Την πρωτοκαθεδρία του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα επιβεβαίωσε η εκλογική αναμέτρηση στην Πορτογαλία, παρά το γεγονός ότι θα χρειαστεί να προσφύγει σε μία νέα συμμαχία με κόμματα του όμορου χώρου, για να σχηματίσει κυβέρνηση.

Ποιοι είναι οι κερδισμένοι και οι χαμένοι;

Στην πρώτη κατηγορία αδιαμφισβήτητα εντάσσονται οι Σοσιαλιστές. Από τα αποτελέσματα προκύπτει πως το PS νίκησε κατά κράτος, παρ’ όλο που απέχει δέκα έδρες από την απόλυτη πλειοψηφία. Αλλά και σε αυτήν την περίπτωση, η αύξηση της εκλογικής δύναμής του και τα ποσοστά του, του δίνουν επαρκές περιθώριο, ώστε να αναζητήσει την προσήκουσα συνεργασία και τους πιθανούς συνδυασμούς για να σχηματίσει κυβέρνηση.

Ενισχυμένο κοινοβουλευτικά το κόμμα του Αντόνιο Κόστα θα έχει την πρωτοκαθεδρία σε ένα Κοινοβούλιο, όπου η πυξίδα έχει στραφεί προς τα Αριστερά. Ο ίδιος ο Κόστα τόνισε, μετά την επικράτησή του, πως θα συνεχίσει την προηγούμενη κομματική συνεργασία που αρέσει τόσο στους Πορτογάλους. Όλα τα στοιχεία υποδεικνύουν πως, θεωρητικά, η νέα κοινοβουλευτική θητεία του Κόστα θα είναι ευκολότερη από την προηγούμενη.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, το Μπλοκ της Αριστεράς (ΒΕ) δεν είδε να σημειώνεται κάποια σημαντική αλλαγή στα ποσοστά του σε σχέση με το 2015. Εντούτοις, το γεγονός είναι ότι πλέον παγιώνεται ως τρίτη δύναμη στην πολιτική σκηνή της χώρας, αντέχοντας στην πίεση των Σοσιαλιστών και την τακτική τους της «ωφέλιμης ψήφου».

Παρά τη σύγκρουση, πολλές φορές σκληρή, στην προεκλογική περίοδο για τα ίδια στρώματα των ψηφοφόρων, η διαβεβαίωση του Κόστα για συνέχιση της συνεργασίας, αλλά και η δήλωση της επικεφαλής του αριστερού κόμματος Καταρίνας Μάρτινς ότι θα στηρίξει τον πρωθυπουργό, καθιστά το ΒΕ ως έναν ακόμη πιο σημαντικό παίκτη στο παιχνίδι της εξουσίας. Αλλά, ταυτόχρονα, παγιώνει και τις αξιώσεις του για να συμμετέχει σε αυτό το παιχνίδι.

Το Μπλοκ θέτει ως προϋποθέσεις την ανατροπή της εργατικής μεταρρύθμισης (αναπλήρωση των αργιών, των υπερωριών και της αποζημίωσης για απόλυση). Και πάνω απ’ όλα σαφή συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης, είτε για το σύνολο της θητείας, είτε σε ετήσια ανανεώσιμη βάση αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, επικαλούμενο το Lusa, Jornal de Noticias και Observador.pt.

Ο Αντρέ Σίλβα του οικολογικού κόμματος PAN κέρδισε τη συμπάθεια των κύκλων που μάχονται για το περιβάλλον και τη ζωοφιλία και ξεπέρασε τις αρχικές του προσδοκίες για εκλογή δύο βουλευτών. Οι τέσσερις έδρες που κατέλαβε καθιστά την παράταξή του μία κοινοβουλευτική δύναμη που μπορεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο στην αναζήτηση εναλλακτικών συμμαχιών από την πλευρά του Κόστα για να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Παρά τα κενά και τις ασυνέπειες στο εκλογικό του πρόγραμμα, το PAN απέδειξε πως είναι ικανό να διεισδύσει σε μία μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος.

Κερδισμένα είναι σαφώς και τα άλλα τρία νέα κόμματα που καταφέρνουν να εκλέξουν από έναν βουλευτή. Η σημασία της εισόδου στη Βουλή βέβαια της Φιλελεύθερης Πρωτοβουλίας (IL) του Κάρλους Γκιμαράς Πίντου, του «Ελεύθερου» (Livre) του Ρούι Ταβάρες και του ακροδεξιού «Αρκετά!» (Chega!), του Αντρέ Βεντούρα, είναι διαφορετική. Σύμφωνα με τους πολιτικούς αναλυτές, η είσοδός τους στη Βουλή καταδεικνύει με τον πιο εύγλωττο τρόπο την δυσφορία του εκλογικού σώματος προς τις παραδοσιακές πολιτικές παρατάξεις.

Με τον Κάρλους Γκιμαράες η Πορτογαλία έχει τον πρώτο βουλευτή που εκλέγεται χάρις στη δύναμη και την εμβέλεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η περίπτωση του Ταβάρες αποτελεί την απόδειξη της επίμονης εργασίας στη βάση. Η είσοδος του Βεντούρα στη Βουλή, που απέδειξε ότι γνωρίζει πώς να εκμεταλλεύεται τη δυσφορία του εκλογικού σώματος, με την εξτρεμιστική του κριτική, που όπως φαίνεται διαπερνά τις συνειδήσεις κάποιου ακροατηρίου, οδηγώντας στην ραγδαία άνοδο του Chega! Όπως δήλωσε ο ίδιος ο Βεντούρα «μέσα σε 8 χρόνια θα είμαστε το πιο μεγάλο κόμμα της Πορτογαλίας».

Στον αντίποδα, η εκατόμβη της κεντρώας παράταξης CDS (από 18 σε μόλις 5 βουλευτές) και του δεξιού αντιπολιτευόμενου PSD αυξάνουν τις δυνατότητες ελιγμού του Κόστα. Η ηγέτιδα του CDS Ασουνσάο Κρίστας ήδη ανακοίνωσε την είσοδο του κόμματός της «σε έναν νέο κύκλο», με τη διενέργεια συνεδρίου και την εκλογή νέου ηγέτη. Η Κρίστας χρεώνεται τα μεγάλα σφάλματα στην προεκλογική περίοδο, ιδίως την εμμονή της στη σκανδαλολογία γύρω από την υπόθεση του κλεμμένου πολεμικού υλικού από τη βάση Τάνκους, που δεν απέδωσε.

Σε αντίθεση με την Κρίστας, η ήττα του Ρούι Ρίο του PSD δεν ήταν τόσο ηχηρή όσο αναμενόταν. Σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, που επικαλείται το πρακτορείο LUSA, ο Ρίο κατόρθωσε, παρά τη μεγάλη γενικευμένη αποχή των ψηφοφόρων, να αποτρέψει κάποιους από τους ψηφοφόρους του κόμματός τους να απέχουν από τις κάλπες και να «κάνει ένα βήμα μπροστά», σύμφωνα με τη δική του ανάλυση.

Το αποτέλεσμα θα δώσει χρόνο στον Ρίο να διαχειρισθεί την ήττα αυτή, την οποία ο ίδιος αποδίδει στην εσωκομματική κριτική και διχόνοια και στα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης για την αρνητική εικόνα που διέδιδαν, «αποκαρδιώνοντας τους ψηφοφόρους».

Στους ηττημένους των χθεσινών εκλογών συγκαταλέγεται και το Κομμουνιστικό Κόμμα (PCP), την κυβερνητική παράταξη που χτυπήθηκε δεινότερα από την πολιτική της «ωφέλιμης ψήφου», που προέταξε ο Αντώνιο Κόστα. Χωρίς σημαντική διάθεση αυτοκριτικής ο ηγέτης του Ζερόνιμου ντε Σόουζα εμφανίσθηκε μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων να εκφράζει ξανά τη στήριξή του στην κυβέρνηση Κόστα και δήλωσε έτοιμος να συνεχίσει την εμπειρία της συνεργασίας. Υπό όρους βέβαια: αύξηση του βασικού μισθού στα 850 ευρώ, πραγματική αύξηση στις συντάξεις, θέση στα κρατικά νηπιαγωγεία σε όλα τα παιδιά έως; 3 ετών και επενδύσεις στην Υγεία.