Ποιος είναι πραγματικά ο ρόλος της Ρωσίας στον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε πως η απάντηση του Ισραήλ στην επίθεση της Χαμάς, τη φονικότερη στο έδαφος του Ισραήλ εδώ και μισό αιώνα, θα είναι τόσο ισχυρή που «θα αλλάξει τη Μέση Ανατολή». Το σίγουρο είναι πως ο νέος πόλεμος Ισραήλ – Παλαιστινίων αλλάζει τα γεωπολιτικά δεδομένα, ενώ εκφράζονται φόβοι πως η σύγκρουση θα μπορούσε να λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις.

Η στρατηγική εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο, την οποία προωθούσαν οι ΗΠΑ, με αποκορύφωμα την ειρηνευτική συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία, δέχτηκε ένα συντριπτικό πλήγμα. Η Ουάσιγκτον καλείται πλέον να διαχειριστεί δύο πολεμικά μέτωπα, σε Ουκρανία και Ισραήλ, και ενδεχομένως θα πρέπει να λάβει δύσκολες αποφάσεις σχετικά με την υποστήριξη των συμμάχων της. Η αναπροσαρμογή προτεραιοτήτων και πόρων είναι κομβική, καθώς έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία ακραίων διεθνών ανταγωνισμών για τις σφαίρες επιρροής, με τον άξονα Κίνας – Ρωσίας στο επίκεντρο.

Δεν είναι τυχαίο που ευρωπαίος διπλωμάτης χαρακτήρισε την επίθεσης της Χαμάς, που συμπτωματικά πραγματοποιήθηκε ανήμερα των γενεθλίων του Ρώσου Προέδρου, ως το «καλύτερο δώρο» στον Βλαντιμίρ Πούτιν. «Η επίθεση εναντίον του Ισραήλ θα διχάσει την προσοχή, δεδομένης της φυσικής εστίασης των ΗΠΑ στο Ισραήλ. Φυσικά πολλά θα εξαρτηθούν από τη διάρκεια της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Αν θέλουμε να είμαστε μια γεωπολιτική Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε πολλές κρίσεις ταυτόχρονα», είπε ο εν λόγω αξιωματούχος στο Politico.

Το Κρεμλίνο, που μετά τις επιχειρησιακές αποτυχίες και τα αδιέξοδα στα ουκρανικά πεδία μαχών ποντάρει πολλά στην «κόπωση» της Δύσης για να πετύχει τους στόχους του, έσπευσε να εκμεταλλευτεί τις εξελίξεις, ευελπιστώντας πως ο πόλεμος στο Ισραήλ θα αποσπάσει την υποστήριξη και την προσοχή της Δύσης από την Ουκρανία.

Και η ρωσική προσδοκία έχει ισχυρή βάση. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, που βλέπει να ενισχύονται στο δυτικό μπλοκ – ακόμη και στις ΗΠΑ – οι επιφυλάξεις, οι ενστάσεις και ο προβληματισμός για τη χρονική διάρκεια και το μέγεθος της βοήθειας στο Κίεβο, εξέφρασε την ανησυχία του για το γεγονός πως η διεθνής κοινότητα έχει στρέψει την προσοχή της στη Μέση Ανατολή, αφήνοντας προσωρινά σε δεύτερη μοίρα τον πόλεμο στην Ουκρανία. Προειδοποίησε μάλιστα πως εάν αυτό συνεχιστεί «θα έχει συνέπειες». Οι τραγωδίες που έπληξαν την Ουκρανία και το Ισραήλ «είναι διαφορετικές, αλλά και οι δύο είναι τεράστιες», τόνισε.

Από την πλευρά της, η Μόσχα έσπευσε να εκμεταλλευτεί τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και αναμένεται πως θα συνεχίσει να το κάνει, θέλοντας να προκαλέσει νέα ρήγματα στη δυτική συμμαχία, ενισχύοντας τις αμφιβολίες και πλήττοντας το ηθικό των Ουκρανών. Το Κρεμλίνο κατηγόρησε πρωτίστως τη Δύση για παραμέληση των συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή υπέρ της Ουκρανίας. Ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ μίλησε για «καταστροφική πολιτική» των ΗΠΑ και ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, πρώην Πρόεδρος και νυν αντιπρόεδρος του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας, χαρακτήρισε τις εξελίξεις «αναμενόμενες», λόγω των «ανόητων» αποφάσεων της Ουάσιγκτον και των συμμάχων της.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν υπογράμμισε πως η απότομη κλιμάκωση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης, είναι ένα παράδειγμα της αποτυχίας της πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών στη Μέση Ανατολή. O Ρώσος Πρόεδρος σημείωσε πως η Ουάσιγκτον προσπάθησε να μονοπωλήσει την αναζήτηση λύσης στην περιοχή και απέτυχε. Η Μόσχα έχει μακροχρόνιους δεσμούς με τους Παλαιστίνιους, αλλά έχει επίσης και «πολλά κοινά» με το Ισραήλ, είπε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, θέλοντας να προβάλει μια στάση ίσων αποστάσεων και σε αυτό το πλαίσιο το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε πως είναι έτοιμο να βοηθήσει για μια διευθέτηση μεταξύ των δύο πλευρών συντονίζοντας όλους τους περιφερειακούς παράγοντες.

Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε μια προσπάθεια να διατηρήσει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας για την Ουκρανία, ισχυρίστηκε πως η Ρωσία βρίσκεται πίσω από τους Παλαιστινίους στον πόλεμο με το Ισραήλ, παρουσιάζοντας ένα συμμαχικό τρίγωνο «τρομοκρατίας» με κορυφές τη Χαμάς, το Ιράν και τη Ρωσία. «Είμαστε σίγουροι ότι η Μόσχα υποστηρίζει, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Χαμάς. Η Ρωσία προσπαθεί να πραγματοποιήσει αποσταθεροποιητικές ενέργειες σε όλον τον κόσμο», ανέφερε.

Είναι γεγονός πως η Μόσχα «εμφανίζεται» σχεδόν σε κάθε θέρμο μέτωπο το τελευταίο διάστημα: ένταση Σερβίας – Κοσσόβου, πόλεμος στο Ναγκόρνο – Καραμπάχ και πραξικοπήματα στην Αφρική. Είναι επίσης γεγονός πως η Ρωσία συνδέεται με το Ιράν, που αποτελεί τον στενότερο σύμμαχο της Χαμάς. Ενδεχομένως και οι τελευταίες επισκέψεις ηγετικών στελεχών της Χαμάς στη Μόσχα να αναπτέρωσαν το ηθικό των Παλαιστινίων για να εξαπολύσουν την επίθεση. Όμως αυτό απέχει από το να θεωρηθεί το Κρεμλίνο ως άμεσα εμπλεκόμενο ή ως ενοχρυστρωτής.

Το σενάριο ενός «διαβολικού» Πούτιν που μπορεί να οργανώνει συγκρούσεις και κρίσεις σε όλο τον κόσμο, εξαντλώντας τις ΗΠΑ και την ΕΕ, είναι ένα εξαιρετικά ελκυστικό σενάριο στη Δύση. Και επιπλέον εξυπηρετεί τη Μόσχα, καθώς το σύστημα του Κρεμλίνου επιδιώκει να προβάλλει τον Ρώσο Πρόεδρο ως ένα πανίσχυρο παίκτη που μπορεί να κινεί τα νήματα σε όλο τον κόσμο, αναπτύσσοντας τις ρωσικές σφαίρες επιρροής.

Ωστόσο η πραγματικότητα ενδεχομένως να είναι περισσότερο ενοχλητική για τις δυτικές ηγεσίες. Η Ρωσία φαίνεται πως κατά βάση εκμεταλλεύεται – ίσως και κατά περίπτωση να ρίχνει λάδι – στις φωτιές, οι οποίες όμως προκαλούνται από αδιέξοδες στρατηγικές και αποτυχίες της Δύσης. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν απλώς, σημειώνει εύστοχα το Politico, απολαμβάνει το χάος.

Το 2018, μιλώντας στην επιτροπή του Κογκρέσου, ο Χένρι Κίσινγκερ, πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και «μετρ» των γεωπολιτικών μηχανορραφιών, είχε απορρίψει την ιδέα πως όλες οι «μεμονωμένες κρίσεις σε διάφορες γωνιές του κόσμου» ήταν απλώς συμπτώσεις. Τα «παραδοσιακά πρότυπα του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων επιστρέφουν», προειδοποίησε, όπως υπενθυμίζει το Politico.

Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή είναι δεδομένο πως δημιουργούν πρόβλημα στην Ουάσιγκτον και κυρίως, όπως σημειώνει το Foreign Affairs, βάζουν τέλος στην «ψευδαίσθηση στις ΗΠΑ πως μπορούν να απεγκλωβιστούν από μια περιοχή που κυριαρχούσε στην αμερικανική ατζέντα εθνικής ασφάλειας τον τελευταίο μισό αιώνα».

Μόλις πριν από λίγες ημέρες η ακραία πτέρυγα των Ρεπουμπλικάνων κατάφερε να θέσει εκτός προσωρινού προϋπολογισμού τη βοήθεια προς την Ουκρανία και τελικά εξώθησε σε παραίτηση τον επίσης Ρεπουμπλικάνο, Κέβιν ΜακΚάρθι, πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, ο οποίος φέρεται κατηγορήθηκε πως είχε αναπτύξει «στενές σχέσεις» την κυβέρνηση Μπάιντεν σε μια προσπάθεια να παρακαμφθούν οι αντιδράσεις στο Κογκρέσο.

Η ίδια ακραία πτέρυγα εμφανίζεται τώρα φανατικά υπέρ της υποστήριξη στο Ισραήλ και αυτό αναμφίβολα προκαλεί την ενόχληση του Κιέβου. «Η διαδικασία παροχής όπλων στο καθεστώς του Κιέβου από πραγματολογική, συναισθηματική, οικονομική και τεχνολογική άποψη θα εισέλθει σε πτωτική τάση», εκτίμησε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ.

Προς στιγμή, σύμφωνα με πληροφορίες της Washington Post, ο Λευκός Οίκος για να υπερκεράσει τις αντιδράσεις σχετικά με την υποστήριξη της Ουκρανίας, εξετάζει ένα σενάριο που θα συνδέει τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας με την επείγουσα βοήθεια προς το Ισραήλ. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ευελπιστεί πως μια τέτοια σύζευξη θα αυξήσει την πιθανότητα η Βουλή των Αντιπροσώπων που ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικάνους να εγκρίνει και τη βοήθεια προς το Κίεβο. Το Πεντάγωνο είναι ξεκάθαρο: Η βοήθεια των ΗΠΑ προς το Ισραήλ και την Ουκρανία εξαρτάται από τη δράση του Κογκρέσου.

Μένει να φανεί, πρώτον, εάν το σχέδιο θα προχωρήσει και δεύτερον για πόσο οι ΗΠΑ θα μπορούν να διατηρήσουν την ίδια υποστήριξη με στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό κεφάλαιο σε δύο πολέμους «μακριούς και δύσκολους».