«Ορό αλήθειας» σε ύποπτους τρομοκράτες που βρίσκονταν υπό κράτηση μελετούσαν να χρησιμοποιήσουν γιατροί της CIA, καθώς ο εικονικός πνιγμός φάνηκε αναποτελεσματικός ως μέθοδος βασανισμού, αλλά και τραυματική ως εμπειρία για το αμερικανικό προσωπικό που παρίστατο στη διαδικασία, σύμφωνα με διαβαθμισμένα έγγραφα που είδαν το φως της δημοσιότητας.
Η πρόταση για χρήση του φαρμάκου στο πλαίσιο ενός προγράμματος με την κωδική ονομασία «Σχέδιο Φαρμακευτική Αγωγή» αποκαλύφθηκε μέσα από μια 90σέλιδη έκθεση υπό έναν υψηλόβαθμο αξιωματικό των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα με δικαστική εντολή στην Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών (ACLU) και έπειτα από παρατεταμένη δικαστική διαμάχη.
Η ACLU δημοσίευσε χθες Τρίτη την έκθεση του αξιωματικού αυτού, ο οποίος διατήρησε την ανωνυμία του, όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Η ιδέα να χρησιμοποιηθούν φάρμακα στους Αμερικανούς κρατούμενους στο πλαίσιο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» ήταν μια πρόταση του γραφείου ιατρικών υπηρεσιών της CIA, που «πιθανόν να άξιζε τον κόπο», αλλά εγκαταλείφθηκε έπειτα από την απόφαση του κέντρου αντιτρομοκρατίας της υπηρεσίας να μην ζητήσει από το υπουργείο Δικαιοσύνης επί προεδρίας Τζορτζ Γ. Μπους την έκδοση νομικής απόφασης. Το υπουργείο είχε ήδη παράσχει νομικά υπομνήματα δικαιολογώντας τη χρήση βασανιστηρίων όπως ο εικονικός πνιγμός και ο περιορισμός του υπόπτου μέσα σε ένα μικρό κουτί.
Η έκθεση της CIA, η οποία εξετάζει τη συμμετοχή της υπηρεσίας αυτής στις επιχειρήσεις κρατουμένων από το 2002 ως το 2007, δείχνει ότι το ιατρικό προσωπικό της υπηρεσίας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στις ανακρίσεις τις ημέρες μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου.
Συμμετείχαν σε πάνω από 120 μυστικές πτήσεις μεταφέροντας κρατούμενους σε μυστικά κέντρα κράτησης της CIA.
Βοηθούσαν να κρατηθούν ζωντανοί οι κρατούμενοι και παρείχαν ιατρικές πρακτικές. Η έκθεση της CIA επισημαίνει ότι οι γιατροί της ήταν «απαραίτητοι» στη προσπάθεια «νομιμοποίησης του προγράμματος».
Στην περίπτωση του Χαλίντ Σέιχ Μοχάμεντ, του «εγκέφαλου» της αλ Κάιντα που ενορχήστρωσε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και ο οποίος υποβλήθηκε σε εικονικό πνιγμό 140 φορές, ο αξιωματικός της ιατρικής υπηρεσίας της CIA είπε ότι το βασανιστήριο αυτό, το οποίο μιμείται την εμπειρία του πνιγμού, «παρείχε (στον κρατούμενο) περιοδικά ανακούφιση από τη στέρηση ύπνου».
Τα κουτιά περιορισμού και ο εικονικός πνιγμός δεν συνιστούσαν βασανιστήρια
Το υπουργείο Δικαιοσύνης εξέδωσε τρία υπομνήματα, τα οποία ανέφεραν ότι τα κουτιά περιορισμού και ο εικονικός πνιγμός δεν συνιστούσαν βασανιστήρια.
Ο Αμπού Ζουμπάινταχ, ο οποίος συνελήφθη τραυματισμένος στο Φεζαλαμπάντ, τον Μάρτιο του 2002, ήταν ο πρώτος στόχος των ακραίων μεθόδων ανάκρισης που εφάρμοσε η κυβέρνηση Μπους.
Κατά την πρώτη μέρα της ανάκρισής του, στις 4 Αυγούστου, ο Ζουμπάινταχ, ξυλοκοπήθηκε, χτυπήθηκε στον τοίχο, κλείστηκε σε όλο και μικρότερα κουτιά και στο τέλος υποβλήθηκε σε εικονικό πνιγμό. Θεωρήθηκε ότι με αυτόν τον τρόπο θα έκαμπταν την αντίστασή του μέσα σε λίγες μέρες, αλλά ο αξιωματικός της ιατρικής υπηρεσίας της CIA παρατήρησε ότι «έδειχνε εξαιρετικά ανθεκτικός στον εικονικό πνιγμό» και «συνήθιζε τα κουτιά».
«Σε αντίθεση με τις προσδοκίες, η διαδικασία θα έπαιρνε ‘πολύ καιρό’», ανέφερε η έκθεση. Στις 8 Αυγούστου, «μια υπερβολικά επιθετική ανάκριση άφησε τον Αμπού Ζουμπάινταχ αλλόφρονα και κάποιους από τους παριστάμενους αξιωματικούς της υπηρεσίας πολύ ταραγμένους».
Η ανάκρισή του προκάλεσε συζήτηση για μια ιατρικού τύπου «άρση αναστολής» και οδήγησε τη CIA σε επανεξέταση της χρήσης των «ορών αληθείας», εξετάζοντας παλαιότερα αμερικανικά, ρωσικά και κινεζικά πειράματα. Στο τέλος αυτής της εξέτασης το 2003, η οποία ανεπίσημα είχε ονομαστεί «Σχέδιο Φαρμακευτική Αγωγή», το προταθέν φάρμακο ήταν ένα πρόσφατα παρασκευασμένο, η βενζοδιαζεπίνη, γνωστό με την εμπορική ονομασία Versed.
Με βάση το διεθνές δίκαιο απαγορεύεται ο φαρμακευτικός πειραματισμός σε κρατούμενους και η χρήση «φαρμάκων που αλλοιώνουν τις εγκεφαλικές λειτουργίες». Οι δικηγόροι της CIA υπαινίχθηκαν ότι το νομικό καθεστώς των «ορών αληθείας» είναι ασαφές, αλλά το ερώτημα είναι υπό αμφισβήτηση καθώς η νομική υπηρεσία «δεν ήθελε να παραπέμψει και άλλο ζήτημα στο υπουργείο Δικαιοσύνης».
Η έκθεση της CIA μάλιστα επισημαίνει ένα ακόμη μειονέκτημα της χρήσης φαρμάκων. Σύμφωνα με τα προγράμματα ανάκρισης, τα σκληρά βασανιστήρια εντατικοποιούνται, αν διαπιστωθεί ότι ένας κρατούμενος έχει δώσει ψευδείς πληροφορίες.
«Ένας κρατούμενος μιλώντας υπό την επήρεια φαρμάκων όμως μπορεί άνετα να δηλώσει άγνοια όλων όσων έχει ήδη ομολογήσει», επισημαίνει η έκθεση.
