Η Γερμανία βιώνει μια πολιτική αλλαγή που ανησυχεί πολλούς πολίτες. Καθώς πλησιάζουν οι εκλογές της Κυριακής, το πολιτικό κλίμα στη Γερμανία έχει οξυνθεί. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου δεν ήταν λίγες οι επιθέσεις κατά πολιτικών και εργαζομένων στις καμπάνιες, ενώ σε ουκ ολίγες περιπτώσεις καταστράφηκαν προεκλογικές αφίσες. Πολλοί αισθάνθηκαν ανασφάλεια ή και απειλή, μετά την πρόταση του Φρίντριχ Μερτς, αρχηγού της κεντροδεξιάς CDU, για αυστηρότερη μεταναστευτική πολιτική, την οποία υποστήριξε το ακροδεξιό AfD.

Το AfD, το οποίο κατατάσσεται ως ύποπτο ακροδεξιό εξτρεμιστικό κόμμα από τις γερμανικές υπηρεσίες πληροφοριών, γιόρτασε τη διάλυση του ιδεολογήματος της «μη συνεργασίς» με την ακροδεξιά στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο. Μαζικές διαδηλώσεις ξέσπασαν σε απάντηση, ενώ ο επιζών του Ολοκαυτώματος, Άλμπρεχτ Βάινμπεργκ, επέστρεψε το ομοσπονδιακό μετάλλιο τιμής του σε ένδειξη διαμαρτυρίας.

Ο ρόλος της παραπληροφόρησης και των κοινωνικών δικτύων

Η άνοδος του AfD τροφοδοτήθηκε από παραπληροφόρηση, η οποία επιταχύνθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 το 2020, όταν ιδρύθηκε το κίνημα Querdenken. Στην πορεία αυτή, το AfD ήρθε όλο και πιο κοντά σε θεωρητικούς συνωμοσίας και ακροδεξιούς εξτρεμιστές. Παράλληλα, εφαρμογές κοινωνικών μέσων, όπως το TikTok, το Telegram και το Twitter (τώρα X), έγιναν ολοένα και πιο διαδεδομένες στη Γερμανία, επιτρέποντας τη διάδοση περιεχομένου και αφηγήσεων σχεδόν χωρίς φιλτράρισμα. Κανένα άλλο γερμανικό κόμμα δεν είχε τόση επιτυχία στα κοινωνικά μέσα όσο το AfD, ιδίως στο TikTok.

Υπάρχει αυξανόμενη προσπάθεια να εισαχθούν θεωρίες συνωμοσίας και ιστορικός αναθεωρητισμός στο κυρίαρχο αφήγημα. Τον Ιανουάριο, η συμπρόεδρος του AfD, Άλις Βάιντελ, δήλωσε ψευδώς σε διαδικτυακή συζήτηση με τον Έλον Μασκ ότι «ο Χίτλερ ήταν κομμουνιστής». Το AfD προσκάλεσε στη συνέχεια τον Μασκ σε εκδήλωση της προεκλογικής εκστρατείας του, παρά το γεγονός ότι έκανε μια χειρονομία που ερμηνεύτηκε ευρέως στη Γερμανία ως ναζιστικός. Σε αντίδραση, η καλλιτεχνική ομάδα Zentrum für Politische Schönheit (ZPS) πρόβαλε την εικόνα της χειρονομίας του Μασκ σε εργοστάσιο της Tesla στην περιοχή του Βρανδεμβούργου.

Κλιμακούμενη βία και ιστορικοί παραλληλισμοί

Η υποστήριξη στο AfD αυξάνεται ραγδαία, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές που πλήττονται από οικονομικές δυσκολίες και φτωχή υποδομή. Εκεί, πολιτικοί όπως ο Μπιόρν Χέκε, αρχηγός του AfD στη Θουριγγία, και ο Μαξιμιλιαν Κράχ, ευρωβουλευτής και κορυφαίος υποψήφιος του κόμματος στις ευρωεκλογές του 2024, θεωρούνται πρότυπα για πολλούς νέους άνδρες παράα πολλά σκάνδαλα. Και οι δύο απευθύνονται συγκεκριμένα στους νέους σε προεκλογικές εκδηλώσεις και μέσω κοινωνικών μέσων.

Η Γερμανία έχει μια μακρά ιστορία ακροδεξιάς βίας από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι θανατηφόρες επιθέσεις συνεχίζονται. Η πέμπτη επέτειος της ρατσιστικής επίθεσης του Χανάου το 2020, που στοίχισε τη ζωή σε εννέα νέους, συμπίπτει με τις ομοσπονδιακές εκλογές, όπου το AfD αναμένεται να γίνει η δεύτερη πιο ισχυρή πολιτική δύναμη.

Μια αναπτυσσόμενη κουλτούρα ακροδεξιάς βίας

Οι νέοι ακροδεξιοί εξτρεμιστές στη Γερμανία γίνονται ολοένα και πιο στρατιωτικοποιημένοι. Οι αναφορές δείχνουν ότι οι ριζοσπαστικοποιημένοι νέοι δεν καταναλώνουν μόνο προπαγάνδα στο διαδίκτυο, αλλά παράλληλα σχηματίζουν βίαιες ομάδες που στοχεύουν μειονότητες, πολιτικούς αντιπάλους και δημοσιογράφους, ενώ ταυτόχρονα εξαίρουν παλιότερες τρομοκρατικές επιθέσεις.

Τέσσερις μήνες πριν την επίθεση στο Χανάου, μια άλλη ακροδεξιά γκρούπα επιτέθηκε στη συναγωγή του Χάλε και έπειτα σε ένα μαγαζί με κεμπάπ, σκοτώνοντας δύο ανθρώπους. Οι γερμανικές Αρχές ανακάλυψαν στρατόπεδα εκπαίδευσης και μαθήματα αυτοάμυνας με συνδέσεις σε ακροδεξιές ομάδες, όπου νέοι άνδρες εκπαιδεύονται σε τεχνικές μάχης υπό τον μανδύα της «αυτοπροστασίας». Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτή η αυξανόμενη κουλτούρα βίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση πολιτικά κίνητρων επιθέσεων, καθιστώντας την απειλή του ακροδεξιού εξτρεμισμού πιο άμεση και χειροπιαστή από ποτέ.

Κανονικοποίηση του εξτρεμισμού: Από τη ρητορική στην πράξη

Η ρητορική του AfD απανθρωποποιεί τις μειονότητες, χρησιμοποιώντας όρους όπως «επιδόματα για μαχαιροφόρους» και «κορίτσια με μαντίλες». Η δημιουργία κατηγοριών «καλών» και «κακών» ανθρώπων θυμίζει τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της ιστορίας της Γερμανίας. Στο μεταξύ, η προεκλογική συζήτηση κυριαρχείται από τα θέματα της μετανάστευσης, των ελέγχων στα σύνορα και των απελάσεων, παραμερίζοντας ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και η τεχνολογική πρόοδος.

Οι ψυχολόγοι διαφήμισης που συμβουλεύουν το AfD γνωρίζουν πολύ καλά τους φόβους του γερμανικού πληθυσμού: οικονομική παρακμή, βία από μετανάστες και αλλαγές στις προσωπικές συνήθειες. Ενώ το AfD προσπαθεί να φαίνεται αστικό σε ομοσπονδιακό και κρατικό επίπεδο με τα προεκλογικά του προϊόντα και τα αξεσουάρ όπως πλαστικά παπάκια και λουκάνικα, επαναλαμβανόμενα σκάνδαλα από τοπικές κομματικές δομές αποκαλύπτουν μια διαφορετική πραγματικότητα.

Περιστατικά, όπως η πρόσφατη διανομή ψεύτικων «εισιτηρίων πτήσεων απέλασης» στην Καρλσρούη, στη νότια Γερμανία, και παρόμοιες ενέργειες, οδήγησαν σε αστυνομικές έρευνες, αποκαλύπτοντας τις πιο ριζοσπαστικές τάσεις του κόμματος. Τον Σεπτέμβριο του 2014, η βουλευτής του AfD, Λένα Κότρε μικρά όπλα για μπρελόκ ως δώρα εκλογικής εκστρατείας υπό τον μανδύα της αυτοάμυνας, υπογραμμίζοντας περαιτέρω την κανονικοποίηση της βίαιης ρητορικής του κόμματος.

Μια χώρα σε κίνδυνο

Το 2024, ο αριθμός των ακροδεξιών εγκλημάτων στη Γερμανία έφτασε σε ιστορικό υψηλό. Μέλη διαφόρων ομάδων συνελήφθησαν αφού είχαν ήδη εξοπλιστεί και προετοιμάζονταν για πραξικοπήματα. Το εύθραυστο πολιτικό κλίμα της Γερμανίας, η αδύναμη κυβέρνηση και η αυξανόμενη βία της ακροδεξιάς δημιουργούν μια επικίνδυνη κατάσταση. Η χώρα, που είχε δεσμευτεί στο σύνθημα «ποτέ ξανά», βρίσκεται τώρα επικίνδυνα κοντά στην επανάληψη της ιστορίας. Το AfD ανοίγει την πόρτα στη Γερμανία σε ολοκληρωτικά καθεστώτα και αντιδημοκρατικά κινήματα σε όλο τον κόσμο.

Δύο κοινές αιτήσεις για την εξέταση πιθανής απαγόρευσης του AfD, οι οποίες κατατέθηκαν τον Ιανουάριο του 2025 από εκπροσώπους δημοκρατικών κομμάτων στο Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο, έλαβαν μόνο χλιαρή υποστήριξη μέσα στις τάξεις τους. Σε μία εκ των πρωτοβουλιών, η Κάρμεν Βέγκε από το SPD, δικαιολογούσε το αίτημά της λέγοντας: «Το AfD είναι επικίνδυνο για τη δημοκρατία. Η δημοκρατία είχε ήδη καταργηθεί μια φορά στη Γερμανία από ένα δημοκρατικά εκλεγμένο κόμμα», υπενθύμισε, «με τους Ναζιστές να κερδίζουν τις εκλογές για το Ράιχσταγκ το 1933».