Ένας Τούρκος πρώην συνταγματάρχης και άλλα επτά μέλη των σωμάτων ασφαλείας αθωώθηκαν χθες για συμμετοχή στο θάνατο 21 Κούρδων πριν από δύο δεκαετίες, σε μια δίκη που Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και ακτιβιστές έχουν πει αποτελεί δοκιμασία για τις μεταρρυθμίσεις της χώρας στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Οι δικαστές συμπέραναν ότι υπήρχαν ανεπαρκείς αποδείξεις για να καταδικάσουν τον Κεμάλ Τεμιζόζ, 57, ο οποίος υπηρέτησε ως διοικητής της αστυνομίας στην κωμόπολη Τσίζρε στα νοτιοανατολικά σύνορα με τη Συρία, μεταξύ του 1993 και του 1995, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των μμε και ακτιβιστών ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Ο Τεμιζόζ αρνήθηκε τις κατηγορίες.
Δεκαπέντε περίπου συγγενείς θυμάτων ταξίδεψαν 1.000 χιλιόμετρα από την Τσίζρε στο δικαστήριο στο Εσκισεχίρ, νοτιοδυτικά, για να παραστούν στην τελευταία εκδίκαση. Έμειναν σιωπηλοί όταν αναγνώστηκε η απόφαση, είπε ο Χαρούν Παντίρ, μάρτυρας, ο οποίος είχε πει στο δικαστήριο ότι είχε συλληφθεί με τον πατέρα του και το θείο του στις 6 Ιουνίου του 1994. Δεκαέξι χρονών τότε, ο Παντίρ είπε στο δικαστήριο ότι είχε αφεθεί ελεύθερος αλλά ότι οι δύο ενήλικες εξαφανίστηκαν. «Δεν υπάρχει δικαιοσύνη για μένα γιατί είμαι Κούρδος,» είπε μετά τη δίκη.
Η εποχή στην οποία αναφερόταν η δίκη ήταν από τις πιο αιματηρές στον πόλεμο που έχει καταστρέψει τη ΝΑ Τουρκία, στην οποία οι Κούρδοι κάτοικοι αποτελούν πλειοψηφία, από το 1984 όταν το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) ξεκίνησε την μάχη για αυτονομία. Πάνω από 40.000 άτομα, κυρίως Κούρδοι, έχουν σκοτωθεί. Η σύγκρουση αναζωπυρώθηκε τον Ιούλιο φέτος με την κατέρρευση μιας εκεχειρίας. Οι αρχές επέβαλαν απαγόρευση της κυκλοφορίας στην Τσίρζε για πάνω από ένα μήνα τον Σεπτέμβριο, όταν, σύμφωνα με Κούρδους βουλευτές, σκοτώθηκαν άλλα 20 άτομα σε μάχες μεταξύ του PKK και των αρχών ασφαλείας.
Ο Τεμιζόζ κατηγορούνταν ότι ηγούνταν σε μονάδα αντιτρομοκρατικής οργάνωσης η οποία, είπαν οι οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, βασάνιζε και σκότωνε όσους θεωρούσε ύποπτους ωςμέλη του Εργατικού Κόμματος. «Πολέμησα ενάντια στη τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα,» ισχυρίστηκε στο δικαστήριο, κατά το CNN Turk, «Έκανα το αδύνατο στην Τσίζρε, την έκανα ειρηνική κωμόπολη. Ζητώ την αθώωσή μου.»
Εκατοντάδες δολοφονίες στη ΝΑ Τουρκία παραμένουν ανεξιχνίαστες. Το ίδιο το PKK έχει κατηγορηθεί για εκτεταμένες παραβιάσεις. «Αν δεν το έκαναν αυτοί εδώ, τότε οι οικογένειές τους έχουν το δικαίωμα να μάθουν ποιός το έκανε,» είπε η Έμα Σινκλαίρ-Ουέμπ του παγκόσμιου παρατηρητηρίου Human Rights Watch. «Η Τουρκία έχει ιστορικό ατιμωρησίας των κρατικών δυνάμεων.[…] Η άρνηση [παροχής] δικαιοσύνης για τους υπηκόους του σημαίνει ότι οι πληγές δεν μπορούν να γιατρευτούν.»
Η δίκη του Τεμιζόζ ξεκίνησε το 2009 και το 2012 περιγράφηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης ώς «ευκαιρία να ριχτεί φως σε μια περίοδο συστηματικής παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων στη νοτιοανατολική Τουρκία.»
Στην περίπτωση όμως αυτής της δίκης έχει αποδειχτεί δύσκολο να ακολουθήσουν διώξεις, καθώς βασικοί μάρτυρες έχουν ανακαλέσει μαρτυρίες τους.
Φέτος άλλοι τέσσερις πρώην αξιωματικοί με παρόμοιες κατηγορίες αθωώθηκαν.
Δίκες με ιδιαίτερη προβολή όπως οι επωνομαζόμενες Εργκενεκόν (ονομασία μυθικού τόπου) και Βαριοπούλα προσπάθησαν να φέρουν τους στρατιωτικούς προ των ευθυνών των για φερόμενα εγκλήματα, και ήταν μέρος μιας προσπάθειας του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να θέσει τέλος στην επιρροή που ασκούσαν οι κάποτε πανίσχυροι στρατηγοί. Αυτές οι διαδικασίες έχουν καταλήξει σε αθωώσεις ή επαναλήψεις δικών. Ο πρώην πρόεδρος και στρατηγός Κενάν Εβρέν, ο οποίος καταδικάστηκε για ανατροπή της κυβέρνησης το 1980 και την απαρχή μιας χούντας που εξαπέλυσε ένα κύμα βασανιστηρίων, συλλήψεων και θανάτων, διεκδικούσε μια επανεξέταση της ισόβιας κάθειρξής του όταν πέθανε τον Μάιο φέτος, στα 97 του χρόνια.
