Στο μικρό ψαράδικο χωριό Φόλενταμ στην Ολλανδία τα ποσοστά εγκληματικότητας είναι χαμηλά όπως και της ανεργίας. Όμως το ένα τρίτο των κατοίκων του πρόκειται να υποστηρίξουν τον ακροδεξιό υποψήφιο Γκέερτ Βίλντερς στις εκλογές της 15ης Μαρτίου.

Η δημοτικότητά του φέρνει στο προσκήνιο ένα παράδοξο που απειλεί το στάτους κβο των δυτικών δημοκρατιών και αποδυναμώνει την Ευρωπαϊκή Ένωση: αν και ζουν σε καιρούς ευμάρειας, οι ψηφοφόροι απορρίπτουν τα παραδοσιακά κόμματα και προτιμούν τον λαϊκισμό των κομμάτων που ισχυρίζονται ότι είναι κατά του κατεστημένου.

Η τάση αυτή προκαλεί έκπληξη κυρίως στην Ολλανδία, η οικονομία της οποίας αναμένεται να έχει την καλύτερη επίδοση φέτος μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης και όπου οι κάτοικοι βρίσκονται σταθερά στις πρώτες θέσεις της κατάταξης για τους πιο ικανοποιημένους και με τη μεγαλύτερη υλική άνεση πολίτες.

Το αίσθημα που νιώθουν οι Ολλανδοί κατά του κατεστημένου «αφορά πρωτίστως τον πολιτικό και την ταυτότητα και πολύ λιγότερο την οικονομία», δήλωσε η Σάρα ντε Λάνγκε, πολιτική επιστήμονας στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ η οποία μελετά την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην ΕΕ.

Απηχεί τη δυσαρέσκεια που οδήγησε τους Βρετανούς να ψηφίσουν υπέρ του Brexit και τους Αμερικάνους να ψηφίσουν τον Ντόναλντ Τραμπ. Η ολλανδική ψήφος μοιάζει να είναι το επόμενο κεφάλαιο στην αντεπίθεση των λαϊκιστών, ακόμη κι αν ο Βίλντερς δεν καταφέρει να κερδίσει την πρωθυπουργία.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) θα υπερδιπλασιάσει τις έδρες του στο κοινοβούλιο, φτάνοντας τις 26, ενώ οι συντηρητικοί του πρωθυπουργού Μάρκ Ρούτε αναμένεται να πέσουν από τις 41 στις 27 και οι Εργατικοί, το άλλο κόμμα του κυβερνητικού συνασπισμού, να κερδίζει μόλις 14 έδρες από 38 που έχει σήμερα.

Όμως καθώς τα κεντρώα κόμματα αποκλείουν μια συνεργασία με τον Βίλντερς, το πιο πιθανό είναι να καταλήξει και πάλι στην αντιπολίτευση.

Παρόλα αυτά έχει ήδη στρέψει τους παραδοσιακούς πολιτικούς προς τα δεξιά, με τα κεντρώα κόμματα να τάσσονται πλέον υπέρ της απαγόρευσης της εισόδου προσφύγων στη χώρα.

Οι πρόσφυγες που δεν προέρχονται από δυτικές χώρες αποτελούσαν το 7,5% του πληθυσμού της Ολλανδίας το 1996, ενώ το 2015 αυξήθηκαν στο 12,1%, σύμφωνα με την ολλανδική στατιστική υπηρεσία. Περίπου το 5% των 17 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας είναι μουσουλμάνοι.

Οι Ολλανδοί ήταν κάποτε διάσημοι για την ανεκτικότητά τους απέναντι στις άλλες κουλτούρες. Όμως η μετανάστευση έχει αναχθεί σε κεντρικό ζήτημα στις εκλογές αυτές, ανεξάρτητα αν πρόκειται για εκλογικές περιφέρειες με υψηλό ή χαμηλό εισόδημα ή αν σε αυτές ζουν περισσότεροι ή λιγότεροι μετανάστες.

Παράλληλα η εκστρατεία λιτότητας που επιβλήθηκε από την κυβέρνηση Ρούτε έχει επίσης προκαλέσει δυσαρέσκεια μεταξύ των ψηφοφόρων καθώς έπληξε κυρίως τους Ολλανδούς με μικρά και μεσαία εισοδήματα περισσότερο από τους πλούσιους, ενισχύοντας την αντίληψη ότι επικρατεί ανισότητα, την οποία έχει εκμεταλλευτεί ο Βίλντερς.

Αν και οι περισσότεροι Ολλανδοί έχουν θετική άποψη για την προσωπική τους κατάσταση, 7 στους 10 είναι απαισιόδοξοι για την κατάσταση της χώρας, επικαλούμενοι τον κοινωνικό διχασμό και τον μειούμενο εθνικό χαρακτήρα της χώρας, σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση.

Το σύνθημα του Βίλντερς «Η Ολλανδία δική μας και πάλι» απηχεί στον παραδοσιακό ολλανδικό πατριωτισμό και τη νοσταλγία.

«Υπάρχει η πεποίθηση ότι απειλούνται η ολλανδική ταυτότητα, οι ολλανδικές αξίες και ο ολλανδικός τρόπος ζωής εξαιτίας της μετανάστευσης και του μεγέθους του μουσουλμανικού πληθυσμού», σημείωσε η ντε Λάνγκε.

Ωστόσο το ποσοστό των αιτούντων άσυλο στην Ολλανδία μειώθηκε κατά 50% το 2016 κυρίως χάρη στη συμφωνία που σύναψε η ΕΕ με την Τουρκία για τον περιορισμό της εισροής προσφύγων και μεταναστών στο ευρωπαϊκό έδαφος.

Όμως βασική κατηγορία του Κόμματος της Ελευθερίας είναι ότι το ολλανδικό σύστημα κοινωνικών παροχών απλώς δεν μπορεί να αντέξει νέες επιβαρύνσεις. Τον Ιούνιο του 2016 το 15,2% των μη δυτικών μεταναστών ήταν άνεργοι, σε σύγκριση με το 6% των Ολλανδών.

Αναγνωρίζοντας την απήχηση που έχει ο Βίλντερς στους ψηφοφόρους που ανησυχούν για τη μετανάστευση, τα παραδοσιακά κόμματα έχουν αρχίσει να μιμούνται το PVV. Τον προηγούμενο μήνα ο Ρούτε δημοσιοποίησε μια ανοικτή επιστολή προς τους μετανάστες ζητώντας τους να «συμμορφωθούν ή να επιστρέψουν σπίτι τους».

Το κεντροαριστερό Εργατικό Κόμμα πρότεινε να γίνει αδίκημα «να ακολουθεί και να εμποδίζει κάποιος γυναίκες στο δρόμο, να τους σφυρίζει και να τους κάνει ανήθικες προτάσεις», μια συμπεριφορά την οποία πολλοί Ολλανδοί έχουν συνδέσει με τους μουσουλμάνους μετανάστες.