Μια γυναίκα γνωστή ως «η βασίλισσα της Κούβας» ζούσε διπλή ζωή για σχεδόν δύο δεκαετίες. Η Άνα Μόντες ήταν ήδη κατάσκοπος για την Κούβα, όταν εγκατέλειψε το μεταπτυχιακό της και άρχισε να εργάζεται ως αναλύτρια στην Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας των ΗΠΑ (DIA). Η Μόντες εξέθετε αμερικανικά μυστικά στην Αβάνα για χρόνια, ξεφεύγοντας από κάθε υποψία. Έδωσε στους ανώτερους στοιχεία για μυστικούς πράκτορες και ένα άκρως απόρρητο αμερικανικό δορυφορικό πρόγραμμα.
Η Μόντες, όπως αναφέρει ρεπορτάζ του cbsnews και αποκαλύπτει η σειρά «60 minutes», θεωρείται μία από τις πιο επιζήμιες κατασκόπους στην ιστορία των ΗΠΑ, αλλά δεν είναι η μόνη κουβανή κατάσκοπος που πιάστηκε στις ΗΠΑ. Αποτελεί μέλος ενός διαβόητου δικτύου κουβανικής κατασκοπείας στις ΗΠΑ.
Τον περασμένο Δεκέμβριο ένας αμερικανός πρέσβης συνελήφθη και ομολόγησε την ενοχή του για κατασκοπεία υπέρ της υπηρεσίας πληροφοριών της Κούβας. Ο Βίκτορ Μανουέλ Ρότσα υπηρέτησε τη χώρα του σε θέσεις που απαιτούσαν τα υψηλότερα επίπεδα ασφαλείας. Για 40 χρόνια ήταν μυστικός πράκτορας.
Το μακρινό 1999 η τότε πρώτη κυρία, Χίλαρι Κλίντον, χόρευε με τον πρόεδρο της Αργεντινής σε κρατικό δείπνο. Ο πρόεδρος Κλίντον χόρεψε, επίσης, ταγκό στην τεράστια αίθουσα χορού του Λευκού Οίκου.
Εκεί φορώντας γυαλιά και τον αέρα του αριστοκράτη… στεκόταν και ο Βίκτορ Μανουέλ Ρότσα. Ήταν ο νούμερο δύο διπλωμάτης στην πρεσβεία των ΗΠΑ στο Μπουένος Άιρες με άψογη φήμη ως ανώτερος πολιτικός άνδρας για τη Λατινική Αμερική.
«Η Κούβα, όπως αναφέρει το cbsnews, δεν διαθέτει προηγμένη τεχνολογία για να κατασκοπεύει, αλλά χρησιμοποιεί με επιτυχία την ανθρώπινη νοημοσύνη για να ανακαλύπτει μυστικά», δήλωσε ο Μπράινα Λάτελ, ο οποίος ήταν ο κορυφαίος αναλυτής για την Κούβα στη CIA στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου.
«Οι αξιωματικοί τους, οι πράκτορες και οι αξιωματικοί των μυστικών υπηρεσιών τους είναι πάρα πολύ καλοί», δήλωσε ο Λάτελ. «Ξέρουν τις τεχνικές τους. Το εξασκούν με μεγάλη επιδεξιότητα και πειθαρχία. Και όταν στρατολογούν, είναι πολύ προσεκτικοί σχετικά με τον τρόπο που το κάνουν».
Τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Γενικός Εισαγγελέας, Μέρικ Γκάρλαντ, ανακοίνωσε τη σύλληψη του Ρότσα.
Πώς στρατολογούσε η Κούβα κατασκόπους
Η Μόντες στρατολογήθηκε ενώ ήταν φοιτήτρια στη Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών του Johns Hopkins τη δεκαετία του 1980. Είχε εκφράσει ανοιχτά την οργή της για την πολιτική των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική, όταν γνώρισε έναν αξιωματικό των κουβανικών μυστικών υπηρεσιών. Ο πατέρας της ήταν γιατρός του αμερικανικού στρατού και τα αδέλφια της εργάζονταν για το FBI.
Ο Πίτερ Λαπ, συνταξιούχος ειδικός πράκτορας του FBI που ήταν στην ομάδα που διηύθυνε την έρευνα για τη Μόντες, δήλωσε στο «60 minutes» ότι η Αβάνα δεν πληρώνει τους κατασκόπους της, οπότε οι Αμερικανοί που κατασκοπεύουν για την Κούβα δεν το κάνουν για τα χρήματα, αλλά πράττουν ιδεολογικά.
«Αισθάνομαι ότι αυτό που έκανα ήταν ηθικά σωστό. Ότι ήμουν πιστή στις αρχές μου», δήλωσε η Μόντες στους ερευνητές του FBI μετά τη σύλληψή της, σύμφωνα με αντίγραφο που περιήλθε στην κατοχή της εκπομπής.
Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ, Βίκτορ Μανουέλ Ρότσα, ο οποίος καταδικάστηκε σε 15 χρόνια φυλάκισης, στρατολογήθηκε επίσης από την Κούβα περίπου την εποχή που φοιτούσε στο κολέγιο. Είπε ότι επηρεάστηκε από τη ριζοσπαστική πολιτική της εποχής όταν ταξίδευε στη Χιλή στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Ο Ρότσα υπηρέτησε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ και ως κυβερνητικός σύμβουλος για 40 χρόνια. Σε όλο αυτό το διάστημα, ήταν επίσης μυστικός πράκτορας της Κούβας. Ο Ρότσα ήταν ο Νο 2 διπλωμάτης στην πρεσβεία των ΗΠΑ στο Μπουένος Άιρες, υπηρέτησε στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και έγινε πρεσβευτής στη Βολιβία.
Αν και η Κούβα είναι γνωστή για τα πούρα και το ρούμι, το κύριο εξαγωγικό της προϊόν είναι τα αμερικανικά μυστικά, τα οποία η χώρα ανταλλάσσει και πουλάει στους εχθρούς της Αμερικής σε όλο τον κόσμο, όπως σχολιάζει το δημοσίευμα του cbsnews.
Ο Χοσέ Κοέν, αξιωματικός των κουβανικών μυστικών υπηρεσιών που αυτομόλησε στις ΗΠΑ το 1994, μοιράστηκε ζωτικής σημασίας πληροφορίες με το FBI που οδήγησαν στην έρευνα για περισσότερους από 100 ύποπτους κουβανούς πράκτορες. Παρέδωσε επίσης έναν κωδικό κρυπτογράφησης, ο οποίος βοήθησε στο ξεκλείδωμα των επικοινωνιών μεταξύ των κουβανικών μυστικών υπηρεσιών και των πρακτόρων τους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τελικά, τα ίχνη οδήγησαν τους ερευνητές στη Μόντες.
Τι αποκάλυψαν οι κατάσκοποι στην Κούβα
«Η Μόντες πέρασε χρόνια απομνημονεύοντας απόρρητες πληροφορίες από την εργασία της», δήλωσε ο Λαπ. Όταν πήγαινε σπίτι, τις κατέγραφε ή τις δακτυλογραφούσε. Κάθε δύο ή τρεις εβδομάδες είχε συναντήσεις για γεύμα με τον σύνδεσμό της στις κουβανικές μυστικές υπηρεσίες.
Στα χρόνια που ήταν κατάσκοπος, αποκάλυψε την ύπαρξη ενός δορυφορικού προγράμματος που χρησιμοποιούσαν οι ΗΠΑ για να κατασκοπεύουν άλλες χώρες. Έδωσε επίσης στους Κουβανούς τα ονόματα περίπου 450 αξιωματούχων των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που εργάζονταν σε θέματα Λατινικής Αμερικής, συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων μυστικών πρακτόρων στο νησί.
Πώς έπιασαν τους κατασκόπους
Ο Ρότσα συνελήφθη αφού συναντήθηκε με έναν μυστικό πράκτορα του FBI. Ο πράκτορας τον κατέγραψε με κρυφή κάμερα σε τρεις συναντήσεις τους στο Μαϊάμι. Σύμφωνα με την ποινική καταγγελία, ο Ρότσα καυχιόταν ότι είχε ξεφύγει από δεκαετίες κατασκοπείας απομνημονεύοντας τα μυστικά που έκλεβε. Ο ίδιος περιέγραψε τις ΗΠΑ ως «εχθρό», ενώ μιλούσε με τον μυστικό πράκτορα.
Ο Ρότσα, 73 ετών, ομολόγησε την ενοχή του τον Φεβρουάριο ότι ενεργούσε ως πράκτορας της κουβανικής κυβέρνησης. Ο Ρότσα συνεργάζεται επί του παρόντος με τους ερευνητές.
Η Mόντες παρακολουθείτο από το FBI επί έναν χρόνο πριν από τη σύλληψή της. Ο Λαπ και ο συνεργάτης του, Στίβεν ΜακΚόι, την έθεσαν υπό κράτηση το 2001. Δήλωσε ένοχη για κατασκοπεία και, με αντάλλαγμα να μην περάσει το υπόλοιπο της ζωής της στη φυλακή, η Mόντες συμφώνησε να πει στο FBI όλα όσα είχε κάνει. Είπε στους πράκτορες ότι το μόνο για το οποίο μετάνιωσε ήταν ότι αναγκάστηκε να συνεργαστεί με το FBI στο πλαίσιο της συμφωνίας ομολογίας της.
Αποφυλακίστηκε τον Ιανουάριο του περασμένου έτους, αφού εξέτισε 20 χρόνια σε ομοσπονδιακή φυλακή. Τώρα ζει στο Πουέρτο Ρίκο, όπου κάποιοι την έχουν εξυμνήσει ως ήρωα. Η Μόντες, μέσω δικηγόρου, αρνήθηκε το αίτημα του «60 minutes» για συνέντευξη. Δεν έχει ακόμη εκφράσει δημόσια καμία μεταμέλεια.
Ακόμη και με τον Ρότσα να συνεργάζεται και τη Mόντες να έχει εκτίσει την ποινή της στη φυλακή, ο Λαπ δήλωσε ότι είναι βέβαιος ότι υπάρχουν και άλλοι κατάσκοποι που έχουν διεισδύσει στην αμερικανική κυβέρνηση.
«Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι οι Κουβανοί, οι Ρώσοι και άλλοι εξακολουθούν να διεισδύουν στην κυβέρνησή μας με άτομα που είναι πιστά σε αυτούς και όχι σε εμάς», είπε.
