Συμφωνία για το Brexit: Τα επόμενα κρίσιμα βήματα

Μια συμφωνία που θα διασφαλίζει την συντεταγμένη έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 31η Οκτωβρίου επετεύχθη χθες ανάμεσα σε Βρυξέλλες και Λονδίνο.

Συγκεκριμένα, την ομόφωνη έγκριση της συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. και Ην. Βασιλείου για το Brexit, από τους 27 Ευρωπαίους ηγέτες, ανακοίνωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, μετά το πέρας της συνεδρίασης για το εν λόγω ζήτημα.

Ο Ντ. Τουσκ σημείωσε πως αυτή η συμφωνία κατέστη τελικά δυνατή, κυρίως γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο αποδέχτηκε τους τελωνειακούς ελέγχους στο «σημείο εισόδου», κάτι που επιτρέπει την αποφυγή συνοριακών ελέγχων στη νήσο της Ιρλανδίας και προστατεύει την ενιαία αγορά.

«Επιτρέπει επίσης να αποφευχθεί το χάος και η συγκρουασιακή ατμόσφαιρα μεταξύ της Ε.Ε. και του Ην. Βασιλείου», επισήμανε, λέγοντας ότι τώρα «περιμένουμε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στο Βρετανικό κοινοβούλιο […] Η μπάλα βρίσκεται στο βρετανικό γήπεδο» είπε.

Ερωτηθείς σχετικά με το αν η Ε.Ε. είναι διατεθειμένη να εγκρίνει περαιτέρω παράταση, ο Ντ. Τουσκ ανέφερε ότι η Ε.Ε. είναι προετοιμάσμενη για την έγκριση από τη Βουλή των Κοινοτήτων πριν το τέλος του μήνα, αλλά σε περίπτωση που κατατεθεί σχετικό αίτημα και απορριφθεί, «θα συμβουλευτεί τα κράτη-μέλη» εκ νέου.

«Προσωπικά νιώθω θλίψη. Στην καρδιά μου θα είμαι πάντα υπέρ της παραμονής. Ελπίζω μια μέρα να επιστρέψει το Ην. Βασίλειο. Η πόρτα μας θα είναι ανοιχτή», κατέληξε ο Ντ. Τουσκ.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, σημείωσε ότι η εν λόγω συμφωνία είναι «κάτι παραπάνω από ένα νομικό κείμενο», υπογραμμίζοντας ότι προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών και στις δύο πλευρές αλλά και την ειρήνη στη νήσο της Ιρλανδίας.

Στη συνέντευξη Τύπου συμμετείχε επίσης ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Λίο Βαράντκαρ και ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ε.Ε. για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός τόνισε πως η συμφωνία αυτή είναι διαοφρετική από τη συμφωνία που είχε κάνει η Ε.Ε. με την πρώην πρωθυπουργό του Η. Βασιλείου, Τερέζα Μέι, καθώς δεν περιλαμβάνει τη λύση του backstop. «Το backstop δεν ήταν ο σκοπός να χρησιμοποιηθεί, ενώ η καινούργια λύση πιθανότατα θα τεθεί σε λειτουργία μετά το τέλος της μεταβατικής περιόδου, που θα διαρκέσει το λιγότερο μέχρι το τέλος του 2020, με δυνατότητα παράτασης μέχρι το τέλος του 2022», δήλωσε ο Λ. Βαράντκαρ, εξηγώντας ότι με αυτήν τη λύση θα γίνονται οι έλεγχοι στα λιμάνια και έτσι δεν θα υπάρχουν δασμοί και έλεγχοι στα χερσαία σύνορα. Επιπλέον, ευχαρίστησε την ΕΕ για την αλληλεγγύη που έδειξε στην Ιρλανδία, υπογραμμίζοντας ότι το αποτέλεσμα αυτό, αποτελεί απόδειξη των επιτευγμάτων που μπορεί να πετύχει η Ε.Ε. όταν παραμένει ενωμένη.

Τέλος, ο Μ. Μπαρνιέ υπογράμμισε πως η συμφωνία πρέπει να επικυρωθεί πριν από το τέλος Οκτωβρίου και μετά θα ακολουθήσουν οι συνομιλίες για τη μελλοντική συνεργασία.

Το Σάββατο η έκτακτη συνεδρίαση στο κοινοβούλιο

Μετά την καταρχήν συμφωνία Βρυξελλών και Λονδίνου ακολουθεί η πιο δύσκολη και αβέβαιη διαδικασία. Η Βουλή των Κοινοτήτων θα κληθεί το Σάββατο, σε μια έκτακτη συνεδρίαση, να την υπερψηφίσει ή να την καταψηφίσει. Στην πρώτη περίπτωση, θα ακολουθήσει την ερχόμενη εβδομάδα η ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και αν γίνει και εκεί αποδεκτή η Συμφωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει τα ξημερώματα της 31ης Νοεμβρίου από την ΕΕ συντεταγμένα.

Εάν η Βουλή των Κοινοτήτων καταψηφίσει τη συμφωνία, τότε θα υπάρξει αναγκαστικά μια ακόμα έκτακτη Σύνοδος Κορυφής, ενδεχομένως την επόμενη Κυριακή.

«Εγώ έκανα τη δουλειά μου», δήλωσε ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής Μισέλ Μπαρνιέ, ο οποίος απαντούσε σε ερώτηση για το ενδεχόμενο νέας αναθεώρησης της συμφωνίας στην περίπτωση που απορριφθεί και πάλι από τη Βουλή των Κοινοτήτων.

«Θα πρέπει κάποια μέρα σε αυτό το Κοινοβούλιο να αναλάβουν τις ευθύνες τους και αυτό που αποφασίστηκε σε ένα δημοψήφισμα και υποστηρίχθηκε από τις διάφορες κυβερνήσεις με τις οποίες διαπραγματευθήκαμε να εφαρμοστεί», παρατήρησε ο Μπαρνιέ.

Οι Ευρωπαίοι έχουν «καεί» λόγω της προηγούμενης εμπειρίας με τη συμφωνία που διαπραγματεύτηκαν με την Τερέζα Μέι και η οποία απορρίφθηκε τρεις φορές από το βρετανικό κοινοβούλιο, με αποτέλεσμα την αποχώρηση της προκατόχου του Μπόρις Τζόνσον.

Τι περιλαμβάνει η νέα συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών

Ένα νέο κεφάλαιο στο πρωτόκολλο που αφορά το καθεστώς της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας μετά την αποχώρηση από την ΕΕ, καθώς και κάποιες αλλαγές στην πολιτική διακήρυξη για την μελλοντική σχέση Βρετανίας και ΕΕ περιλαμβάνει η νέα συμφωνία που αποφασίστηκε από τις δύο πλευρές.

Το πρωτόκολλο για την Ιρλανδία επαναλαμβάνει τις δεσμεύσεις της συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής, της Κοινής Ταξιδιωτικής Περιοχής (CTA για την απρόσκοπτη μετακίνηση των πολιτών Βρετανίας και Ιρλανδίας) και άλλα δικαιώματα που υπάρχουν στη συμφωνία αποχώρησης που είχε παρουσιάσει το 2018 η Τερέζα Μέι.

Οι νέες προτάσεις της συμφωνίας αποφεύγουν το σκληρό σύνορο στο νησί της Ιρλανδίας και η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει ευθυγραμμισμένη με κάποιους κανόνες της ενιαίας αγοράς, παραμένοντας στο ίδιο τελωνειακό καθεστώς με το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι διευθετήσεις θα ισχύσουν από το τέλος της μεταβατικής περιόδου (Δεκέμβριος 2020) και για τέσσερα χρόνια, ενώ μετά από αυτή την περίοδο η συνέλευση της Βόρειας Ιρλανδίας θα μπορεί να έχει λόγο στην μετέπειτα ισχύ της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αποφασίζοντας με απλή πλειοψηφία, εάν θα παραμείνει σε αυτή για άλλα τέσσερα χρόνια ή όχι. Σε περίπτωση που υπάρξει αρνητική απόφαση τότε η ΕΕ θα πρέπει να αναζητήσει άλλους τρόπους για την προστασία της ενιαίας αγοράς, ίσως με ένα ακόμη backstop.

Η απλή πλειοψηφία της συνέλευσης της Βόρειας Ιρλανδίας παρακάμπτει τη δυνατότητα βέτο από το Δημοκρατικό Ενωτικό κόμμα, DUP, η τοποθέτηση του οποίου παραμένει σημαντική για τη βρετανική κυβέρνηση προκειμένου να εγκριθεί η συμφωνία, όχι μόνο για τις ψήφους της αλλά και για την επιρροή που ασκεί στην ευρωσκεπτικιστική ομάδα των βουλευτών του Συντηρητικού κόμματος, τη στιγμή που ο Μπόρις Τζόνσον, δεν διαθέτει την απαιτούμενη πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων. Το μικρό βορειο-ιρλανδικό κόμμα έχει ανακοινώσει ότι δεν θα στηρίξει τη συμφωνία στο κοινοβούλιο, λόγω της αντίθεσής του στο θέμα των τελωνειακών ελέγχων, στην συναίνεση της συνέλευσης της Βόρειας Ιρλανδίας και στους φόρους που θα επιβάλλονται κατά τη διακίνηση των αγαθών από το θαλάσσιο σύνορο της Ιρλανδίας.

Χαμένες θεωρούνται, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, και οι ψήφοι των 21 διαγραφέντων βουλευτών των Τόρις, που δεν είχαν στηρίξει την κυβέρνηση στις ψηφοφορίες για το νομοσχέδιο αναβολής του Brexit.

Σε ό,τι αφορά τους ελέγχους στη διακίνηση των αγαθών, η συμφωνία διαβεβαιώνει ότι θα γίνονται στα σημεία εισόδου στη Βόρεια Ιρλανδία και όχι σε υποδομές στο σύνορο που χωρίζει την Ιρλανδία και την Βόρεια Ιρλανδία, ενώ υπάρχει η πρόθεση να αποφευχθούν έλεγχοι στα λιμάνια και στα αεροδρόμια της Βόρειας Ιρλανδίας.

Ακόμη προβλέπεται ότι το σύνολο του ΗΒ, συμπεριλαμβανομένης της Βόρειας Ιρλανδίας, θα είναι ελεύθερο να κάνει τις δικές του εμπορικές συμφωνίες. Η Βόρειος Ιρλανδία θα παραμείνει στο ίδιο τελωνειακό καθεστώς με το ΗΒ, αλλά πρακτικά θα τηρεί τους κανόνες της ΕΕ, συνεπώς, μπορεί να μην υπάρχουν οι τελωνειακοί έλεγχοι στο σύνορό της με την Ιρλανδία αλλά θα καταβάλλονται δασμοί για συγκεκριμένα αγαθά. Το ίδιο δεν θα ισχύσει για τις «ιδιωτικές συναλλαγές» που θα μεταφέρονται από τη Μεγάλη Βρετανία προς τη Βόρεια Ιρλανδία, όπως για παράδειγμα τις αγορές μέσω διαδικτύου, που δεν προορίζονται για εμπορική χρήση. Δασμοί θα επιβάλλονται για εμπορικά αγαθά που εισέρχονται από τη Μεγάλη Βρετανία προς τη Βόρεια Ιρλανδία από τρίτες χώρες, εκτός εάν μπορεί να αποδειχτεί ότι θα παραμείνουν για χρήση μόνο στη Βόρεια Ιρλανδία. Εάν μπορεί να αποδειχθεί κάτι τέτοιο – με μηχανισμούς που δεν έχουν προσδιοριστεί ακόμη – τότε θα υπάρχουν αποζημιώσεις στους εισαγωγείς, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια.