Πολλά στοιχεία, αλλά και ορισμένες θέσεις της Τουρκίας για την παράνομη μετανάστευση στο Αιγαίο περιλαμβάνονται στην έκθεση που είχε ετοιμάσει η Επιτροπή Εξέτασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης σχετικά με το θέμα το 2014.
Έπειτα από επιτόπιες έρευνες το Φεβρουάριο του 2014, η Επιτροπή είχε συντάξει έκθεση. Σε αυτήν αναφέρεται ότι οι νομοί της Τουρκίας απ’ όπου ξεκινούν οι παράτυποι μετανάστες είναι η Αδριανούπολη, τα Δαρδανέλια (Τσανάκαλε), το Παλαιόκαστρο (Μπαλίκεσιρ), η Σμύρνη, το Αϊδίνι και η Μούγλα.
Σύμφωνα με τον πίνακα που περιλαμβάνεται στην έκθεση ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που συνέλαβε η τουρκική ακτοφυλακή την περίοδο 2007-2014 έχει ως εξής:
2007: 4.852
2008: 7.570
2009: 3.677
2010: 1.219
2011: 546
2012: 2.531
2013: 8.047
2014 (έως Φεβρ.): 214
Σχετικά με τους αριθμούς αυτούς, στην έκθεση αναφέρεται ότι «η αύξηση κατά το έτος 2008 οφείλεται στις συγκρούσεις στο Αφγανιστάν και την Παλαιστίνη. Στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε η FRONTEX και άρχισαν να φυλάσσονται πιο αποτελεσματικά τα ελληνικά χωρικά ύδατα, πράγμα που έγινε αποτρεπτικός παράγοντας για την παράνομη μετανάστευση».
Αναφέρεται επίσης ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτών που οργανώνουν την παράνομη μετανάστευση είναι πολίτες της Τουρκίας, αλλά ότι έχουν συλληφθεί ή ταυτοποιηθεί ως παράνομοι διακινητές και πολίτες της Ελλάδας, της Γεωργίας, της Ουκρανίας, του Ιράν, του Ιράκ, της Συρίας, της Ρωσίας, της Σερβίας, της Παλαιστίνης, της Κίνας, της Τσετσενίας και της αυτοαποκαλούμενης ΤΔΒΚ.
«Η Ελλάδα απωθεί με βία τους μετανάστες»
Στην έκθεση προβάλλεται η άποψη ότι «ένας ισχυρισμός που διατυπώθηκε κατά τις έρευνες της επιτροπής μας από παράτυπους μετανάστες και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, είναι ότι πολλοί από τους παράτυπους μετανάστες που φτάνουν στα ελληνικά χωρικά ύδατα, απωθούνται από την ελληνική αστυνομία και ακτοφυλακή στα τουρκικά χωρικά ύδατα. Έχουν διατυπωθεί επίσης και ισχυρισμοί όπως ότι η απώθηση αυτή σε ορισμένες περιπτώσεις έχει ως αποτέλεσμα να πνιγούν οι παράτυποι μετανάστες και ότι πριν από την απώθηση, ασκείται βία προς τους παράτυπους μετανάστες και τους αφαιρούνται με βίαιο τρόπο τα χρήματα και άλλα αντικείμενά τους. Προβάλλεται επίσης ο ισχυρισμός πως, παρότι έχουν γνωστοποιηθεί διά της διπλωματικής οδού από τις τουρκικές αρχές προς τις ελληνικές ορισμένες περιπτώσεις απώθησης, αυτές συνεχίζονται».
Η έκθεση συνεχίζει ως εξής:
«Ωστόσο, το 2002 έχει υπογραφεί συμφωνία επανεισδοχής μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας. Με βάση τη συμφωνία, η Ελλάδα μπορεί και εκδίδει τους παράτυπους μετανάστες που έχει διαπιστωθεί ότι μετέβησαν από την Τουρκία. Υπάρχει μάλιστα σύμφωνη γνώμη για πολλές σχετικές λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα τα λιμάνια όπου θα γίνεται η διαδικασία της έκδοσης».
Στην έκθεση αναφέρεται ότι από την υπογραφή της εν λόγω συμφωνίας, «η Ελλάδα ισχυρίστηκε ότι συνολικά 111.264 παράτυποι μετανάστες προήλθαν από την Τουρκία. Η Τουρκία αποδέχθηκε ότι οι 13.000 από αυτούς τους παράτυπους μετανάστες ξεκίνησαν από την Τουρκία και τελικά η Ελλάδα εξέδωσε 3.800».
Αναφέρεται επίσης ότι «η Τουρκία με τη σειρά της ισχυρίστηκε ότι 7.968 παράτυποι μετανάστες έφτασαν από την Ελλάδα στην Τουρκία, αλλά η Ελλάδα δέχθηκε μόνο 29 από αυτούς».
Στην έκθεση γίνεται λόγος και για τη συμφωνία επανεισδοχής που είχε υπογραφεί στις 16 Δεκεμβρίου 2013 μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας και μάλιστα με τρόπο θετικό. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι «το θέμα της συμφωνίας έγινε αντικείμενο συζητήσεων στην κοινή γνώμη και διατυπώθηκε η άποψη ότι για πρώτη φορά υπογράφεται τέτοιου είδους συμφωνία και ότι αυτό θα ζημιώσει την Τουρκία. Ωστόσο η Τουρκία έχει υπογράψει παρόμοιες συμφωνίες με πολλά κράτη. Με βάση τις συμφωνίες αυτές έχουν εκδοθεί από και προς την Τουρκία χιλιάδες μετανάστες. Συνεπώς δεν πιστεύουμε ότι η συμφωνία επανεισδοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση θα προκαλέσει ζημιά».
Ταυτόχρονα με τη συμφωνία επανεισδοχής, η Τουρκία και η Ε.Ε. είχαν υπογράψει και μνημόνιο κατανόησης σχετικά με την κατάργηση των θεωρήσεων εισόδου για τους πολίτες της Τουρκίας που ταξιδεύουν σε χώρες μέλη της Ε.Ε. Η Τουρκία συνδέει τα δύο θέματα και προκειμένου να θέση σε ισχύ της συμφωνία επανεισδοχής, προβάλλει ως όρο την κατάργηση των θεωρήσεων.
Στις 22 Μαΐου 2015 ο αρμόδιος για θέματα Ε.Ε. υπουργός της τουρκικής κυβέρνησης Βολκάν Μπόζκιρ είχε δηλώσει απευθυνόμενος στην ΕΕ πως «εάν δεν καταργήσετε τις θεωρήσεις, εμείς θα προσβάλουμε τη συμφωνία επανεισδοχής».
