Την ώρα που η αρχαιολογία περιστρέφεται συνήθως γύρω από κοπιαστικές ανασκαφές για να έρθουν στο φως θραύσματα και μικροαντικείμενα, υπάρχουν φορές που η εικόνα ολοκληρώνεται με κάτι σαφώς μεγαλύτερο.
Τεράστιους προϊστορικούς ή αρχαίους σχηματισμούς δηλαδή, πραγματικούς ογκόλιθους, τόσο συμβολικά όσο και κυριολεκτικά!
Που σε κάνουν να θαυμάζεις τη δεξιοσύνη των προγόνων μας αλλά και την ανάγκη τους για φιλόδοξες κατασκευές, ένα χαρακτηριστικό συνυφασμένο λες με την ανθρώπινη φύση.
Ανακαλύψεις που αψηφούν δηλαδή όλα όσα διατεινόμαστε πως ξέρουμε για το παρελθόν μας…
Το «άλλο» μνημείο της Πέτρας
Η πόλη της Ιορδανίας που είναι λαξευμένη μέσα στον βράχο δεν χρειάζεται συστάσεις, αν και πρόσφατα ήρθε στο φως ένα εντελώς διαφορετικό μνημείο, μια μεγαλιθική εγκατάσταση που είδαν μόνο οι δορυφόροι! Ένα ανυψωμένο επίπεδο δηλαδή, σε μέγεθος ολυμπιακής πισίνας, που δεν μοιράζεται τίποτα κοινό με τα άλλα κτίσματα της πόλης, όντας κάτι μοναδικό ακόμα και για την Πέτρα.
Όπως μαθαίνουμε, το μνημείο ήταν άλλοτε μια ακμάζουσα πόλη και σταθμός των καραβανιών στο σταυροδρόμι αυτό του κόσμου. Από το 1812, όταν ανακαλύφθηκε εκ νέου η αρχαία εγκαταλειμμένη πόλη και χαρτογραφήθηκε, αρχαία απομεινάρια έρχονται συνεχώς στο φως, αν και το συγκεκριμένο είχε διαφύγει της προσοχής. Η τεράστια εγκατάσταση με το παζάρι και τους σταθμούς ανεφοδιασμού των καραβανιών προέρχεται μάλιστα από τις πρώτες στιγμές της πόλης…
Οι Πύλες του Γολιάθ
Η Παλαιά Διαθήκη αναφέρει συχνά τους Φιλισταίους, έναν από τους λεγόμενους Λαούς της Θάλασσας, αν και η ύπαρξή τους είχε αμφισβητηθεί επί μακρόν στην ιστορική ανάλυση. Πρόσφατα, το 2015, ανασκαφή στο σημερινό Ισραήλ αποκάλυψε τις τεράστιες πύλες που παρείχαν πρόσβαση στην περίφημη βιβλική μεγαλούπολη του Γκαθ. Όσο για το επιβλητικό μέγεθός τους, ανάγκασε τους αρχαιολόγους να τις αποκαλέσουν «Πύλες του Γολιάθ».
Η Γκαθ ήταν μια από τις μεγαλύτερες πόλεις του καιρού στην ευρύτερη περιοχή, κάτι που υποδεικνύει ότι οι Φιλισταίοι πρέπει να ήταν περιφερειακή δύναμη. Τα ερείπια της Γκαθ μελετούνται ήδη από το 1899, μόνο πρόσφατα αποκαλύφθηκε όμως το πλήρες μέγεθός της και η επιβλητικότητα της ξακουστής άλλοτε μητρόπολης…
Ποιο Στόουνχεντζ;
Λιγότερο από 3 χιλιόμετρα μακριά από το περιβόητο νεολιθικό μεγαλιθικό μνημείο της Βρετανίας, υπάρχει ο μεγάλος αδερφός του, που είναι κάπου 15 φορές μεγαλύτερος από το ξακουστό Στόουνχεντζ! Οι απαρχές του Σούπερχεντζ, όπως ονομάστηκε χαρακτηριστικά, καλύπτονται από το ίδιο πέπλο μυστηρίου και αινίγματος που περιβάλλει και το Στόουνχεντζ.
Αντίθετα βέβαια από το Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, το Σούπερχεντζ δεν είναι πια ορατό πάνω από το έδαφος, αν και οι θαμμένες πέτρες του που ανασύρθηκαν το 2015 μας δίνουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη μορφή του. Οι πέτρινοι σχηματισμοί έφταναν τα 4,5 μέτρα ύψος όταν και πρωτοστήθηκαν στη νεολιθική εποχή.
Για άγνωστη αιτία, οι τεράστιοι λίθοι έπεσαν πριν από 4.500 χρόνια και θάφτηκαν έκτοτε στο χώμα. Οι πέτρες προέρχονται μάλιστα από το ίδιο λατομείο με τις αντίστοιχες του Στόουνχεντζ και λόγω της γειτνίασης των δύο μνημείων, οι αρχαιολόγοι εκτιμούν πως όλο και κάποια σχέση πρέπει να είχαν, αν και αυτά ανήκουν στη σφαίρα της εικασίας…
Τα κτίσματα του Νεάντερνταλ στα σπήλαια
Μέσα στα περιβόητα σπήλαια της Νότιας Γαλλίας (και ιδιαίτερα στο Μπρουνικέλ), εκατοντάδες σταλαγμίτες έχουν βρεθεί να προεξέχουν από το έδαφος σε παράξενους σχηματισμούς. Ήταν το 2013 όταν οι ερευνητές έβαλαν στο στόχαστρό τους τους μυστηριώδεις αυτούς κύκλους με τους σταλαγμίτες, καταλήγοντας πως ο χειρισμός τους υποδεικνύει ανθρώπινη παρουσία!
Οι κύκλοι φτιάχτηκαν από ανθρώπινο χέρι δηλαδή και χρησιμοποιήθηκαν από τον προϊστορικό πρόγονό μας ως εστία, ένα μέρος για ζέστη, φως και μαγειρική. Αρχικά πιστεύτηκε ότι χτίστηκαν πριν από 40.000 χρόνια, η χρονολόγηση με άνθρακα έδειξε ωστόσο ότι στέκονται εκεί εδώ και 165.000 χρόνια!
Και βέβαια το μόνο πλάσμα που μας έμοιαζε εκείνα τα χρόνια ήταν ο Νεάντερνταλ, αυτός που άλλοτε πιστευόταν ότι ήταν εντελώς πρωτόγονος και ένα ον άλογο. Οι 400 περίτεχνοι όμως κυκλικοί σχηματισμοί που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στα σπήλαια της Νότιας Γαλλίας λένε μια διαφορετική ιστορία για τον Νεάντερνταλ, που διέθετε προφανώς νου, γνώση και επιδεξιότητα ώστε να χτίσει τέτοια πράγματα…
Η μεσαιωνική πόλη δίπλα στο Σόλσμπερι
Κοντά στο Σόλσμπερι της Αγγλίας υπάρχει το λεγόμενο «Old Sarum», ένας τόπος ιστορίας που στέκεται πάνω από τα ερείπια μιας μεσαιωνικής πόλης που ήρθε πρόσφατα στο φως. Ο μεσαιωνικός οικισμός με το κάστρο και τον ναό χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, άντεξε όμως μόλις μέχρι τον 13ο.
Κι ενώ ήξεραν οι αρχαιολόγοι ότι κάπου εκεί ήταν χτισμένος, μόλις πρόσφατα ανασύρθηκε και μάλιστα με ιδιαιτέρως καινοτόμες τεχνικές, μιας και η αρχαιολογική σκαπάνη απαγορεύεται εκεί διά ροπάλου.
Τα ερείπια των αμυντικών οχυρώσεων του εξωτερικού τείχους αλλά και πολλά κατοικήσιμα κτίσματα ήρθαν στο φως, υποδεικνύοντας έναν οικισμό που ευημερούσε. Γιατί ανακόπηκε αιφνιδίως η ζωή του, αποτελεί μυστήριο…
