Ο πρίγκιπας διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, η δημόσια εικόνα του οποίου έχει δεχθεί πλήγμα εξαιτίας της υπόθεσης Κασόγκι, κατέγραψε μια θεαματική ανοδική πορεία σηματοδοτημένη από κοινωνικές μεταρρυθμίσεις σ’ αυτή την υπερσυντηρητική χώρα, αλλά και από ενέργειες καταστολής που καταγγέλλονται ως αυταρχισμός.
Ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, πέρα από επικερδή συμβόλαια, έχει στοιχηματίσει πολύ πάνω του όσον αφορά τη στρατηγική του με στόχο την προσέγγιση του Ριάντ με το Ισραήλ εναντίον του Ιράν, δήλωσε πως ο πρίγκιπας Μοχάμεντ τον είχε διαβεβαιώσει ότι δεν είναι αναμιγμένος στον φόνο του σαουδάραβα δημοσιογράφου και αντιπολιτευόμενου Τζαμάλ Κασόγκι στις 2 Οκτωβρίου στο προξενείο του βασιλείου στην Κωνσταντινούπολη.
Αυτός που επονομάζουν MBS, ο νεαρός «βασιλιάς εν αναμονή» της ισχυρότερης πετρελαϊκής μοναρχίας του Κόλπου, κατέβαλε άοκνες προσπάθειες να προσελκύσει τους ξένους επενδυτές προβάλλοντας την εικόνα μιας «ανοικτής» και «μετριοπαθούς» Σαουδικής Αραβίας με στόχο να οικοδομήσει μια οικονομία λιγότερο εξαρτημένη από τον μαύρο χρυσό.
Από το 2015, παραμέρισε τους αντιπάλους του για να σταθεροποιήσει την εξουσία του και δεν δίστασε να διατάξει εκατοντάδες συλλήψεις στους θρησκευτικούς και τους οικονομικούς κύκλους, καθώς και στους κύκλους των διανοουμένων, ακόμη και στους κόλπους της βασιλικής οικογενείας, μέτρα που χαρακτηρίσθηκαν «εκσυγχρονισμός του αυταρχισμού» από τον Στεφάν Λακρουά, ειδικό στη Σαουδική Αραβία.
Έπειτα από περισσότερο από δύο εβδομάδες διαψεύσεων και σιωπών, η εξουσία στο Ριάντ παραδέχθηκε στις 20 Οκτωβρίου πως ο Τζαμάλ Κασόγκι, ο οποίος συνεργαζόταν με την Washington Post, φονεύθηκε πράγματι από σαουδάραβες πράκτορες, μια υπόθεση που προκάλεσε παγκόσμιο σοκ και αμαύρωσε την εικόνα του MBS, του 33χρονου ισχυρού άνδρα της Σαουδικής Αραβίας.
Οι αρχές προχώρησαν σε απολύσεις και σε συλλήψεις και παράλληλα επεδίωξαν να αποκαταστήσουν τον πρίγκιπα διάδοχο, υποστηρίζοντας πως «δεν είχε ενημερωθεί» για την επιχείρηση εναντίον του Κασόγκι.
Ο πατέρας του, ο βασιλιάς Σαλμάν, ηλικίας 82 ετών, ο οποίος του εμπιστεύθηκε πέρυσι τη διαχείριση των τρεχουσών υποθέσεων, φαίνεται να εξακολουθεί να τον υποστηρίζει, καθώς το Σάββατο τον διόρισε επικεφαλής μιας υπουργικής επιτροπής η οποία θα αναλάβει να «αναδιαρθρώσει» τις υπηρεσίες πληροφοριών.
Για να καταστήσει σαφές πως εξακολουθεί να κρατά τα ηνία, ο MBS έκανε χθες Τρίτη μια σύντομη εμφάνιση κατά την έναρξη του διεθνούς επενδυτικού φόρουμ (FII) στο Ριάντ, το οποίο μποϊκοτάρουν πολιτικοί ηγέτες και επικεφαλής δυτικών επιχειρήσεων.
Μεγάλα σχέδια
Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ένας άνδρας με μαύρο γένι και αρχές φαλάκρας, γεννήθηκε στις 31 Αυγούστου 1985 και είναι ο ευνοούμενος γιος του μονάρχη. Είχε παραμερίσει τον εξάδελφό του, τον Μοχάμεντ μπιν Νάγεφ, για να γίνει τον Ιούνιο 2017 πρίγκιπας διάδοχος.
Ο MBS ανέπτυξε στενές σχέσεις με τον Λευκό Οίκο επί προεδρίας Τραμπ, ιδιαίτερα με τον γαμπρό και σύμβουλο του αμερικανού προέδρου Τζάρεντ Κούσνερ ο οποίος του συνέστησε να επιδείξει «πλήρη διαφάνεια» για τον φόνο του Κασόγκι.
Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν επεδίωξε να καλλιεργήσει στη Δύση την εικόνα ενός μεταρρυθμιστή, περιορίζοντας τις εξουσίες της θρησκευτικής αστυνομίας και συμφωνώντας να επαναλειτουργήσουν κινηματογράφοι στη χώρα, να διοργανωθούν συναυλίες και να μπουν γυναίκες στα στάδια.
Οι γυναίκες έλαβαν την άδεια να οδηγούν, μια απόφαση που εντάσσεται στο φιλόδοξο σχέδιό του «Όραμα 2030» που έχει στόχο να διαφοροποιήσει την οικονομία και να την προσανατολίσει περισσότερο προς τις υπηρεσίες και τις νέες τεχνολογίες.
Το βασίλειο δεν έχει πάψει να αναγγέλλει μεγάλα αναπτυξιακά σχέδια, ιδιαίτερα στους τομείς του τουρισμού και της ψυχαγωγίας.
Το κεντρικό στοιχείο του «Οράματος 2030» είναι η πρόθεση να πωληθεί το 5% των μεριδίων της γιγάντιας πετρελαϊκής εταιρείας Aramco, μια πώληση που θα απέφερε στο κράτος 100 δισεκ. δολάρια, όμως το σχέδιο αυτό συνεχώς αναβάλλεται.
«Δεν πιστεύει παρά στον εαυτό του»
Αφότου έγινε πρίγκιπας διάδοχος, ο MBS δεν διστάζει να καταστέλλει με σιδηρά πυγμή κάθε αμφισβήτηση της απόλυτης μοναρχίας.
Τον Σεπτέμβριο 2017, το Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και η Διεθνής Αμνηστία ανέφεραν συλλήψεις με στόχο δεκάδες δημοσιογράφους, διανοουμένους και θρησκευτικούς αξιωματούχους.
Είναι η εποχή που ο Τζαμάλ Κασόγκι, δημοσιογράφος με διεθνή φήμη και επικριτικός έναντι του MBS, αυτοεξορίζεται στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τον Νοέμβριο 2017, περισσότερες από 200 προσωπικότητες (πρίγκιπες, υηπουργοί, πρώην υπουργοί, επιχειρηματίες) συλλαμβάνονται στη διάρκεια «επιχείρησης κατά της διαφθοράς».
Την ίδια στιγμή, ο λιβανέζος πρωθυπουργός Σαάντ Χαρίρι ανακοινώνει την παραίτησή του από το Ριάντ, όπου κρατείται επί δύο εβδομάδες, προφανώς με διαταγή του MBS.
Παρά τις μεταρρυθμίσεις του, ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν διοικεί το βασίλειο όπως ο παππούς του: «είναι ένας αρχαϊκός φύλαρχος», «πιστεύει στον εαυτό του και σε κανέναν άλλον», έλεγε ο Κασόγκι στο περιοδικό Newsweek πριν από τη δολοφονία του.
Εξωτερική πολιτική
Τον Οκτώβριο 2017, στη διάρκεια του πρώτου FII, ο πρίγκιπας είχε υποσχεθεί μια Σαουδική Αραβία «ανεκτική», ενώ η χώρα θεωρούνταν από καιρό εξαγωγός του ουαχαμπισμού, μιας αυστηρής εκδοχής του ισλάμ που εξέθρεψε πολυάριθμους τζιχαντιστές.
Υπό τον MBS, το σαουδαραβικό βασίλειο υιοθέτησε μια πιο επιθετική εξωτερική πολιτική, μη διστάζοντας να επέμβει στρατιωτικά στην Υεμένη εναντίον ανταρτών που υποστηρίζονται από το Ιράν, με τίμημα τη μεγάλη επιδείνωση της δημόσιας εικόνας του εξαιτίας των επανειλημμένων εσφαλμένων πληγμάτων εναντίον αμάχων που καταγγέλλονται από τον ΟΗΕ.
Άλλη ένδειξη αυτής της πολιτικής επιβεβαίωσης της Σαουδικής Αραβίας: η μετωπική κρίση με το Κατάρ, το οποίο αποκλείσθηκε το 2017 από το Ριάντ και πολλούς από τους συμμάχους του που το κατηγορούν ότι υποστηρίζει την «τρομοκρατική» οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων και ότι προσεγγίζει το Ιράν.
Ο MBS είναι μια «διανοητική μηχανή», όμως μπορεί και να γίνει «παρορμητικός», έλεγε στα τέλη του 2017 ένας υψηλόβαθμος δυτικός αξιωματούχος ζητώντας να μην κατονομαστεί.
Πτυχιούχος Νομικής του Πανεπιστημίου Βασιλιάς Σαούντ, ο πρίγκιπας έχει πει ότι η μητέρα του τον μεγάλωσε με αυστηρότητα. Είναι πατέρας δύο αγοριών και δύο κοριτσιών.
