«Τα ακροδεξιά κόμματα ενδέχεται να κατακτήσουν το 25% του Ευρωκοινοβουλίου»

«Οι λεπτομέρειες αλλάζουν από χώρα σε χώρα, όμως η φιλοσοφία είναι η ίδια: να φέρουμε στους λαούς λήψη αποφάσεων, εθνική κυριαρχία, ασφάλεια και οικονομία. Είναι αυτό που ονομάζω “τοποθέτηση προϊόντος”»: με αυτά τα λόγια του Στιβ Μπάνον, κύριου αρχιτέκτονα της νίκης του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, ξεκινά την έκθεσή της «Αντιμεταναστευτικό franchise: πώς εξαπλώνεται ο ξενοφοβικός λαϊκισμός στην Ευρώπη», η ισπανική ΜΚΟ ProCausa, εκτιμώντας πως τα ακροδεξιά κόμματα ενδέχεται να κατακτήσουν το 25% του Ευρωκοινοβουλίου στις εκλογές της 26ης Μαΐου.

Στην έκθεση διατυπώνεται η θέση πως το franchise αυτό είναι ένα οργανωμένο σχέδιο, με σαφής στόχους: να εγκατασταθεί στο Ευρωκοινοβούλιο και να εμπεδώσει μία στιβαρή πολιτική ομάδα, ικανή να προκαλέσει το ισχύον σύστημα διακυβέρνησης της ΕΕ. «Με τη συγκεκριμένη στρατηγική, τα κόμματα που δηλώνουν “αντισυστημικά” επιδιώκουν να αντικαταστήσουν το ισχύον σύστημα», εξηγεί ο Πέδρο Φερνάντεθ ντε Κάστρο, ένας από τους συντάκτες της έκθεσης, τονίζοντας πως μόνος τρόπος να αντιταχθούμε στην επιρροή αυτή είναι «να αναπτύξουμε μία κριτική προοπτική και να σταματήσουμε να είμαστε σκλάβοι των αλγορίθμων».

Στην ίδια έκθεση γίνεται παραδεκτό πως ο Μπάνον, ως επικεφαλής της πλατφόρμας Breitbart News –που εκπροσωπεί τη νέα «εναλλακτική Δεξιά» των ΗΠΑ- έχει εκπονήσει ένα στρατηγικό σχέδιο μάρκετινγκ, που αποσκοπεί στην επέκταση της ιδεολογίας του και στις Βρυξέλλες. «Ο ξενοφοβικός λαϊκισμός έχει πάψει να είναι απλά ευρωσκεπτικιστικός και πλέον επιδιώκει να διευθύνει το Ευρωκοινοβούλιο», επισημαίνει και η Άνα Γκονθάλεθ-Πάραμο, που συνυπογράφει την έκθεση της ProCausa.

Οι λόγοι της επιτυχίας του πολιτικού αυτού franchise είναι πολλοί: κατά πρώτον, η οικονομική του πρόταση, που βασίζεται στο επιχείρημα πως «η μετανάστευση αποτελεί μία επιβάρυνση στο σύστημα, αρνούμενοι οποιοδήποτε θετική πτυχή της», που αποσκοπεί στη «διοχέτευση σε αυτή τη θέση της απογοήτευσης των θυμάτων της μεγάλης ύφεσης».

Το δεύτερο σημείο του επιχειρήματος καταλαμβάνουν οι πολιτισμικές πτυχές κάθε λαού, που μολονότι οι συντάκτες της έκθεσης τονίζουν ότι βασίζονται σε στοιχεία «δογματικά χωρίς κάποια επιστημονική βάση», ωστόσο γνωρίζουν μεγάλη διεισδυτικότητα στη βάση, φέροντας ως παράδειγμα την εκστρατεία του Ούγγρου πρωθυπουργού, Βίκτορ Όρμπαν, το 2018 με τις θεωρίες του για την «Ευρω-αραβία».

Μία άλλη από τις αγαπημένες προκείμενες που χρησιμοποιεί ο ξενοφοβικός λαϊκισμός για τη συλλογιστική του είναι η ιδέα του «διαρκούς κράτους εκτάκτου ανάγκης», της τάξης απέναντι στο χάος που εξασφαλίζει η κατάσταση εξαίρεσης. Στοιχεία όπως η ισλαμοφοβία, ο φόβος απέναντι στον φτωχό μετανάστη και η δαιμονοποίηση της εγκληματικότητας των μεταναστών, νομιμοποιεί τα προτάγματα του franchise που στρέφονται εναντίον του Ευρωπαϊκού Χάρτη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Σύμφωνα με την έκθεση αυτή, ο Μπάνον διαστρέφει προς όφελός του την πόλωση των απόψεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαμέσου μίας στρατηγικής «trolling», διασποράς ψευδών ειδήσεων και της απονομιμοποίησης της αξιοπιστίας των μέσων ενημέρωσης. «Με τον τρόπο αυτό ο αλγόριθμος εξυπηρετεί τα συμφέροντα του franchise, περιορίζοντας την ποικιλία της πληροφόρησης που λαμβάνει κάθε χρήστης και παγιδεύει τους ανθρώπους μέσα σε φούσκες που τους αποκλείουν από τις αντίθετες απόψεις», επισημαίνεται στην έκθεση.

Για να λειτουργήσει όμως το franchise, χρειάζονται και συνέταιροι που θα ασχοληθούν με την «τοποθέτηση του προϊόντος». Ο Μπάνον, ως ειδήμων στη διαχείριση εταιρειών έχει εντοπίσει τους καλύτερους στο είδος, τονίζεται στην έρευνα της ProCausa, που μελετά εξειδικευμένα τρεις χώρες: Ισπανία, Ιταλία, Ολλανδία, όπου έχει διεισδύσει περισσότερο η στρατηγική του Μπάνον.

Στην Ισπανία ο άνθρωπος του Αμερικανού επικοινωνιολόγου ακούει στο όνομα Ραφαέλ Μπαχαρδί, πρώην συμβούλου εθνικής αμύνης επί πρωθυπουργίας του Χοσέ Μαρί Αθνάρ και διευθυντή Εξωτερικής Πολιτικής του ιδρύματος FAES, ο οποίος ουδέποτε απέκρυψε τις σχέσεις του με τις ΗΠΑ. Από το 2018 ο Μπαχαρδί εντάχθηκε στην εθνική επιτροπή του ακροδεξιού κόμματος Vox κι έχει τονίσει στον τύπο πως «έλαβε από τις ΗΠΑ διάφορα ηλεκτρονικά μηνύματα, που βοήθησαν στον εκλογικό θρίαμβο του Vox στην Ανδαλουσία». Ο ίδιος προσθέτει πως το FAES βοηθά τον ηγέτη του κόμματος, Σαντιάγο Αμπασκάλ, στις επαφές με σημαίνουσες προσωπικότητες και πως ο Μπάνον θέλει να επισκεφθεί την Ισπανία για να συμμετέχει σε εκδήλωση.

Η έκθεση επισημαίνει πως ένα από τα πιο δραστήρια μέλη της κίνησης του ακροδεξιού franchise είναι ο ηγέτης της ιταλικής Λέγκας και υπουργός Εσωτερικών, Ματέο Σαλβίνι. Οι συντάκτες της τονίζουν πως ο Σαλβίνι έχει επισκεφθεί πολλές ευρωπαϊκές χώρες με στόχο τη δημιουργία μίας αντιμεταναστευτικής υπερ-ομάδας στο Ευρωκοινοβούλιο κι έχει συμβάλλει στη δημιουργία μίας συλλογικής εθνικιστικής ταυτότητας στην Ιταλία. Ο Σαλβίνι είναι ένας από τους πρώτους που έσπευσε να ενταχθεί στο Κίνημα (The Movement) του Μπάνον και δεν κρύβει τη συμμετοχή του και στο ξενοφοβικό franchise.

Στην Ολλανδία, οι κύριοι εκπρόσωποι του κινήματος είναι οι Γκέρτ Βίλντερς και το Κόμμα της Ελευθερίας (PVV) και ο Τιερί Μπόντετ και η παράταξή του Φόρουμ των Δημοκρατών ( FvD). Αμφότεροι καλλιεργούν ισλαμοφοβικές και υπερεθνικιστικές ιδέες και δηλώνουν θαυμαστές ηγετών όπως ο Τραμπ και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν.

Η διευθύντρια του ProCausa, Λουθίλα Ροδρίγεθ-Αλαρκόν, τονίζει πως μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί το σχέδιο του franchise είναι να μη «μοιραζόμαστε αυτά που μας διχάζουν», αλλά «να γονιμοποιήσουμε μία εναλλακτική αφήγηση που θα δημιουργεί ένα νέο διαλογικό πλαίσιο, που δεν θα είναι αντιδραστικό, αλλά θα επισημαίνει τα οφέλη από την μετανάστευση». Επίσης, αναφορικά με τα μέσα ενημέρωσης δήλωσε πως «θα πρέπει να σταματήσουμε να αποτελούμε τα πιόνια που τα κινούν για να εξυπηρετούν κάποιους ολίγιστους».

Από την πλευρά του ο Φερνάνδεθ ντε Κάστρο επισημαίνει πως αυτό που έχει κάνει ο Μπάνον με την «εναλλακτική Δεξιά» (alt right) αντίστοιχα έχει ξεκινήσει από την πλευρά του ο Αμερικανός Γερουσιαστής και διεκδικητής του χρίσματος του Δημοκρατικού Κόμματος Μπέρνι Σάντερς με την «Προοδευτική Διεθνή» του, εκτιμώντας πως «ίσως αυτού του είδους οι συμμαχίες θα είναι το νέο μοντέλο του πολιτεύεσθαι στην ενεστώσα κατάσταση».