars
Μεγάλου Αλεξάνδρου 123 – Κεραμεικός (πλησίον μετρό Κεραμεικός)
τηλ.: 2103410011
