Το 2015 ο παγκόσμιος αναγκαστικός εκτοπισμός, θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενο ρεκόρ, προειδοποιεί η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ σε νέα της έκθεση για τους πρόσφυγες. Όπως αναφέρεται, σχεδόν ένα εκατομμύριο άνθρωποι έχουν διασχίσει μέχρι στιγμής φέτος τη Μεσόγειο ως πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ οι συρράξεις στη Συρία και αλλού εξακολουθούν να επιφέρουν συγκλονιστικά επίπεδα ανθρώπινου πόνου.

Η έκθεση της Υ.Α. Τάσεις για το πρώτο εξάμηνο του 2015 (Mid-Year Trends 2015), η οποία καλύπτει την περίοδο από τον Ιανουάριο έως τα τέλη Ιουνίου και εξετάζει το φαινόμενο του εκτοπισμού σε όλο τον κόσμο που προκαλείται λόγω συρράξεων και διώξεων, καταδεικνύει αυξητικές τάσεις σε κάθε μία από τις τρεις βασικές κατηγορίες εκτοπισμένων ατόμων – πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και εσωτερικά εκτοπισμένους.

Ο αριθμός των προσφύγων παγκοσμίως, που πέρυσι ήταν 19,5 εκατομμύρια, είχε ήδη ξεπεράσει τα 20 εκατομμύρια μέσα στους πρώτους έξι μήνες του 2015, φτάνοντας τα 20,2 εκατομμύρια για πρώτη φορά μετά το 1992. Οι αιτήσεις ασύλου αυξήθηκαν στο μεταξύ κατά 78% (993.600) σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2014. Επίσης, ο αριθμός των εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων ανέβηκε κατά 2 εκατομμύρια περίπου φτάνοντας, κατ’ εκτίμηση, τα 34 εκατομμύρια. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η έκθεση καλύπτει μόνο τους εσωτερικά εκτοπισμένους που προστατεύονται από την Υ.Α. (το παγκόσμιο σύνολο που περιλαμβάνει τους ανθρώπους που βρίσκονται εντός και εκτός της εντολής της Υ.Α. διατίθεται μόνο στα μέσα του 2016), το 2015 θα είναι η χρονιά που το φαινόμενο του αναγκαστικού εκτοπισμού παγκοσμίως θα ξεπεράσει τα 60 εκατομμύρια για πρώτη φορά – σήμερα 1 στους 122 ανθρώπους έχει αναγκαστεί να εγκαταλείψει την εστία του.

Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες António Guterres δήλωσε: «Ο αναγκαστικός εκτοπισμός επηρεάζει πλέον πολύ βαθιά την εποχή μας. Αγγίζει τις ζωές εκατομμυρίων συνανθρώπων μας – και αυτών που αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή και αυτών που τους παρέχουν καταφύγιο και προστασία. Σήμερα περισσότερο από ποτέ υπάρχει τεράστια ανάγκη για ανεκτικότητα, συμπόνοια και αλληλεγγύη προς τους ανθρώπους που έχουν χάσει τα πάντα».

Εκτός από τους βασικούς αριθμούς, η έκθεση παρουσιάζει επίσης δείκτες επιδείνωσης σε αρκετούς βασικούς τομείς. Τα ποσοστά εθελούσιας επιστροφής –που καταδεικνύουν πόσοι πρόσφυγες μπορούν να επιστρέψουν με ασφάλεια στην πατρίδα τους, καθώς και την κατάσταση των συρράξεων παγκοσμίως – βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα που έχουν σημειωθεί εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες (σχεδόν 84.000 άτομα σε σύγκριση με 107.000 την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο). Στην ουσία, εάν γίνεις πρόσφυγας σήμερα οι πιθανότητες επιστροφής στην πατρίδα σου είναι λιγότερες απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε περίοδο εδώ και 30 χρόνια.

Ο αριθμός όσων έγιναν πρόσφυγες μέσα σε αυτούς τους έξι μήνες έχει σημειώσει επίσης μεγάλη αύξηση, φτάνοντας τις 839.000. Αυτό σημαίνει ότι κατά μέσο όρο σχεδόν 4.600 άνθρωποι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα τους καθημερινά. Ο πόλεμος στη Συρία παραμένει ο μοναδικός μεγαλύτερος παράγοντας δημιουργίας, σε παγκόσμιο επίπεδο, νέων προσφύγων αλλά και συνεχούς μαζικού εκτοπισμού εντός και εκτός συνόρων. Ωστόσο, η έκθεση υπογραμμίζει ότι ακόμα και εάν εξαιρέσουμε τον πόλεμο της Συρίας από τις μετρήσεις, η βασική τάση παραμένει η αύξηση του εκτοπισμού παγκοσμίως.

Μια συνέπεια που έχει προκύψει από την αύξηση του αριθμού των προσφύγων που εγκλωβίζονται στην εξορία είναι η παράλληλη αύξηση της πίεσης στις χώρες που τους υποδέχονται. Αν δεν υπάρξει διαχείριση της κατάστασης αυτής, μπορεί να αυξηθούν τα εχθρικά συναισθήματα και να υποκινηθεί η πολιτικοποίηση του ζητήματος των προσφύγων. Παρά τους κινδύνους αυτούς, το πρώτο εξάμηνο του 2015 χαρακτηρίστηκε επίσης από εντυπωσιακή γενναιοδωρία: σε απόλυτη βάση, και προσμετρώντας τους πρόσφυγες που εμπίπτουν στην εντολή της Υ.Α. (οι Παλαιστίνιοι εμπίπτουν στην εντολή του αδελφού οργανισμού UNRWA/Υπηρεσία Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στη Μέση Ανατολή), η Τουρκία είναι η μεγαλύτερη χώρα υποδοχής προσφύγων παγκοσμίως με 1,84 εκατομμύρια πρόσφυγες στο έδαφός της έως τις 30 Ιουνίου. Στο μεταξύ, ο Λίβανος φιλοξενεί περισσότερους πρόσφυγες σε σχέση με το μέγεθος του πληθυσμού του από οποιαδήποτε άλλη χώρα, με 209 πρόσφυγες ανά 1.000 κατοίκους. Και η Αιθιοπία δαπανά τα μεγαλύτερα ποσά σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας της, με 469 πρόσφυγες για κάθε δολάριο του ΑΕΠ (κατά κεφαλήν, σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης/PPP). Συνολικά, τη μερίδα του λέοντος στο πλαίσιο της παγκόσμιας ευθύνης για την υποδοχή προσφύγων εξακολουθούν να την έχουν χώρες που συνορεύουν άμεσα με τις ζώνες σύρραξης, πολλές από τις οποίες είναι αναπτυσσόμενες.

Η εισροή των ανθρώπων που καταφτάνουν με πλοιάρια μέσω της Μεσογείου στην Ευρώπη αντικατοπτρίζεται μόνο μερικώς στην έκθεση, κυρίως επειδή οι αφίξεις εκεί κλιμακώθηκαν στο δεύτερο εξάμηνο του 2015, επομένως δεν αφορούν την περίοδο που καλύπτει η παρούσα έκθεση. Παρ’ όλα αυτά, το πρώτο εξάμηνο του 2015 η Γερμανία ήταν η χώρα που δέχθηκε τον μεγαλύτερο αριθμό νέων αιτήσεων ασύλου στον κόσμο – 159.000, αριθμός που πλησιάζει το σύνολο του 2014. Η δεύτερη χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό αιτήσεων ασύλου ήταν η Ρωσική Ομοσπονδία με 100.000 αιτήσεις, κυρίως από ανθρώπους που εγκαταλείπουν την Ουκρανία λόγω της σύρραξης.

Μπορείτε να κατεβάσετε όλη την έκθεση και να δείτε τις συνοδευτικές φωτογραφίες, βίντεο και άλλο οπτικοακουστικό υλικό εδώ: http://unhcr.org/myt15/