Έναν αιώνα μετά την έκδοση του πρώτου φύλλου της, η κάποτε πανίσχυρη εφημερίδα Πράβντα έχει πλέον επιστρέψει στις ρίζες της καθώς ξανάγινε ένα αντιπολιτευόμενο έντυπο που αγωνίζεται να επιβιώσει, εξακολουθεί όμως με πείσμα και αγωνιστικότητα να καλεί τους εργάτες όλου του κόσμου να ενωθούν.
Η εφημερίδα, που για δεκαετίες ήταν το επίσημο όργανο του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ένωσης έχασε το σεβασμό και τη στήριξη του αναγνωστικού κοινού της μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, το 1991. Τη χρονιά εκείνη ο τότε πρόεδρος Μπόρις Γέλτσιν απαγόρευσε την κυκλοφορία της αλλά στη συνέχεια η Πράβντα αναγεννήθηκε, πουλήθηκε στους Έλληνες αδελφούς Γιαννίκου, αντιμετώπισε οικονομικά προβλήματα και τελικά, το 1997, εξαγοράστηκε από την Κεντρική Επιτροπή του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος.
Οι καιροί πλέον είναι δύσκολοι. Όμως ο διευθυντής της υποστηρίζει ότι η πάλη με τις εχθρικές αρχές, η απειλή του κλεισίματος και τα οικονομικά προβλήματα είναι αυτό ακριβώς που αντιμετώπισε η Πράβντα τα πρώτα χρόνια μετά την έκδοση του πρώτου φύλλου της, στις 5 Μαΐου 1912 στο τότε Πέτερσμπουργκ (μετέπειτα Λένινγκραντ και σήμερα Αγία Πετρούπολη) και μέχρι την Επανάσταση των Μπολσεβίκων το 1917. “Από πολλές απόψεις ο ρόλος και ο σκοπός μας έχουν ξαναγυρίσει σε αυτό που ήταν πριν από το 1917”, είπε ο Μπόρις Καμότσκι από το γραφείο του, στην Οδό Πράβντα της Μόσχας, που κοσμείται από ένα τεράστιο πορτρέτο του Λένιν να διαβάζει την εφημερίδα. “Είμαστε το κυριότερο όργανο της αντιπολίτευσης, αγωνιζόμαστε για την εξουσία, για πολιτικές αλλαγές. Περάσαμε τόσα πολλά προβλήματα. Σήμερα καθένας από τους εργαζόμενους εδώ είναι ήρωας. Κάποιες φορές χρειάστηκε να δουλέψουν αμισθί”, πρόσθεσε.
Η εφημερίδα θα γιορτάσει τα εκατόχρονά της με μια δεξίωση στη Μόσχα, όμως η κατάσταση δεν επιτρέπει άλλου είδους πολυτέλειες.
Με πολλούς τρόπους, η Πράβντα μοιάζει να είναι προσκολλημένη στο παρελθόν. Μια μεγάλη προτομή του Λένιν υποδέχεται όσους μπαίνουν στα γραφεία της. Προτομές του Καρλ Μαρξ και του Ιωσήφ Στάλιν κοσμούν ένα ράφι πίσω από το γραφείο του διευθυντή ενώ στις βιβλιοθήκες φυλάσσονται μαρξιστικά βιβλία. Το ίδιο το φύλλο δεν διαφέρει και πολύ από αυτό που εκδιδόταν κατά τη σοβιετική περίοδο: τον τίτλο της συνοδεύουν τα τρία μετάλλια που της απονεμήθηκαν (δύο βραβεία Λένιν και το βραβείο της Οκτωβριανής Επανάστασης) μαζί με το χαρακτηριστικό, ιστορικό σύνθημα: Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!.
Η Πράβντα είναι όμως μικρότερη, μόλις τέσσερις σελίδες, και ο Καμότσκι είπε ότι απασχολεί μόνο 23 δημοσιογράφους, συμπεριλαμβανομένων και των τριών ανταποκριτών στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες του Μόλδοβα, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας. Την εποχή της παντοδυναμίας της τύπωνε εκατομμύρια αντίτυπα• σήμερα το τιράζ φτάνει περίπου τα 100.000 φύλλα.
Ο σχεδιασμός και το περιεχόμενο ωστόσο είναι οικείοι σε όσους διάβαζαν την εφημερίδα από παλιά: τα άρθρα εξυμνούν την αξία των εργατών και συνεγείρουν κατά του καπιταλισμού. «Είμαστε η μοναδική εφημερίδα στη Ρωσία που δεν έχει αλλάξει τη μορφή και το περιεχόμενό της» τόνισε ο Καμότσκι, που είναι υψηλόβαθμο στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος. «Ανταποκρινόμαστε στον τίτλο μας», πρόσθεσε.
Όπως αναφέρει το ΑΜΠΕ, οι επικριτές της υποστηρίζουν ότι αυτό δεν ήταν αληθές στην περίπτωση της Πράβντα. Τα αστεία για την έλλειψη αντικειμενικότητας και την ανιαρή γραφή της έδιναν κι έπαιρναν. Παίζοντας με τη σημασία των λέξεων Πράβντα («Αλήθεια») και Ιζβέστια («Ειδήσεις», η άλλη μεγάλη καθημερινή εφημερίδα) οι Σοβιετικοί πολίτες συνήθιζαν να αστειεύονται: «Δεν υπάρχει αλήθεια στην Πράβντα, ούτε ειδήσεις στην Ιζβέστια». «Ήταν ίσως η πιο πληκτική εφημερίδα της Σοβιετικής Ένωσης. Δεν την διαβάζω εδώ και χρόνια και νομίζω ότι δεν έχει κανένα ρόλο σήμερα» είπε ο Κονσταντίν φον Έγκερτ, σχολιαστής του ραδιοφωνικού σταθμού Κομερσάντ.
Πολλοί άλλοι ωστόσο εξακολουθούν να αγοράζουν και να διαβάζουν με πάθος την εφημερίδα. Ο αρχιτέκτονας Αλεξάντερ Φιοντόροφ είπε χαρακτηριστικά: «Διαβάζω ακόμη την Πράβντα. Όλοι θα έπρεπε να την διαβάζουν. Υπάρχει ακόμη θέση για αυτή. Και να έχετε υπόψη σας ότι εγώ προτιμούσα ανέκαθεν μια άλλη εφημερίδα, τη Σοβιέτσκαγια Ρασίγια».
Η ανάγνωση της Πράβντα ήταν πάντως επιβεβλημένη για τους ξένους διπλωμάτες και τους ανταποκριτές στη Μόσχα που αναζητούσαν στις σελίδες της πληροφορίες για το τι πραγματικά συνέβαινε στη χώρα.
Οι δημοσιογράφοι είχαν μάθει να προσπερνούν τα μεγάλα, στομφώδη άρθρα και να φτάνουν στις παραγράφους που ξεκινούσαν με τη λέξη Οντνάνκο («Ωστόσο») όπου θα μπορούσαν να βρουν τις ειδήσεις. Η σειρά με την οποία καταγράφονταν τα στελέχη του Κομμουνιστικού Κόμματος ήταν αντιπροσωπευτική του ποιος είχε πέσει σε δυσμένεια ενώ συχνά ανακοινώνονταν μεγάλα γεγονότα, όπως ο θάνατος των ηγετών.
Μερικές φορές δημοσιεύονταν νέα από τις επαρχίες, σε εποχές που το ταξίδι έξω από την πρωτεύουσα ήταν δύσκολο ή και αδύνατο, ενώ τα γράμματα των αναγνωστών έδιναν μια αίσθηση του τι σκέφτονταν οι πολίτες για την κατάσταση.
