Έξοδος άνευ συμφωνίας, έξοδος μετά συμφωνίας ή απλώς ματαίωση του διαζυγίου στο Brexit

Η χθεσινή εμφάνιση της Τερέζα Μέι στην σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης και η προσπάθειά της να πείσει τους 27 εταίρους της να της δώσουν την παράταση του Άρθρου 50 μέχρι την 30ή Ιουνίου περιγράφεται στο ρεπορτάζ των Jennifer Rankin και Daniel Boffey για την εφημερίδα Guardian:

«Ηταν 90 λεπτά του τίποτε. Δεν αποσαφήνισε ούτε αν οργανώνει ψηφοφορία. Ερωτήθηκε τρεις φορές τι θα κάνει αν χάσει την ψηφοφορία και δεν μπορούσε να πει. Ηταν φοβερό. Φρικτό. Ηταν όλο υπεκφυγές ακόμη και με τα δικά της μέτρα», αναφέρεται στο ρεπορτάζ που επικαλείται ευρωπαϊκές πηγές.

«Καμία δεκαριά ηγέτες της ΕΕ βομβάρδιζαν την βρετανίδα πρωθυπουργό με ερωτήσεις. Εάν έχει plan Β; Πώς θα εξασφαλίσει πλειοψηφία; Πότε θα κάνει την ψηφοφορία; Απέφυγε τελείως αυτές τις ερωτήσεις», σύμφωνα με δεύτερη ευρωπαϊκή πηγή, ενώ τρίτη ευρωπαϊκή πηγή δήλωσε: «Δεν ήταν πειστική. Δεν ήταν σαφές αν έχει plan Β. Δεν ήταν σαφές αν έχει οποιοδήποτε σχέδιο»…

Λίγες μόλις ημέρες πριν εκπνεύσει η προθεσμία που η ίδια η Τερέζα Μέι έθεσε στο Ηνωμένο Βασίλειο για την έξοδό του από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στις 29 Μαρτίου, το χρονικό όριο μετατέθηκε για δύο εβδομάδες, στις 12 Απριλίου, χωρίς να είναι ακόμη σαφές πώς, πότε ή αν θα επισυμβεί το Brexit.

Σχεδόν τρία χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2016, η σοβαρότερη πολιτική κρίση στην σύγχρονη βρετανική ιστορία έχει αφήσει να διαγραφούν τρία σενάρια: έξοδος άνευ συμφωνίας, έξοδος μετά συμφωνίας ή απλώς ματαίωση του διαζυγίου.

Ακόμη και οι λεπτομέρειες για το πώς θα μπορούσε να γίνει το Brexit είναι αόριστες: μπορεί να γίνει ξαφνικά στις 22.00 GMT της 12ης Απριλίου. Αλλά Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι μπορεί να γίνει και αργότερα, με ή χωρίς συμφωνία…

Brexit άνευ συμφωνίας

Το χάος στο Λονδίνο είναι τέτοιο που η Βουλή των Κοινοτήτων απορρίπτει για τρίτη συνεχή φορά την επόμενη εβδομάδα την συμφωνία της Μέι και το Ηνωμένο Βασίλειο πέφτει στα βράχια μετά τις 12 Απριλίου.

Αυτό είναι το εφιαλτικό σενάριο για τις επιχειρήσεις: θα τρομάξει τις αγορές και θα διαλύσει τις γραμμές τροφοδοσίας σε ολόκληρη την Ευρώπη και όχι μόνον. Οι πολιτικές και οι κοινωνικές συνέπειες είναι άγνωστες.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν χθες να δώσουν στην Μέι ανάπαυλα δύο εβδομάδων, μέχρι τις 12 Απριλίου. Μόνο εάν τα μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων εγκρίνουν την συμφωνία της, τότε η έξοδος μπορεί να καθυστερήσει μέχρι τις 22 Μαΐου.

«Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα έχει ακόμη τότε την επιλογή ανάμεσα στην έξοδο με συμφωνία, χωρίς συμφωνία, μακρά παράταση ή ανάκληση του Άρθρου 50», δήλωσε ο Ντόναλντ Τουσκ αναφερόμενος στην ρήτρα της ευρωπαϊκής συνθήκης που διέπει την βρετανική αποχώρηση.

«Η 12η Απριλίου είναι ημερομηνία κλειδί ως προς το αν το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποφασίσει εάν θα συμμετάσχει στις ευρωεκλογές. Εάν έχει αποφασίσει να μην συμμετάσχει, η εναλλακτική της μακροχρόνιας παράτασης αυτομάτως αποκλείεται».

Η μακροχρόνια παράταση είναι ενός έτους, για να δοθεί χρόνος στο Ηνωμένο Βασίλειο να οργανώσει εκλογές, δημοψήφισμα ή και τα δύο.

Στην πράξη, η Ευρωπαϊκή Ενωση έστειλε πάλι την μπάλα πίσω στην Βρετανία, που πρέπει να αποφασίσει μέχρι τις 12 Απριλίου εάν θα συμμετάσχει στις ευρωεκλογές στο πλαίσιο μακροχρόνιας καθυστέρησης ή εάν θα προετοιμασθεί για να αποχωρήσει στις 22 Μαΐου, ή πιθανώς τον Ιούνιο, άνευ συμφωνίας.

«Ολα βρίσκονται πλέον στα χέρια της Βουλής των Κοινοτήτων. Αυτό είναι το μήνυμα», δήλωσε υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος.

Αρα, αν η συμφωνία της Μέι ατυχήσει, ο κίνδυνος για μία έξοδο άνευ συμφωνίας από ατύχημα αυξάνεται, εκτός και αν το κοινοβούλιο μπορεί να βρει άλλη λύση — παραγκωνίζοντας την πρωθυπουργό και την κυβέρνησή της.

Δεν είναι ακόμη σαφές πότε θα γίνει η ψηφοφορία στην Βουλή των Κοινοτήτων, αλλά η Τρίτη είναι η πιθανότερη ημέρα.

Για να εξασφαλίσει έγκριση της συμφωνίας της, η Μέι χρειάζεται να πάρει με το μέρος της τουλάχιστον 75 μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων: δεκάδες αντάρτες των Τόρις, μερικούς βουλευτές του Εργατικού Κόμματος και τους βουλευτές του DUP της Βόρειας Ιρλανδίας, από τις ψήφους των οποίων εξαρτάται άλλωστε η εύθραυστη κοινοβουλευτική της πλειοψηφία.

Η Μέι νόμιζε ότι το τηλεοπτικό της διάγγελμα της Τετάρτης θα έπειθε τους βουλευτές να την στηρίξουν. Ωστόσο φαίνεται ότι είχε το αντίθετο αποτέλεσμα, στρέφοντας εναντίον της τους ανθρώπους που ήθελε να κερδίσει.

Με τα σημερινά δεδομένα, θεωρείται απίθανη η έγκριση της συμφωνίας της Μέι την επόμενη εβδομάδα, αν και η προοπτική του Brexit άνευ συμφωνίας μπορεί να επηρεάσει ορισμένες ψήφους υπέρ της.

Μετά την χθεσινή της εμφάνιση στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής, οι 27 εμφανίσθηκαν ακόμη λιγότερο πεπεισμένοι από προηγουμένως για την ικανότητά της να επιτύχει έγκριση της συμφωνίας της. Ο ίδιος ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι πριν έρθει στις Βρυξέλλες τής έδινε 10% πιθανότητες, ενώ μετά μόνο 5%!

Κατά γενική ομολογία, ένας από τους παρόντες δήλωσε ότι ο Τουσκ είπε πως ο Μακρόν είναι «υπερβολικά αισιόδοξος».

Αφού επί μήνες προέβλεπαν ότι η Μέι θα καταφέρει τελικά να περάσει την συμφωνία της, ορισμένες τράπεζες άλλαξαν τώρα άποψη.

Η Goldman Sachs ανέβασε στο 15% από 5% την πιθανότητα μίας εξόδου χωρίς συμφωνία.

Εάν η συμφωνία της Μέι ατυχήσει για τρίτη φορά, ολόκληρη η διαπραγμάτευσή της θα καταρρεύσει, μαζί με το κύρος της, ενώ ο μηχανισμός αποπομπής της είναι ασαφής.

Μπορεί να προκηρύξει εκλογές, αλλά αυτό απαιτεί επίσης παράταση για την αποφυγή ενός Brexit χωρίς συμφωνία.

«Χωρίς συμφωνία» σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει μεταβατική περίοδος και κατά συνέπεια η έξοδος θα είναι απότομη. Η Βρετανία είναι μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και άρα οι δασμοί και άλλες ρυθμίσεις που διέπουν τις εμπορικές της σχέσεις με την ΕΕ θα τεθούν υπό το ρυθμιστικό πλαίσιο του ΠΟΕ.

Η Βρετανία λέει ότι θα καταργήσει τους δασμούς σε ευρεία γκάμα προϊόντων και ότι θα κρατήσει τα σύνορα ανάμεσα στην Ιρλανδία και την Βόρεια Ιρλανδία ελεύθερα τελωνειακών ελέγχων, εάν αποχωρήσει χωρίς συμφωνία, αλλά η Ευρωπαϊκή Ενωση θα εφαρμόζει τους κανονικούς δασμούς του ΠΟΕ.

Brexit μετά συμφωνίας

Η Μέι εξασφαλίζει με την τρίτη την έγκριση του κοινοβουλίου και το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί συντεταγμένα στις 22 Μαΐου. Ή η Μέι χάνει και το κοινοβούλιο παίρνει τον έλεγχο την τελευταία στιγμή και προτείνει κάτι καινούργιο.

Η συμφωνία της Μέι ατύχησε με διαφορά 149 ψήφων στις 12 Μαρτίου και 230 ψήφων στις 15 Ιανουαρίου.

Εάν αποτύχει για τρίτη φορά, ή εάν εμποδισθεί μία τρίτη ψηφοφορία, το κοινοβούλιο θα αναλάβει τον έλεγχο του Brexit πριν από τις 12 Απριλίου, επιδιώκοντας στενότερη σχέση με την ΕΕ μέσω της παραμονής στην τελωνειακή ένωση.

«Σε αυτό το σημείο, είτε θα φύγουμε χωρίς συμφωνία είτε θα παρουσιάσουμε εναλλακτικό σχέδιο», δήλωσε η Μέι μετά την σύνοδο κορυφής.

Οι βουλευτές θα συζητήσουν την Δευτέρα πρόταση της κυβέρνησης στην οποία αναφέρεται ότι το κοινοβούλιο εξέτασε την δήλωση που έγινε στις 15 Μαρτίου από την Μέι και στην οποία παρατίθενται τα επόμενα βήματα της κυβέρνησης για το Brexit, περιλαμβανομένου του σχεδίου για το αίτημα παράτασης.

Είναι πιθανόν ότι θα προτείνουν αλλαγές ή τροποποιήσεις σε αυτήν την πρόταση παραθέτοντας εναλλακτικούς τρόπους για την διαδικασία εξόδου. Σε αυτούς περιλαμβάνεται πρόταση έγκρισης από το κοινοβούλιο της συμφωνίας της Μέι υπό την προϋπόθεση ότι θα τεθεί υπό έγκριση με δημοψήφισμα.

Αν και οι τροπολογίες δεν είναι νομικά δεσμευτικές, ωστόσο ασκούν πολιτική πίεση επί της Μέι για να αλλάξει πορεία, οι βουλευτές μπορεί να χρησιμοποιήσουν μία τροπολογία αποπειρώμενοι να μεταβάλουν τους κανόνες του κοινοβουλίου για να αποσπάσουν τον έλεγχο της διαδικασίας του Brexit από την κυβέρνηση.

Θα μπορούσαν ακόμη και να χρησιμοποιήσουν μία τροπολογία για να επιδιώξουν ψηφοφορία για την ανάκληση του Άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας, ακυρώνοντας το Brexit.

Ορισμένοι βουλευτές έχουν προτείνει σειρά ενδεικτικών ψηφοφοριών για να βρεθεί ένας δρόμος στην διαδικασία του Brexit. Εάν η συμφωνία της Μέι ατυχήσει την Τρίτη, αυτό μπορεί να συμβεί την Τετάρτη.

Το κοινοβούλιο πρέπει να έχει την ευκαιρία να βρει εναλλακτική λύση και οι βουλευτές θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μία σχέση κατά το πρότυπο του νορβηγικού μοντέλου, σύμφωνα με τον συντηρητικό βουλευτή Ολιβερ Λέτουιν.

Brexit… stop

Η συμφωνία της Μέι ατυχεί και το κοινοβούλιο αποφασίζει να ανακαλέσει το Άρθρο 50 ή να ζητήσει την διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος. Ή η Μέι πέφτει και προκηρύσσονται εκλογές.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν επανειλημμένα αναφερθεί στην δυνατότητα του Ηνωμένου Βασιλείου να ανακαλέσει το Άρθρο 50, πράγμα που η Μέι έχει αποκλείσει.

Μία άλλη εναλλακτική λύση είναι ένα νέο δημοψήφισμα

Τον Ιούνιο του 2016, 17,4 εκατομμύρια ψηφοφόροι, το 51,9%, υποστήριξαν την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ 16,1 εκατομμύρια, το 48,1%, υποστήριξαν την παραμονή.

Αν και πολλές δημοσκοπήσεις πριν από την ψηφοφορία προέβλεπαν εσφαλμένα ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα ψήφιζε Remain, οι δημοσκοπήσεις τώρα δεν δείχνουν και μεγάλη επιθυμία για δεύτερο δημοψήφισμα. Πολλοί ψηφοφόροι, κουρασμένοι από τις πολιτικές παλινωδίες, θα ήταν ευτυχείς με μία έξοδο χωρίς συμφωνία.

Ο Επικεφαλής του Εργατικού Κόμματος Τζέρεμι Κόρμπιν, που ψήφισε κατά της παραμονής στο δημοψήφισμα του 1975 και έδωσε μία χλιαρή υποστήριξη στην καμπάνια υπέρ του Remain το 2016, τηρεί διφορούμενη στάση ως προς ένα νέο δημοψήφισμα λέγοντας ότι θα ζητήσει την διεξαγωγή του παράλληλα με την διεξαγωγή εκλογών.

Στην κυβέρνηση υπάρχουν ανησυχίες ότι ένα δεύτερο δημοψήφισμα θα ενισχύσει τις βαθιές διαιρέσεις που ήρθαν στην επιφάνεια το 2016, θα εξοργίσει εκατομμύρια brexiteer ψηφοφόρων και την υποστήριξη προς την άκρα δεξιά.

Ηδη, πολλοί υποστηρικτές του Brexit, ακόμη και μέλη της Βουλής των Κοινοτήτων, δηλώνουν ότι η ελίτ σαμποτάρισε το διαζύγιο με την ΕΕ και προσπαθεί να ανατρέψει την επιθυμία του λαού.

Είναι απολύτως ασαφές πώς θα ψήφιζε το Ηνωμένο Βασίλειο σε ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Και αν ψήφιζε Remain, οι υποστηρικτές του Brexit θα ζητούσαν μία τρίτη αποφασιστική ψηφοφορία.