Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η Άννα Μπόμπο από τη Ζιμπάμπουε ζητούσε λεφτά από τον άντρα της ακόμα και για ένα καρβέλι ψωμί. Σήμερα, εκείνος της ζητάει χρήματα για να αγοράσει έπιπλα. Τι μεσολάβησε; Ένα ηλεκτρικό τρίκυκλο.
Σε μια χώρα όπου η πατριαρχία δεν είναι απλώς κοινωνικό δεδομένο αλλά θεσμικό εμπόδιο, οι γυναίκες βγαίνουν μπροστά και πιάνουν το τιμόνι ενός οχήματος που μοιάζει περισσότερο με σύμβολο επανάστασης παρά με απλό μέσο μεταφοράς.
Τα τρίκυκλα που ονομάζονται «Hamba» (δηλαδή «πήγαινε» στη γλώσσα Ndebele), κινούνται με ηλιακή ενέργεια και έχουν τη δύναμη να μεταμορφώνουν ζωές. Το πρόγραμμα της startup Mobility for Africa ξεκίνησε το 2019, προσφέροντας αυτά τα οχήματα σε ομάδες γυναικών με μόλις 15 δολάρια τον μήνα. Σήμερα, γυναίκες όπως η Άννα μπορούν να τα αποκτούν με δόσεις και να αλλάζουν όχι μόνο τη δική τους μοίρα αλλά και ολόκληρης της κοινότητάς τους.
Η Άννα πλέον μεταφέρει προϊόντα στην τοπική αγορά, έχει δικό της μπακάλικο, ιδιόκτητο χωράφι και αυτοκίνητο υπό αποπληρωμή, σύμφωνα με το σχετικό ρεπορτάζ του Associated Press. Κερδίζει μέχρι και 300 δολάρια τον μήνα – σχεδόν όσο ένας δημόσιος υπάλληλος. Αλλά αυτό που την γεμίζει περισσότερο δεν είναι το εισόδημα: «Παλιά δεν με ρωτούσαν για τίποτα. Τώρα έχω θέση στο τραπέζι όταν παίρνονται αποφάσεις», λέει με περηφάνια.
Η επανάσταση αυτή δεν περιορίζεται μόνο στην Άννα. Στην επαρχία Wedza, όπου δραστηριοποιούνται περίπου 300 γυναίκες με τα τρίκυκλά τους, το τοπίο έχει αλλάξει: ντομάτες φτάνουν φρέσκες στην αγορά, παιδιά πληρώνουν δίδακτρα, ασθενείς μεταφέρονται στο νοσοκομείο στην ώρα τους, έγκυες γυναίκες γεννούν με ασφάλεια.
Η Χίλντα Τακαντίνι, παραγωγός ντομάτας, θυμάται τις μέρες που ξεκινούσε στις 3 το πρωί με κάρο για να πάει στην αγορά. Πλέον, χάρη στις υπηρεσίες μεταφοράς της Άννας, φτάνει εγκαίρως και με φορτίο άθικτο: «Μπορώ και πληρώνω δίδακτρα για τα παιδιά. Με βλέπουν πια σαν πραγματικό στήριγμα», λέει.
Τα ηλεκτρικά τρίκυκλα δεν είναι μόνο για εμπόριο. Είναι οχήματα γιατρών, δασκάλων, ακόμα και διασωστών. Η Τζοζεφίν Νιέβε, εθελόντρια υγειονομική, επισκέπτεται απομακρυσμένες περιοχές για να ελέγξει την ανάπτυξη παιδιών ή να μεταφέρει επείγοντα περιστατικά.
«Είμαι σε επιφυλακή 24 ώρες. Αν δεν υπήρχε το τρίκυκλο, πολλές γυναίκες θα γεννούσαν στο πάτωμα», λέει.
Όμως, η νέα αυτή ελευθερία δεν ήρθε χωρίς αντίσταση. Υπάρχουν ακόμα άντρες που δεν αντέχουν να βλέπουν γυναίκες στο τιμόνι, να κουβαλούν τούβλα ή να μπαίνουν σε παραδοσιακά ανδρικούς χώρους. Αλλά η αλλαγή έχει ξεκινήσει και δεν δείχνει να σταματά.
Σε μια ήπειρο όπου οι μεταφορές ήταν για χρόνια αντρική υπόθεση, η επανάσταση των τριών τροχών ξεκίνησε από τις πιο παραμελημένες γυναίκες. Και αυτό δεν είναι απλώς πρόοδος. Είναι επαναπροσδιορισμός δύναμης, αξιοπρέπειας και ρόλου. Με κόστος μόλις 1 δολάριο ανά 100 χιλιόμετρα και την ενέργεια του ήλιου, οι γυναίκες της Ζιμπάμπουε δεν πηγαίνουν απλώς πιο μακριά. Πηγαίνουν μπροστά.
