Οι στρατιώτες που οπλίζονταν με τόξα ήταν κάποτε αναπόσπαστο μέλος των φοβερότερων στρατών που γνώρισε η υφήλιος.
Δεινοί σκοπευτές και πολεμιστές γενναίοι, οι τοξότες έφερναν τον θάνατο από αέρος και τα φαρμακερά τους βέλη σκόρπιζαν τρόμο και όλεθρο με τον θανάσιμο συριγμό τους.
Πολλοί μαχητές που ξεπήδησαν από τις τάξεις των τοξοτών έγιναν θρύλοι για την απαράμιλλη ικανότητά τους με το τόξο, ανεβαίνοντας γρήγορα τα σκαλιά της στρατιωτικής ιεραρχίας.
Και βέβαια πολλοί μεμονωμένοι πολεμιστές ήταν άσοι στο τόξο, καθώς η πολεμική κουλτούρα λαών ολόκληρων είχε ως ακρογωνιαίο λίθο το φαρμακερό αυτό όπλο.
Ας δούμε λοιπόν μια σειρά από απίστευτα (και επιβεβαιωμένα) ανδραγαθήματα που έμειναν από κάθε άποψη ιστορικά…
Οι μογγόλοι τοξότες με την απαράμιλλη ακρίβειά τους
Λίγοι πολεμιστές στην παγκόσμια ιστορία απέκτησαν φήμη και κύρος και προκάλεσαν τόσα ρίγη συγκίνησης στον εχθρό όσο οι φοβεροί και τρομεροί τοξότες των Μογγόλων. Αυτό που τους έκανε κορυφαίο φόβητρο στο πεδίο της μάχης ήταν ότι δεν ήσουν ασφαλής όσο μακριά κι αν βρισκόταν το τάγμα, καθώς όλα φαίνεται πως ήταν εντός του θανάσιμου βεληνεκούς τους. Αξιόπιστες ιστορικές πηγές μαρτυρούν ότι οι τοξότες μπορούσαν να πετύχουν στόχους στα 500 μέτρα μακριά, κάτι που έκαναν μάλιστα επανειλημμένως ώστε να μιλάμε για καθαρή τύχη. Για να το δούμε αυτό στη σημερινή προοπτική του, τα όπλα που χρησιμοποιούν οι σύγχρονες ειδικές δυνάμεις έχουν δραστικό (ωφέλιμο) βεληνεκές στα 300-400 μέτρα, κάτι που σημαίνει ότι σε μεγαλύτερες αποστάσεις ο μογγόλος τοξότης ήταν σαφώς πιο τρομακτικός από το σημερινά κομάντα!
Οι βρετανοί τοξότες που άλλαξαν τον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου
Το μεγάλο τόξο των βρετανών τοξοτών του Μεσαίωνα έχει αγγίξει εδώ και αιώνες το καθεστώς του μύθου, κάνοντας πλέον την αλήθεια να περιπλέκεται με τον θρύλο σε ένα αξεδιάλυτο κουβάρι. Η αλήθεια πάντως ήταν ότι οι βρετανοί χωριανοί που εξαναγκάστηκαν με νόμο του 13ου αιώνα να μετατραπούν υποχρεωτικά σε τοξότες έφτασαν να γίνουν τόσο καλοί που δεν ήταν απλώς οι δεινότεροι τοξότες της μεσαιωνικής Ευρώπης, αλλά το σώμα που άλλαξε την ίδια τη διεξαγωγή του πολέμου στο ευρωπαϊκό έδαφος! Ήταν στον Εκατονταετή Πόλεμο που θα γνώριζαν για πρώτη φορά φήμη, όταν έκαναν τους πάνοπλους γάλλους ιππότες «σουρωτήρια», δίνοντας έτσι οριστικό τέλος στους ιπποτικούς πολέμους και εγκαινιάζοντας νέες στρατηγικές μάχης. Ο θρύλος τους θέλει να μπορούν να χτυπούν άντρα στον καβάλο από τις 500 γιάρδες, αν και ιστορικές αναφορές φαίνεται να επιβεβαιώνουν την πρωτόγνωρη ικανότητά τους στο σημάδι. Η δύναμη εξάλλου που χρειαζόταν για να τραβήξεις τη χορδή του βρετανικού longbow ήταν τριπλάσια από των κοινών τόξων της εποχής (αλλά και των σημερινών), κάτι που έδινε απαράμιλλη ορμή στο βέλος και απίστευτα μεγάλο βεληνεκές. Οι αρχαιολόγοι είναι μάλιστα σήμερα σε θέση να αναγνωρίζουν τους σκελετούς των βρετανών τοξοτών του Μεσαίωνα αμέσως μόλις τους αντικρίσουν στις ανασκαφές, καθώς το δεξί τους χέρι είναι οφθαλμοφανώς μεγαλύτερο από το αριστερό, τέτοια υπεράνθρωπη δύναμη χρειαζόταν για να τραβήξεις τη χορδή του!
Ο φαραώ Αμενχοτέπ Β’ και τα βέλη του που διαπερνούσαν τα πάντα
Ο σπουδαίος αιγύπτιος βασιλιάς Αμένωφις Β’ ήταν στα νιάτα του αθλητής από τους λίγους. Αν πιστέψουμε τα ιστορικά κιτάπια της Αρχαίας Αιγύπτου, ο νεαρός φαραώ διακρινόταν στο τρέξιμο και την πάλη, αν και εκεί που δεν είχε πραγματικά όμοιό του ήταν στην τοξοβολία. Το ειδικά διαμορφωμένο τόξο του φαραώ απαιτούσε τόση δύναμη για να το λειτουργήσεις που ο αυτοκράτορας εκπαιδευόταν από μικρός ώστε να μπορέσει κάποια στιγμή να το χρησιμοποιήσει, αυτό λέει τουλάχιστον ο θρύλος. Η πραγματικότητα πάντως ήταν -έτσι όπως ανασύρεται τουλάχιστον από τις ιστορικές πηγές- ότι ο Αμένωφις μπορούσε με το τροποποιημένο τόξο του να διαπεράσει ορειχάλκινες πλάκες! Καβάλα στο φαραωνικό του άρμα, ο Αμενχοτέπ Β’ ήταν θανάσιμος αντίπαλος καθώς τίποτα δεν μπορούσε να αντισταθεί στο θανατηφόρο βέλος του, ούτε καν η θωράκιση της εποχής…
Ο Nasu no Yoichi και το βέλος που ήρθε από τη θάλασσα
Ο θρυλικός μαχητής του ιαπωνικού πολιτισμού έχει πολλές μυθικές ιστορίες που σέρνονται ξοπίσω του, όλες μα όλες όμως αφορούν στους άθλους του με το τόξο. Αν και η πλέον ένδοξη σε επίπεδο κατορθώματος ήταν στη μάχη της Yashima, όταν ο πολέμαρχός του εντόπισε εχθρικό πλοίο με ένα εξωφρενικά μεγάλο διακοσμητικό έμβλημα πάνω στο κατάρτι του, το οποίο ήταν εκεί ως φυλακτό για να αποδιώχνει κακά πνεύματα και ακόμα πιο κακά βέλη. Ενοχλημένος από το θράσος του εχθρού, ο πολέμαρχος παρήγγειλε στο πρωτοπαλίκαρό του να ορμήσει στα νερά και να κατεβάσει το έκτρωμα από το ιστίο. Μέχρι να πέσει βέβαια στη θάλασσα ο μαχητής, η διαταγή είχε γίνει γνωστή στο στράτευμα και όλοι σταμάτησαν λέει τη μάχη για να τον απολαύσουν. Παρά το γεγονός ότι ήταν εκατοντάδες μέτρα μακριά από τον στόχο και πάλευε με τα κύματα και τον άνεμο, ο Nasu γκρέμισε τον θυρεό με ένα και μόνο ένα καλά υπολογισμένο βέλος. Ευτυχώς δηλαδή που βρήκε στόχο, καθώς ο Nasu είχε ορκιστεί ότι θα αυτοκτονούσε αν αποτύγχανε και ο λόγος του ήταν συμβόλαιο…
Ο Lu Bu σταμάτησε τη μάχη με ένα βέλος
Ο φημισμένος και μυθικός πλέον μαχητής της κινεζικής κουλτούρας έχει τραγουδηθεί απ’ άκρη σ’ άκρη της Κίνας για τα πολεμικά του κατορθώματα, με τον θρύλο να επισκιάζει πια τον πραγματικό του ηρωισμό. Το εντυπωσιακότατο πάντως περιστατικό που θα διηγηθούμε φαίνεται να είναι εντελώς αληθινό, αν πιστέψουμε τουλάχιστον τους ακαδημαϊκούς μελετητές του βίου του. Κατά τη διάσκεψη λοιπόν δυο στρατηγών με κατάφωρα πολεμοχαρείς σκοπούς, ο Bu έβαλε έναν υποτακτικό να μεταφέρει έναν πέλεκυ μερικές εκατοντάδες μέτρα μακριά. Μετά κοίταξε στα μάτια τον αντίπαλο πολέμαρχο και του είπε σε άψογα κινέζικα: «Τώρα θα με δεις να προσπαθώ να πετύχω με το βέλος μου το κεφάλι εκείνου εκεί του πέλεκυ. Αν βρω στόχο, θα αποσύρεις τα στρατεύματά σου». Ο στρατηγός και τα τσιράκια του δεν πίστεψαν πως κάτι τέτοιο ήταν δυνατό και άρχισαν να τον χλευάζουν, πριν συμφωνήσουν τελικά με τους γελοίους όρους του. Κι έτσι ο Lu Bu, χωρίς καν να στοχεύσει, σήκωσε το τόξο του και έσκισε στα δυο την κεφαλή του τσεκουριού, γλιτώνοντας τους συμπολεμιστές του από τη μάχη…
Ο Minamoto no Tametomo βύθισε πλοίο με το βέλος του (αν και κατά λάθος!)
Όμοια με τον Nasu no Yoichi, ο Minamoto no Tametomo είναι μια μυθική φιγούρα της ιαπωνικής ιστορίας ιδιαιτέρως γνωστός για τα κατορθώματά του με το τόξο. Αντίθετα όμως με τον μικρόσωμο και ταπεινό Yoichi, ο Tamemoto ήταν θηριώδης σε διαστάσεις και συνήθιζε να μη δίνει λογαριασμό σε κανέναν για τα καμώματά του. Έτσι λοιπόν βρέθηκε κάποια στιγμή σε ένα νησάκι και αρνήθηκε να πληρώσει φόρους στο κράτος για την έκταση που είχε οικειοποιηθεί. Η κυβέρνηση ξαπέστειλε έναν μικρό στολίσκο στο νησί ως μοχλό πίεσης και ο Tametomo βγήκε να τους προϋπαντήσει με το θεόρατο τόξο του. Θέλησε τότε να ρίξει μια προειδοποιητική ριπή στα καράβια, αν και το πελώριο βέλος του ξαστόχησε και βρήκε τη ναυαρχίδα στο σκαρί, βυθίζοντάς τη αμέσως. Όσο για τους υπόλοιπους ναύτες, όταν αντίκρισαν το θέαμα του Tametomo να στέλνει πλοίο στον βυθό με ένα και μόνο ένα βέλος, το έβαλαν αμέσως στα πόδια…
Ο Yue Fei μπορούσε να πετύχει εννιά φορές διάνα στη σειρά
Ένας από τους πιο δημοφιλείς άθλους που αποδίδονται στον φοβερό και τρομερό κινέζο στρατηγό του 12ου αιώνα είναι ότι ο τύπος μπορούσε να βρει το κέντρο του στόχου 9 συνεχόμενες φορές από απόσταση 80 και πλέον μέτρων. Κι αν αυτό δεν φαίνεται ίσως εξίσου εντυπωσιακό με τους άλλους άθλους που είδαμε μέχρι στιγμής, το να είναι άσος στο τόξο ήταν μία μόνο από τις πολύπλευρες ικανότητες του στρατηγού, που ήταν ταυτοχρόνως μοναδικός παλαιστής και ακόμα καλύτερος καρατίστας, κάνοντας συχνά τον εχθρό να αυτομολεί και να του ορκίζεται υποταγή ακόμα και κατά τη διάρκεια της μάχης! Δεν έγινε εξάλλου λαϊκός ήρωας της Κίνας για το τίποτα…
Ο Finn χτυπά το τόξο του αντιπάλου του
Δεν είναι και πολλά γνωστά για τον τοξότη που ονόμασαν «Finn», πέρα φυσικά από τον εξωφρενικό άθλο που θα περιγράψουμε ευθύς αμέσως. Οι λεπτομέρειες του περιστατικού είναι μάλιστα καλά καταγραμμένες αφού το κατόρθωμα έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της Μάχης του Σβόλντερ, της τρανής ναυμαχίας του βασιλιά Όλαφ Τρίγκβασον της Νορβηγίας και του συνασπισμού των εχθρών του. Κατά τη διάρκεια της μάχης, ο βασιλιάς είδε έναν από τους αντίπαλους ηγέτες (Jarl Eirik) να περνά με το πλοίο του σχετικά κοντά κι έτσι διέταξε δυο τοξότες του να τον σκοτώσουν. Τα βέλη τους όμως ξαστόχησαν και σαν να μην έφτανε αυτό, ο Eirik μπόρεσε να καταλάβει από πού έρχονταν τα βέλη. Κι έτσι κάλεσε τον καλύτερο τοξότη του, τον Finn, να ανταπαντήσει: ο Finn εξαπέλυε ένα βέλος το οποίο βρήκε το τόξο του αντίπαλου τοξότη, σκίζοντάς το στα δυο! Και σε περίπτωση που διερωτάστε, ο Τρίγκβασον υπέστη πανωλεθρία στη ναυμαχία…
Ο Jebe σκοτώνει το άλογο του Τζένγκις Χαν (και γίνεται στρατηγός)
Ξεκινήσαμε με τους μογγόλους τοξότες και τι καλύτερος τρόπος να τελειώσουμε από το να μνημονεύσουμε τον καλύτερο των καλυτέρων, τον Jebe. Ο Jebe έφτασε να γίνει ένας από τους πιο πολυμήχανους και πιστούς στρατηγούς του αιμοδιψούς στρατηλάτη, πράγμα αρκούντως περίεργο αν σκεφτεί κανείς τις περιστάσεις της γνωριμίας τους, όταν ο Jebe σκότωσε δηλαδή το αγαπημένο άλογο του Τζένγκις Χαν! Η ιστορία λέει ότι ήταν κατά τη διάρκεια μάχης με αντίπαλη φυλή περί το 1201 όταν ένας τοξότης επ ονόματι Zurgadai προσπάθησε να βρει τον μογγόλο κατακτητή στο κεφάλι, αν και το βέλος πέρασε παραδίπλα σκοτώνοντας τελικά το αυτοκρατορικό άλογο. Μετά τη μάχη, ο εξοργισμένος Τζένγκις (και όλοι ξέρουμε τι σημαίνει Τζένγκις και εξοργισμένος στην ίδια πρόταση!) απαίτησε να μάθει ποιος από τους αιχμαλώτους είχε ρίξει τη μοιραία βολή. Δεν περίμενε φυσικά απάντηση, γι’ αυτό και η έκπληξή του ήταν τεράστια όταν σηκώθηκε ο Zurgadai και ανέλαβε πλήρως την ευθύνη! Αντί να τον εκτελέσει επιτόπου, όπως εξάλλου συνήθιζε, ο Χαν επιβράβευσε την τόλμη του εχθρού κάνοντάς τον στρατηγό του και αλλάζοντας ταυτοχρόνως το όνομά του σε «Jebe», που σήμαινε «βέλος»…