Ο Αντόνιο Γκουτέρες, πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας και πρώην επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, ορκίστηκε ένατος Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ και δεσμεύθηκε σε μια σχεδόν προγραμματική ομιλία του να διαμεσολαβήσει για την διευθέτηση ένοπλων συγκρούσεων και να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις στον διεθνή οργανισμό, που εγκαθιδρύθηκε πριν από 71 χρόνια, προκειμένου η λειτουργία του να γίνει πιο αποτελεσματική.

Ο 67χρονος Γκουτέρες θα αντικαταστήσει τον 72χρονο Μπαν Γκι-μουν την 1η Ιανουαρίου. Ο Νοτιοκορεάτης θα εγκαταλείψει το αξίωμα έπειτα από δύο πενταετείς θητείες. Ο άνθρωπος που τον διαδέχεται υπήρξε πρωθυπουργός της Πορτογαλίας από το 1995 ως το 2002 και Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες από το 2005 ως το 2015.

«Από τις οξείες κρίσεις στη Συρία, στην Υεμένη, στο Νότιο Σουδάν κι αλλού, ως τις μακρόχρονες διενέξεις, συμπεριλαμβανομένης της σύγκρουσης των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων, χρειαζόμαστε μεσολάβηση, διαιτησία καθώς και δημιουργική διπλωματία», σημείωσε ο Γκουτέρες.

«Στο πλαίσιο της προσπάθειάς μου να προσφέρω καλές υπηρεσίες είμαι έτοιμος να εμπλακώ προσωπικά στη διευθέτηση συγκρούσεων όπου αυτό μπορεί να έχει παραπάνω αξία», συνέχισε ο επόμενος ΓΓ του ΟΗΕ μιλώντας ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού.

«Είναι καιρός ο ΟΗΕ να παραδεχθεί τις ανεπάρκειές του και να μεταρρυθμίσει τον εαυτό του κατά τρόπο ώστε να λειτουργεί» αποτελεσματικότερα, επισήμανε αναφερόμενος κυρίως σε τρεις τομείς: τις αποστολές για την τήρηση της ειρήνης, τη βοήθεια που προσφέρει για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη διαχείριση της καθημερινής λειτουργίας του.

Ο Γκουτέρες επικράτησε σε μια κούρσα στην οποία υπήρχαν άλλες 12 υποψηφιότητες, επτά από τις οποίες ήταν γυναίκες, παρά το ότι πολλοί καλούσαν να αναδειχθεί στον θώκο μια γυναίκα για πρώτη φορά. Ο Πορτογάλος είπε πως θέλει μέσα στην πενταετή θητεία του να επιτευχθεί μεγαλύτερη ισότητα των φύλων στα ηγετικά κλιμάκια των Ηνωμένων Εθνών.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο Γκουτέρες αναμένεται πολύ σύντομα να ονομάσει την υπουργό Περιβάλλοντος της Νιγηρίας, Αμίνα Μοχάμεντ, αναπληρώτρια Γενική Γραμματέα. Επίσης σχεδιάζει να ονομάσει μια γυναίκα προσωπάρχη του πριν εκπνεύσει η χρονιά, κατά τους ίδιους διπλωμάτες.

Πριν αναλάβει το χαρτοφυλάκιο του Περιβάλλοντος στην κυβέρνηση του Μουχαμαντού Μπουχάρι πριν από έναν χρόνο, η Μοχάμεντ ήταν ειδική σύμβουλος του Μπαν για τον αναπτυξιακό σχεδιασμό μετά το 2015, επιτελώντας έναν ρόλο ο οποίος ολοκληρώθηκε πέρυσι—με την υιοθέτηση από τη ΓΣ του ΟΗΕ των στόχων για τη βιώσιμη ανάπτυξη την επόμενη δεκαπενταετία.

Ο Γκουτέρες είναι ο πρώτος πρώην επικεφαλής κυβέρνησης που εξελέγη στο αξίωμα του ΓΓ και η εμπειρία του θα τον βοηθήσει στην εκτέλεση των καθηκόντων που θα αναλάβει σε λίγες ημέρες, σημείωσαν διπλωμάτες.

«Επιδιώκει μια μεγάλη μεταρρύθμιση, μια αναδιοργάνωση», δήλωσε διπλωμάτης στα Ηνωμένα Έθνη υπό τον όρο να μην κατονομαστεί. Στόχος του είναι να δημιουργήσει «μια διαφορετική αίσθηση», και οι «αναπληρωτές γενικοί γραμματείς να συμμετέχουν πολύ περισσότερο» στη διαδικασία της διοίκησης και στη λειτουργία του ΟΗΕ, πρόσθεσε η ίδια πηγή.

«Θα έχει αυτό που αποκαλεί κυβέρνηση, όπως όταν ήταν πρωθυπουργός, με τους ανώτερους αξιωματούχους να συνεδριάζουν κάθε εβδομάδα και να αναλαμβάνουν συλλογικά ευθύνες για το σύνολο (της δραστηριότητας) του οργανισμού», εξήγησε ο διπλωμάτης.

Διάφορες πλευρές αναμένουν να δουν ποια πρόσωπα θα επιλέξει ο Γκουτέρες. Τα πιο διαδεδομένα σενάρια θέλουν την Κίνα να καταλαμβάνει την ηγεσία των ειρηνευτικών αποστολών, ενώ η Ρωσία επίσης θέλει να της δοθεί κάποιο πόστο με ειδικό βάρος.