Η εισαγωγή των άγριων σπόρων στη ζωή του ανθρώπου έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή του, διευκολύνοντας τη μετάβασή του από τον «κυνηγό-τροφοσυλλέκτη» σε ένα τρόπο ζωής βασισμένο κυρίως στη γεωργία.

Ο άνθρωπος όμως δεν χρησιμοποίησε αρχικά τους σπόρους για να φτιάξει αλεύρι και κατά συνέπεια ψωμί, που αποτελεί ένα από τα πιο βασικά τρόφιμα της σύγχρονης διατροφής. Αντίθετα, σύμφωνα με ορισμένους επιστήμονες αυτό που κινητοποίησε τους προγόνους μας και τους έκανε να αρχίσουν να ασχολούνται με την καλλιέργεια των σπόρων ήταν… η μπύρα.

Η μπύρα άλλωστε έχει τόσα πολλά πλεονεκτήματα, σε σχέση με το ψωμί, γράφει η Gloria Dawson στο nautil.us.
Πρώτον, είναι πολύ ευχάριστη στη γεύση. «Η μπύρα είχε όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως το ψωμί, και αυτό το επιπλέον πλεονέκτημα» αναφέρει ο καθηγητής ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, Solomon H. Katz. Οι πρόγονοί μας φαίνεται ότι την απολάμβαναν όπως κι εμείς σήμερα.

Ο διευθυντής του προγράμματος «Biomolecular Archaeology Project for Cuisine, Fermented Beverages, and Health» στο ίδιο πανεπιστήμιο, Patrick E. McGovern, ισχυρίζεται κάτι άλλο. Σύμφωνα με τον ίδιο, η μπύρα ήταν πιο θρεπτική από το ψωμί. «Περιέχει περισσότερη βιταμίνη B και μεγαλύτερη ποσότητα του απαραίτητου αμινοξέος, λυσίνη» γράφει στο βιβλίο του «Uncorking the Past: the Quest for Wine, Beer, and Other Alcoholic Beverages».

Επιπλέον, ήταν πιο ασφαλές να πιει κανείς μπύρα απ’ ό,τι νερό, καθώς με τη διαδικασία της ζύμωσης σκοτώνονταν οι παθογόνοι μικροοργανισμοί.

«Με περιεκτικότητα αλκοόλης στο 4 με 5% η μπύρα λειτουργούσε ακόμη και ως φαρμακευτική ουσία» προσθέτει ο McGovern, λέγοντας ακόμη ότι οι αρχαίοι ζυθοποιοί ενεργούσαν και ως φαρμακοποιοί.

Σε συνεργασία με το κέντρο Abramson Cancer Center του πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, ο McGovern υποστηρίζει ότι οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν την μπύρα ως φάρμακο. Ο ίδιος ανακάλυψε ίχνη φασκόμηλου και θυμαριού σε αρχαία αιγυπτιακά βάζα. Η λουτεολίνη που περιέχεται στο φασκόμηλο και το ουρσολικό οξύ που περιέχεται στο θυμάρι έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες. Παρομοίως, η αρτεμισίνη και η ουσία isoscopolein από την αψινθιά καταπολεμούν τον καρκίνο, και έχουν βρεθεί σε αρχαίο κινέζικο κρασί από ρύζι.

«Τα αρχαία ποτά, που είχαν υποστεί ζύμωση, αποτελούσαν την ιατρική της ανθρωπότητας, πριν από την έλευση των συνθετικών φαρμάκων» αναφέρει ο ίδιος.

Η μπύρα έπαιξε ακόμη πολύ σημαντικό, κοινωνικό ρόλο, φέρνοντας κοντά τα μέλη των αρχαίων κοινωνιών. Χρησιμοποιούνταν σε θρησκευτικές τελετές, κοινωνικά γεγονότα και εορτασμούς.

Ο καθηγητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Simon Fraser του Καναδά, Brian Hayden, πιστεύει ότι οι εορταστικές εκδηλώσεις προώθησαν την ανάπτυξη των κοινωνικών δεσμών, κατά τις οποίες καταναλωνόταν μεγάλη ποσότητα μπύρας.

Επιπλέον, η μπύρα θεωρούνταν ως ένα απαραίτητο «συστατικό» της μετά θάνατον ζωής. Σε όλη τη Μέση Ανατολή, οι νεκροί θάβονταν με γεμάτες κανάτες. Μάλιστα, στην Αίγυπτο, είχε χρησιμοποιηθεί και ως νόμισμα, με τους εργάτες στις πυραμίδες να πληρώνονται με μπύρα.

Την άποψη αυτή για το ρόλο της μπύρας στην ανθρώπινη ιστορία, δεν την αποδέχονται όλοι και οι συζητήσεις γύρω από το θέμα πηγαίνουν πίσω στη δεκαετία του 1950.

Τότε, ο Robert Braidwood, κορυφαίος λόγιος σε θέματα προϊστορίας της Μέσης Ανατολής στο πανεπιστήμιο του Σικάγο, ανακάλυψε δρεπάνια και κούφια εκμαγεία σιτηρών σε πηλό, σε αρχαίους οικισμούς των Νατούφιων, οι οποίοι από το 13.000-9.000 π.Χ. στην Ανατολική Μεσόγειο, σε μια περιοχή που καλύπτει τη σημερινή Συρία, Ιορδανία και το Ισραήλ. Ο Braidwood ισχυρίστηκε τότε, ότι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι εκείνης της εποχής αποφάσισαν να χτίσουν μόνιμα σπίτια και να αλλάξουν τρόπο ζωής ήταν οι άγριοι σπόροι σιταριού.

Το μεγάλο πλεονέκτημα των σπόρων ήταν ότι δε χαλούσε όπως τα φρούτα και μπορούσε να φυλαχθεί για πολλούς μήνες και να χρησιμοποιηθεί όποτε υπήρχε ανάγκη. Αυτό ήταν που κινητοποίησε τους αρχαίους ανθρώπους να χτίσουν μόνιμες εγκαταστάσεις, προκειμένου να αποθηκεύουν τους σπόρους και να έχουν τα σπίτια τους κοντά στα χωράφια τους. Έτσι δημιουργήθηκαν τα πρώτα χωριά. Αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει πέτρινους αποθηκευτικούς χώρους, που χρονολογούνται από τα νεολιθικά χρόνια ως της Εποχή του Χαλκού, σε περιοχές στη Μέση Ανατολή.

Ο Braidwood πίστευε ότι οι Νατούφιοι χρησιμοποιούσαν τους σπόρους για την τροφή τους και όχι για ζύμωση. Με τον ισχυρισμό αυτό όμως δε συμφωνούσε ο βοτανολόγος στο πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, Jonathan Sauer, ο οποίος σε ένα συμπόσιο με τίτλο «Did Man Once Live on Beer Alone?» υποστήριξε ότι τα εργαλεία εκείνης της εποχής δεν επέτρεπαν την συγκομιδή μεγάλων ποσοτήτων σπόρων και πως πρέπει να ήταν κάτι άλλο αυτό που κινητοποίησε τους Νατούφιους να δημιουργήσουν τους πρώτους μόνιμους οικισμούς. «Η δίψα και όχι η πείνα θα μπορούσε να ήταν το κίνητρο πίσω από την γεωργία των σιτηρών» είχε πει.

Το 1980 ο Katz κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχαν λίγα στοιχεία για τη «δημοφιλία του ψωμιού» στις αρχαίες φυλές της Μέσης Ανατολής. Για να υποστηρίξει τον ισχυρισμό του, χρησιμοποίησε ένα πολύ καλά διατηρημένο δείγμα από απανθρακωμένα φυτικά κατάλοιπα από το 7.000-6.000 π.Χ. που είχε βρεθεί στην τοποθεσία Ali Kosh στο νοτιοδυτικό Ιράν, όπου μόλις το 3,4% των φυτών ήταν σπόροι που χρησιμοποιούνταν για οικιακούς σκοπούς. Αν λοιπόν οι σπόροι και τα δημητριακά δε χρησιμοποιούνταν για τροφή, τι ήταν αυτό που οδήγησε τους ανθρώπους να τα καλλιεργήσουν; Σύμφωνα με τον Katz, ο λόγος για τον οποίο ξεκίνησαν να τα καλλιεργούν και να τα αποθηκεύουν ήταν για να… φτιάχνουν μπύρα.

Σήμερα, το πρώτο «αποδεικτικό» ύπαρξης μπύρας φτιαγμένης από σιτάρι, βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο Godin Tepe, που βρίσκεται στα σύνορα του Ιράν και του Ιράκ και το οποίο χρονολογείται πίσω στο 3.500 π.Χ.

Όμως οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα ζυμωμένα ποτά από σπόρους έχουν πολύ μακρύτερη ιστορία από αυτή και χρησιμοποιούνταν σε ολόκληρο τον κόσμο.

«Δεν είναι μόνο το σιτάρι και το κριθάρι στη Μέση Ανατολή. Είναι και το ρύζι στην Κίνα, από το οποίο έφτιαχναν κρασί. Είναι το καλαμπόκι στο νέο κόσμο (το chichi φτιάχνεται από καλαμπόκι» λέει ακόμη ο McGovern.
Πώς όμως ανακάλυψε ο άνθρωπος την μπύρα;

Ο McGovern και ο Katz υποθέτουν ότι οι άνθρωποι έφτιαξαν αρχικά ένα είδος χυλού από κριθάρι. Στη συνέχεια, η φυσική μαγιά που πιθανόν να προερχόταν από έντομα, ζύμωσε το χυλό, φτιάχνοντας μια «πρώιμη μπύρα».
Η μπύρα ήταν πιο εύκολο να φτιαχτεί από το ψωμί.

«Ίσως οι καρποί αυτοί (σιτάρι, καλαμπόκι, ρύζι) να ευθύνονται για την έναρξη των πολιτισμών όπως τους γνωρίζουμε σήμερα, κι αυτό γιατί οι άνθρωποι έπρεπε να κάθονται όλο το χρόνο σε ένα μέρος για να φροντίζουν τις καλλιέργειες των φυτών» λέει ακόμη ο McGovern.

Άλλωστε, καταλήγει ο ίδιος στο βιβλίο του, αν είχε κανείς να επιλέξει ακόμη και σήμερα ανάμεσα στη μπύρα και το ψωμί… τι νομίζετε ότι θα επέλεγε;

…

Εις υγείαν και άσπρο πάτο, λοιπόν!