Είναι γεγονός ότι οι πόλεις διαθέτουν το δικό τους βαρυτικό πεδίο, πόλοι έλξης καθώς είναι για όλη τη γύρω περιοχή, σφραγίζοντας έτσι όχι μόνο το τοπίο αλλά και τη μοίρα των κατοίκων τους.
Σαν φωτεινά αστέρια δηλαδή του γήινου οικοσυστήματος, οι σύγχρονες πόλεις ασκούν καταλυτική επιρροή στα εδάφη που επιβλέπουν, δημιουργώντας μια μορφή ζωής τελείως διαφορετική από το παρελθόν.
Την ίδια στιγμή, πολλοί επιστήμονες αναγνωρίζουν πια τις πόλεις ως «ζωντανούς οργανισμούς», διαθέτοντας καρδιά αλλά και παλμό, όπου παλμός οι ίδιοι της οι κάτοικοι. Λεωφόροι και δρόμοι λειτουργούν ως αρτηρίες και φλέβες και ο άνθρωπος είναι σαν κύτταρο, μεταφέροντας ενέργεια από το ένα σημείο στο άλλο.
Με βάση τα στατιστικά, 54% του παγκόσμιου ανθρώπινου πληθυσμού ζει πια σε αστικά περιβάλλοντα, αριθμός που αναμένεται να φτάσει στο 66% μέχρι το 2050. Μέχρι τότε φυσικά θα ζούμε σε πόλεις του μέλλοντος, πολεοδομικούς ιστούς δηλαδή σαν…
Πειραματική Πόλη Masdar – Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν το μεγαλύτερο οικολογικό αποτύπωμα ανά κάτοικο σε ολόκληρο τον πλανήτη, κάτι που οφείλεται τόσο στην εκμετάλλευση των τεράστιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων όσο και στα εξίσου τεράστια κατασκευαστικά έργα της προηγούμενης δεκαετίας. Γι’ αυτό και έχουν επιδοθεί πια στην τιτάνια προσπάθεια να φτιάξουν την πρώτη πόλη με μηδενικές εκπομπές ρύπων και μηδενικά απόβλητα. Η Masdar τροφοδοτείται από 88.000 ηλιακά πάνελ στα περίχωρα της πόλης, την ίδια στιγμή που όλες οι βρύσες και οι διακόπτες ρεύματος είναι αυτοματοποιημένοι και λειτουργούν με αισθητήρες κίνησης, ώστε να περιοριστεί η κατανάλωση νερού και ηλεκτρισμού όσο το δυνατόν περισσότερο. Όλες οι σύγχρονες τεχνολογίες για τον περιορισμό της σπατάλης των ενεργειακών πόρων έχουν εφαρμοστεί ιδανικά, αν και δεν είναι μόνο αυτό το σπουδαίο: περιβαλλόμενη από τείχη και ανυψώνοντας τα θεμέλιά της αρκετά μέτρα πάνω από το έδαφος, οι αρχιτέκτονες κατάφεραν να μειώσουν τη θερμοκρασία της πόλης κατά 20 βαθμούς Κελσίου(!). Η πυκνή δόμηση και ο οικολογικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός επιτρέπουν στον αέρα να κυκλοφορεί ευκολότερα μεταξύ των κτισμάτων, παρέχοντας σκιά αλλά και ηπιότερο κλίμα.
Την ίδια στιγμή, τα αυτοκίνητα απαγορεύονται εντός των τειχών της πόλης, με τη συγκοινωνία να βασίζεται σε ένα πυκνό υπόγειο δίκτυο αυτοματοποιημένων ηλεκτρικών συρμών (χωρίς οδηγό φυσικά!). Η παντελής έλλειψη αυτοκινήτων στην πόλη καταστρατηγεί την ανάγκη για παραδοσιακούς δρόμους, κι έτσι απλά δεν υπάρχουν! Ένα υπέργειο δίκτυο τρένων παρέχει εύκολη μετακίνηση στο εσωτερικό των τειχών. Όταν ολοκληρωθεί, η Masdar θα παρέχει σπίτι σε 40.000 κατοίκους και δουλειά σε 50.000, την ίδια στιγμή που θα γίνει η παγκόσμια πρωτεύουσα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς ήδη αναρίθμητες εταιρίες έχουν εξασφαλίσει τα δικά τους «πράσινα» στρατηγεία εντός των τειχών της πειραματικής πόλης…
Βιομηχανικός Διάδρομος Δελχί-Μουμπάι – Ινδία
Η Ινδία, από την άλλη πλευρά, αντιμετωπίζει ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις: με πληθυσμό στα 1,2 δισ. ανθρώπους, η ραγδαία αστικοποίηση αναμένεται να φέρει περισσότερο από 350 εκατ. κατοίκους στις πόλεις κατά την επόμενη δεκαετία. Κάτι που δημιουργεί πρωτόγνωρες ανάγκες για δουλειά στην πόλη, γι’ αυτό και η χώρα έχει επιδοθεί στη δημιουργία του μεγαλύτερου έργου υποδομής σε ολάκερη την ιστορία της! Ο Βιομηχανικός Διάδρομος Δελχί-Μουμπάι είναι ένα «πέρασμα» 1.480 χιλιομέτρων που αναμένεται να μετατρέψει την Ινδία στον φτηνότερο κατασκευαστή προϊόντων του πλανήτη, με ένα λαβυρινθώδες δίκτυο από ράγες να μεταφέρει τα αγαθά κατευθείαν από τη γραμμή παραγωγής στα αεροδρόμια και τα λιμάνια. Κατά μήκος του βιομηχανικού δρόμου, 24 ολοκαίνουριες και «έξυπνες» πόλεις θα κατασκευαστούν και θα υπερέχουν έναντι των ήδη υπαρκτών πόλεων σε όρους υποδομών, ποιότητας ζωής και προσφερόμενων υπηρεσιών. Ταυτοχρόνως, θα βασίζονται σχεδόν απόλυτα σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα είναι όσο πιο οικολογικές παίρνει. Το κολοσσιαίων διαστάσεων κατασκευαστικό πλάνο χρηματοδοτείται μάλιστα σε μεγάλο ποσοστό από την Ιαπωνία, η οικονομία της οποίας βασίζεται στην υψηλή τεχνολογία και θέλει την Ινδία να γίνει το βασικό -και φτηνό πάντα- εργοστάσιό της. Το εκτιμώμενο κόστος υπερβαίνει τα 90 δισ. δολάρια…
Οικονομική Πόλη του Βασιλιά Αμπντάλα (KAEC) – Σαουδική Αραβία
Με το 24% του παγκόσμιου εμπορίου να περνά από την Ερυθρά Θάλασσα, δεν αποτελεί έκπληξη γιατί οι Σαουδάραβες έχουν ήδη ολοκληρώσει την κατασκευή του μεγαλύτερου λιμανιού της περιοχής (Λιμάνι Βασιλιά Αμπντάλα – KAP). Αυτό βέβαια είναι μόνο η αρχή του υπερφιλόδοξου προγράμματος που περιστρέφεται γύρω από την καλοσχεδιασμένη πόλη του αραβικού κόσμου, την KAEC. Μόλις μια ώρα μακριά από την Τζέντα, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σαουδικής Αραβίας, η KAEC των 100 δισ. δολαρίων σκοπεύει να γίνει τόσο μεγάλη όσο και η αμερικανική πρωτεύουσα, ναι η Ουάσιγκτον, συνδεόμενη με τις Μέκκα και Μεδίνα μέσα από ένα πυκνότατο δίκτυο σιδηροδρόμων τεχνολογίας αιχμής.
Η δεύτερη φάση του σχεδίου περιλαμβάνει την ανάπτυξη της Βιομηχανικής Κοιλάδας, στην οποία δεσπόζει το πετροχημικό εργοστάσιο, αλλά και την περιοχή της ανώτατης εκπαίδευσης, με το Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας «Βασιλιάς Αμπντάλα» να κατασκευάζεται ήδη από το 2009 (ο εκλιπών βασιλιάς είχε αφήσει καταπίστευμα 20 δισ. δολαρίων, κάτι που το μετατρέπει στο μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο του πλανήτη, πίσω μόνο από το Χάρβαρντ και το Γέιλ!). Το κολοσσιαίο κληροδότημα του βασιλιά Αμπντάλα στους κατοίκους της Σαουδικής Αραβίας θα στεγάζει περισσότερα από 2 εκατ. ανθρώπους και όταν τελικά ολοκληρωθεί, θα παρέχει σταθερή δουλειά σε 1 εκατ. πολίτες…
Διεθνής Οικονομική Περιοχή Songdo (IBD) – Νότια Κορέα
Κάπου 60 χιλιόμετρα μακριά από τη Σεούλ, νοτιοκορεάτες αρχιτέκτονες και μηχανικοί έχουν στρωθεί στη δουλειά για να φτιάξουν μια οικονομική ζώνη 1.500 στρεμμάτων δίπλα ακριβώς στον διεθνή αερολιμένα της πόλης (θα συνδέονται με γέφυρα 11 χιλιομέτρων). Η πόλη που κατασκευάζεται ήδη θα αποτελείται από 40% πράσινο και δημόσιους χώρους, με πολλές ατραξιόν να μιμούνται το Central Park της Νέας Υόρκης και τα κανάλια της Βενετίας, για να αναφέρουμε μερικά μόνο. Καινοτόμο εδώ είναι το σύστημα απορριμμάτων, το οποίο ρουφά τα σκουπίδια κατευθείαν από τους οικιακούς κάδους και τα μεταφέρει μέσω υπόγειου δικτύου στα κέντρα επεξεργασίας. Και καθώς μιλάμε για την τεχνολογικότατη Νότια Κορέα, ένα εκτεταμένο πληροφοριακό δίκτυο θα συνδέει κάθε συσκευή, υπηρεσία και πτυχή τελικά της πόλης μέσω ασύρματης τεχνολογίας, κάνοντας τα όλα διασυνδεδεμένα! Κάτι που θα τη στέψει στην πιο συγχρονισμένη και συντονισμένη πόλη που έχει δει ποτέ ανθρώπου μάτι.
Μέχρι τα τέλη του 2016, η Songdo θα δώσει στέγη σε 60.000 κατοίκους και δουλειά σε περισσότερους από 300.000. Από τον αρχικό προϋπολογισμό των 30 δισ. δολαρίων, τα 10 δισ. έχουν ήδη δαπανηθεί στην ανέγερση περισσότερων από 100 κτιρίων, κάτι που επιβεβαιώνει ότι το πλάνο να μετατραπεί η Songdo στο επιχειρηματικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Ασίας είναι σε καλό δρόμο…
Ένας πύργος, μια πόλη – Διάφορες χώρες
Όταν μιλάμε για σύγχρονο αστικό σχεδιασμό, το χτίσιμο καθ’ ύψος είναι πάντα προτιμότερο. Οι θεόρατοι ουρανοξύστες του σήμερα, όπως ο θηριώδης Burj Khalifa (πάνω από 800 μέτρα) του Ντουμπάι, παρέχουν την αποδοτικότερη χρήση χώρου σε όρους ανθρώπων ανά τετραγωνικό μέτρο. Είναι όμως και το άλλο: όσο οι πόλεις επεκτείνονται σε μήκος και πλάτος, τόσο σπαταλούνται πολύτιμες πηγές ενέργειας, όπως καύσιμα, ενέργεια και νερό, για να μη μιλήσουμε για την ποιότητα ζωής των κατοίκων που περνούν ώρες κυριολεκτικά μέσα στο αυτοκίνητο. Κι έτσι η ιδανικότερη πολεοδομική λύση που παρέχουν οι σύγχρονοι τεχνολογικοί καιροί μας είναι οι ουρανοξύστες. Γι’ αυτό και πολλές πλέον πόλεις σε παγκόσμιο επίπεδο προσπαθούν να μετατραπούν σε μητροπόλεις φτιαγμένες αποκλειστικά από ουρανοξύστες. Χώρες όπως το Κουβέιτ και το Αζερμπαϊτζάν είναι ήδη καθοδόν στην ανέγερση των θεόρατων πύργων Mubarak al-Kabir (1 χιλιόμετρο ύψος!) και Azerbaijan (1.050 μέτρα!), αντίστοιχα. Οι ουρανοξύστες αυτοί δεν είναι φυσικά πόλεις, είναι πάντως προς τη σωστή κατεύθυνση. Επόμενος στη λίστα είναι ο Dubai City Tower των 2.400 μέτρων (2,5 χιλιόμετρα ύψος!), που όταν ολοκληρωθεί το 2025 θα είναι πράγματι η πρώτη πόλη σε έναν πύργο (ή όσο πιο κοντά έχει βρεθεί ποτέ η ανθρωπότητα στο φουτουριστικό αυτό όνειρο τουλάχιστον)! Το όραμα των πόλεων καθ’ ύψος δεν είναι φυσικά καινούρια ιστορία, απλώς τώρα έχει αρχίσει να υλοποιείται…
Η Κουνελότρυπα του Μεξικού
Και το Μεξικό κοιτά προς αυτή την κατεύθυνση, μόνο που το κάνει από την ανάποδη! Αντί να πάει δηλαδή προς τα ουράνια, αποφάσισε να τρυπώσει βαθιά στο έδαφος. Κολεκτίβα αρχιτεκτόνων και μηχανικών σχεδιάζουν να χτίσουν λοιπόν τον «Earthscraper», μια αντεστραμμένη πυραμίδα 65 ορόφων στην καρδιά της Πόλης του Μεξικού. Το «rooftop» του υπόγειου αυτού κατασκευάσματος θα είναι ένα παράθυρο από γυαλί, παρέχοντας θέα στο εσωτερικό της υπόγειας πόλης.
Την ίδια ώρα, ο αμερικανός αρχιτέκτονας Matthew Fromboluti επιδιώκει να χτίσει μια παρόμοια υπόγεια αποικία στην Αριζόνα. Το «Above Below» θα φτάνει σε βάθος 280 μέτρων, μέσα στα έγκατα εγκαταλειμμένου ορυχείου. Αμφότερες οι κατασκευές λειτουργούν με γεωθερμική ενέργεια μέσω ενός περίπλοκου συστήματος αγωγών για τη διοχέτευση ηλιακού φωτός αλλά και φρέσκου αέρα στα σπλάχνα της γης. Την ίδια ώρα, οι αυξημένες απαιτήσεις για την εύρυθμη λειτουργία τους τις κάνουν όσο πιο αυτόνομες παίρνει, θυμίζοντας πολύ μια αυτάρκη πόλη κάτω από το έδαφος…
Οι Ρώσοι του Αρκτικού Κύκλου
Επόμενος σταθμός στο ταξίδι μας είναι η απόπειρα της Ρωσίας να αποικίσει την Αρκτική. Διακαής πόθος να αποικιστεί η αφιλόξενη τούνδρα της Σιβηρίας, οι Ρώσοι έχουν ήδη σχεδιάσει μια αυτάρκη πόλη που την είπαν «Umka» (από το αξιολάτρευτο πολικό αρκουδάκι-καρτούν της σοβιετικής εποχής), που θα κρατά τους κατοίκους της ζεστούς μέσα στο πολικό ψύχος.
Το μέρος που επιλέχθηκε για την ανέγερσή της είναι η Νήσος Kotelny, κάπου 1.500 χιλιόμετρα από τον Νότιο Πόλο, ένα από τα πλέον εχθρικά στον άνθρωπο μέρη του πλανήτη. Ο σχεδιασμός της πόλης θυμίζει πολύ τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, αν και είναι σε εντελώς άλλη κλίμακα μεγέθους, καθώς περισσότεροι από 5.000 άνθρωποι θα στεγάζονται εδώ. Καθώς η πόλη μπορεί να χτιστεί σε κάθε τύπο εδάφους και κλίματος, καθώς είπαμε όπως είναι αυτάρκης και ξεκομμένη από τον έξω κόσμο, η Umka θα είναι το καλύτερο ανθρώπινο πείραμα για τον μελλοντικό αποικισμό του Διαστήματος!
Δαμάζοντας τις θάλασσες
Οι Κινέζοι έχουν ήδη σχεδιάσει τη Floating City, την ανθρώπινη απάντηση στην κλιματική αλλαγή, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τους ολοένα και λιγότερους φυσικούς πόρους, μεταφέροντας τον ανθρώπινο πληθυσμό στα ανοιχτά των ωκεανών. Με έκταση που αγγίζει τα 4 τετραγωνικά μίλια, η μητρόπολη του μέλλοντος είναι μια κανονική πόλη, με τους εξαγωνικούς τομείς της να διασυνδέονται με ένα υποβρύχιο δίκτυο δρόμων.
Ταυτοχρόνως, η ιαπωνική φίρμα Shimizu έχει ήδη έτοιμη τη δική της Floating Green, μια μεγαλεπήβολη οικολογική πόλη που καλύπτεται σχεδόν εξολοκλήρου από πυκνή βλάστηση και στηρίζεται σε μια σειρά από τεχνητά νησιά. Ένας πύργος 1.000 μέτρων στο κέντρο της λειτουργεί τόσο ως κάθετη φάρμα όσο και ως οικιστικό συγκρότημα για τους κατοίκους της. Την ίδια στιγμή, η ιαπωνική κυβέρνηση έχει ήδη εγκρίνει την κατασκευή της πρώτης υποβρύχιας πόλης της οικουμένης, της Ocean Spiral, που θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2030. Πρόκειται για έναν σφαιρικό οικισμό που θα μπορεί να φιλοξενεί 5.000 ανθρώπους και να διατηρείται ενεργειακά αυτόνομη με τη βοήθεια του πυθμένα της θάλασσας. Όλες οι υποβρύχιες πόλεις θα είναι εντελώς αυτάρκεις σε όρους παραγωγής τροφής, κατανάλωσης ενέργειας και διαχείρισης απορριμμάτων…
Σχέδιο Αφροδίτη
Το όραμα του 98χρονου πια Jacque Fresco είναι το ιδανικό σχεδιάγραμμα για κάθε πόλη του μέλλοντος. Όταν φτάσουμε στο σημείο που θα μπορούμε να χτίζουμε ολοκαίνουριες πόλεις με τεχνολογίες αιχμής όποτε το χρειαζόμαστε, ο σχεδιασμός του Fresco θα αποδειχτεί πολύ κατατοπιστικός. Όλα τα κτίρια και οι υποδομές είναι προκατασκευασμένες και μεταφέρονται κατόπιν στην πόλη, κάτι που κάνει τον συντονισμό καλύτερο και το κόστος σαφώς χαμηλότερο. Το βασικό της σημείο είναι φυσικά το κυκλικό της σχήμα, που επιτρέπει την αποδοτικότερη χρήση των διαθέσιμων πηγών αλλά και τον καλύτερο χειρισμό του χρόνου: όλα είναι πιο κοντά! Καθώς δεν υπάρχουν γωνίες, όπως στις παραδοσιακές πόλεις, γλιτώνεις κίνηση αλλά και βήματα.
Η ραχοκοκαλιά του Venus Project είναι αναμφίβολα το τεραστίων διαστάσεων «εργοστάσιο που χτίζει πόλεις», μια τεράστια βιομηχανική μονάδα δηλαδή που θα μπορεί να παράγει μεμιάς ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα με ομοιόμορφα σπίτια, με τον σχεδιασμό να μειώνει εδώ τον κίνδυνο πυρκαγιών και πλημμύρας. Όσο για τις κατοικίες, είναι τόσο ελαφριές και εύκολες στη συναρμολόγηση που μπορούν να γίνουν ακόμα και φορητές…
