«Παράθυρο» από Τσαβούσογλου για κοινή προσφυγή Ελλάδας -Τουρκιάς στη Χάγη

Ανοιχτό το ενδεχόμενο κοινής προσφυγής Ελλάδας – Τουρκίας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών άφησε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Σε συνέντευξή του στο «Βήμα της Κυριακής», ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας σημείωσε ότι Η Άγκυρα δεν είναι αντίθετη, από θέση αρχής, με το πνεύμα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και συμφωνεί με πολλές από τις προβλέψεις της που αντανακλώνται στο διεθνές εθιμικό δίκαιο.

Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου εμφανίζεται προσεκτικός τόσο επειδή η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου όσο και επειδή η Αθήνα έχει διατυπώσει συγκεκριμένες επιφυλάξεις σε θέματα θαλάσσιων οριοθετήσεων.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ξεκαθαρίζει ότι το δικαίωμα των νησιών να έχουν θαλάσσιες ζώνες δεν είναι αυτόματο, αλλά υπόκειται σε περιορισμούς με βάση τις ειδικές περιστάσεις και τη νομολογία, ενώ δεν αποκλείει την αποστολή ερευνητικού σκάφους στην επίμαχη περιοχή οριοθέτησης Τουρκίας – Λιβύης.

«Στην περιοχή μας υπάρχουν περίπλοκα προβλήματα για τα οποία κάθε μέρος έχει τη δική του νομική ερμηνεία. Από την αρχή η Τουρκία υιοθέτησε πάντοτε μία πολιτική, επιδιώκοντας διάλογο για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Δυστυχώς οι εκκλήσεις μας για διάλογο έχουν πέσει σε ώτα μη ακουόντων. Οι περισσότερες παράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου τις αγνόησαν και επέλεξαν να προχωρήσουν μονομερώς. Αντιλαμβάνεστε ότι χωρίς την Τουρκία δεν μπορεί να υπάρξει καμία οριστική οριοθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα, μόνο η Λιβύη άκουσε τις εκκλήσεις μας για διάλογο. Υπογράψαμε ένα Μνημόνιο Συναντίληψης με τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης αναφορικά με την οριοθέτηση θαλασσίων περιοχών για να εξαλείψουμε την αβεβαιότητα σχετικά με τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας μας. Οι αντιρρήσεις τρίτων μερών δεν σταμάτησαν στο παρελθόν κανέναν ενδιαφερόμενο να συνάψει συμφωνίες στην περιοχή. Αυτό ίσχυε ακόμα και για διοικήσεις που δεν έχουν ούτε την de jure ούτε την de facto αρμοδιότητα να συνάπτουν συμφωνίες. Η Τουρκία, όπως έπραξε στο παρελθόν, θα συνεχίσει να υπερασπίζεται τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της στην περιοχή αυτή», δηλώνει ο Τσαβούσογλου.

Σχετικά με τους διεθνείς κανόνες ή τη νομολογία που βασίζεται η τουρκική πολιτική για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών αναφέρει: «Πιστεύουμε ότι το Μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης συμμορφώνεται πλήρως με το διεθνές δίκαιο και σέβεται τον θεμελιώδη κανόνα της ευθυδικίας αναφορικά με τις θαλάσσιες οριοθετήσεις. Αναφορικά με τα δικαιώματα των νησιών σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι πρόκειται για ένα περιορισμένο και όχι αυτόματο δικαίωμα όταν μιλάμε για θαλάσσιες οριοθετήσεις. Δυστυχώς, η ελληνική ηγεσία και η κοινή γνώμη τείνει να παραγνωρίζει αυτόν τον θεμελιώδη κανόνα. Σε περίπτωση που τα νησιά βρίσκονται μακριά από την ηπειρωτική χώρα ή, με νομικούς όρους, βρίσκονται στη λάθος πλευρά της μέσης γραμμής μεταξύ ηπειρωτικών εδαφών, τότε αυτά τα νησιά μπορούν να αγνοηθούν στον καθορισμό της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας ή ΑΟΖ. Παρομοίως, αν το μήκος της ακτογραμμής των νησιών που αντικρίζουν τη σχετική περιοχή προς οριοθέτηση είναι ελάχιστο σε σχέση με τα υπόλοιπα ηπειρωτικά εδάφη, αυτά τα νησιά μπορούν να απολαύσουν μόνο δικαιώματα σε χωρικά ύδατα. Πολλοί σχετικοί παράγοντες και ειδικές περιστάσεις όπως η αναλογικότητα, η αρχή της μη καταπάτησης, η εγγύτητα και η νομολογία του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης πρέπει να συνυπολογίζονται στις θαλάσσιες οριοθετήσεις» και προσθέτει:

«Επομένως, το δικαίωμα και η οριοθέτηση δεν έχουν την ίδια σημασία. Από αυτή την άποψη, υπάρχουν αρκετά παραδείγματα νομολογίας και κρατικής πρακτικής, όπως στις υποθέσεις Ηνωμένου Βασιλείου – Γαλλίας, Λιβύης – Μάλτας, Νικαράγουας – Ονδούρας, Νικαράγουας – Κολομβίας, Τυνησίας – Ιταλίας, Ρουμανίας – Ουκρανίας. Είναι επομένως δύσκολο να κατανοήσουμε τους άδικους ελληνικούς και ελληνοκυπριακούς ισχυρισμούς που στοχεύουν να περιορίσουν την Τουρκία σε μία στενή λωρίδα θαλάσσιας δικαιοδοσίας παρά το γεγονός ότι η Τουρκία διαθέτει τη μεγαλύτερη ηπειρωτική ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο. Πώς θα περιμένατε ένα νησί 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων, που βρίσκεται δύο χιλιόμετρα μακριά από την Τουρκία και σε απόσταση 570 χιλιομέτρων από την ελληνική ηπειρωτική χώρα, να έχει υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων; Δεν νομίζω ότι κανείς πιστεύει ότι πρόκειται για δίκαιη οριοθέτηση. Αναφορικά με την UNCLOS, είναι αλήθεια ότι δεν υπογράψαμε τη Σύμβαση αυτή. Ωστόσο, συμφωνούμε με το πνεύμα της σε επίπεδο αρχής και τις περισσότερες από τις προβλέψεις της που αντανακλώνται στο διεθνές εθιμικό δίκαιο. Η αντίρρησή μας είναι, απλώς, σε ορισμένες προβλέψεις της Σύμβασης και η απόφασή μας να μην προσχωρήσουμε σε αυτή – λόγω έλλειψης της δυνατότητας επιφυλάξεων – δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως μία αντίρρηση σε τις προβλέψεις της UNCLOS. Από αυτή την άποψη, ανάλογο παράδειγμα αποτελούν οι ΗΠΑ».

«Η επιλογή να αχθούν οι διαφορές μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν συζητήθηκε ανοιχτά στη συνάντηση του Προέδρου Ερντογάν με τον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη στο Λονδίνο, καθώς είναι ένα βήμα που αφορά μεταγενέστερο στάδιο. Δεν αναγνωρίζουμε αυτόματα την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου και η Ελλάδα έχει διατυπώσει επιφύλαξη επί της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου για τις θαλάσσιες οριοθετήσεις. Ωστόσο, παραμένουμε ανοιχτοί σε όλες τις επιλογές που είναι αποδεκτές για τις δύο πλευρές, αλλά πρέπει να έχουμε μία διαδικασία διαλόγου για να φθάσουμε σε ένα αμοιβαία αποδεκτό αποτέλεσμα. Η συνάντηση του Λονδίνου εστιάστηκε στη συνέχιση των διερευνητικών επαφών και στις συνομιλίες επί των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Το σημαντικότερο πάντως είναι ότι σε αυτή τη συνάντηση μεταφέραμε ανοιχτά στον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη ότι είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε να συζητάμε θέματα της Ανατολικής Μεσογείου. Έχουμε μεταφέρει αυτή την προσφορά εδώ και κάποιον καιρό. Ελπίζουμε ότι η νέα ελληνική κυβέρνηση θα απαντήσει θετικά. Θα ήθελα να προειδοποιήσω την Ελλάδα σε αυτό το σημείο ότι η αποφυγή του διαλόγου με την Τουρκία, ενώ εκείνη θα στηρίζεται στην τυφλή στήριξη της ΕΕ, θα αποτελούσε το μεγαλύτερο εμπόδιο στην επίτευξη λύσης. Αυτή η συμπεριφορά την οποία ακολούθησαν οι Ελληνοκύπριοι έχει αποδειχθεί αντιπαραγωγική πέραν πάσης αμφιβολίας ως τώρα σε ό,τι αφορά το Κυπριακό. Πρέπει να υπογραμμίσω ότι η τουρκική Εθνοσυνέλευση δεν ξύπνησε μία μέρα και υιοθέτησε την ομόφωνη απόφαση που εσείς αποκαλείται ‘casus belli’. Ήταν μία εκδήλωση των δικαιωμάτων μας και μία έκκληση προς την Ελλάδα να τα σεβαστεί. Η Εθνοσυνέλευσή μας υιοθέτησε αυτή την απόφαση ως αντίδραση στην αποπειραθείσα από την ελληνική Βουλή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο Πέλαγος παρά τις επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις μας. Αυτή η απόπειρα θα είχε σοβαρότατα εμποδίσει την ελευθερία ναυσιπλοΐας και θα αρνούνταν την πρόσβαση της Τουρκίας σε μία πολύ μεγάλη θαλάσσια περιοχή, όπου υπάρχουν ειδικές περιστάσεις. Υπήρχε σαφής λόγος που η τουρκική Εθνοσυνέλευση έλαβε εκείνη την απόφαση».

Σχετικά με τη Συνθήκη της Λωζάννης ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δηλώνει: «Είναι θεμέλιο της Τουρκικής Δημοκρατίας. Εγγυάται την ειρήνη και τη σταθερότητα για τις χώρες μας. Οι προβλέψεις της Συνθήκης Ειρήνης της Λωζάννης πρέπει να τηρηθούν, στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας φυσικά. Στην πραγματικότητα, ζητάμε από την Ελλάδα να την εφαρμόσει στη Δυτική Θράκη, αναγνωρίζοντας τα νόμιμα δικαιώματα της ‘τουρκικής’ μειονότητας».