Τεταμένο είναι το κλίμα στη Μέση Ανατολή, με τις απειλές του Ιράν για χτύπημα στο Ισραήλ ως απάντηση στην επίθεση στο ιρανικό προξενείο στη Δαμασκό, που κόστισε τη ζωή σε 14 ανθρώπους, να προκαλούν ανησυχία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Τεχεράνη διαβεβαίωσε τις ΗΠΑ ότι τα αντίποινα εναντίον του Ισραήλ θα είναι ελεγχόμενα, ενώ την ίδια ώρα οι Ισραηλινοί προετοιμάζονται για απευθείας επίθεση από το Ιράν ακόμα και μέσα στο επόμενο 48ωρο. Πάντως και το Τελ Αβίβ ξεκαθαρίζει ότι θα απαντήσει σε περίπτωση που δεχτεί επίθεση.
Την ώρα που ο Νετανιάχου συγκάλεσε εκτάκτως το πολεμικό συμβούλιο, η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ μίλησε με τον Ιρανό ομόλογό της και ζήτησε να υπάρξει ψυχραιμία. Παράλληλα το Ισραήλ κλιμακώνει τις επιθέσεις στον κεντρικό τομέα της Λωρίδα της Γάζα.
Η έκκληση Μπάιντεν
Δραματική έκκληση απηύθυνε ο πρόεδρος των ΗΠΑ για να μην υπάρξει στρατιωτική δράση του Ιράν κατά του Ισραήλ.
«Δεν θέλω να δώσω εμπιστευτικές πληροφορίες, αλλά περιμένω αυτό να είναι σύντομα», είπε ο πρόεδρος Μπάιντεν, ο οποίος απάντησε επίσης σε ερώτηση σχετικά με το μήνυμα που θα ήθελε να στείλει στην Τεχεράνη: «Μην το κάνετε!», τόνισε.
Μιλώντας στους δημοσιογράφους, ο Μπάιντεν δήλωσε επίσης: «Είμαστε αφοσιωμένοι στην υπεράσπιση του Ισραήλ. Θα στηρίξουμε το Ισραήλ. Θα βοηθήσουμε στην υπεράσπιση του Ισραήλ και το Ιράν δεν θα τα καταφέρει».
Υπενθυμίζεται ότι οι ΗΠΑ στέλνουν ενισχύσεις στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, εν μέσω των φόβων για μια ενδεχόμενη επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ.
«Αναπτύσσουμε πρόσθετα μέσα στην περιοχή για να ενισχύσουμε τις περιφερειακές προσπάθειες αποτροπής και να ενισχύσουμε την προστασία των αμερικανικών δυνάμεων», ανέφερε ένας Αμερικανός αξιωματούχος του αμυντικού τομέα, ζητώντας να τηρηθεί η ανωνυμία του.
Ο αξιωματούχος δεν διευκρίνισε τι είδους είναι αυτές οι ενισχύσεις.
Η κόντρα δεκαετιών των συμμάχων που έγιναν εχθροί
Ένας «σκιώδης πόλεμος» φαίνεται πώς μαίνεται τις τελευταίες δεκαετίες μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, με το Bloomberg να παρουσιάζει την διαχρονική κόντρα των δύο χωρών.
Μπορεί να απέφευγαν μέχρι σήμερα την κλιμάκωση μέσω απευθείας σύγκρουση με το Ιράν, κυρίως, να επιλέγει την επίθεση μέσω υποστηριζόμενων από την Τεχεράνη ομάδων.
Το Ισραήλ και το Ιράν ήταν σύμμαχοι το 1950 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του τελευταίου μονάρχη του Ιράν, του Σάχη Μοχαμάντ Ρεζά Παχλαβί, αλλά οι διμερείς σχέσεις τους τερματίστηκαν το 1979 με την Ισλαμική επανάσταση στο Ιράν. Οι νέοι ηγέτες της χώρας υιοθέτησαν μια ισχυρή αντι-ισραηλινή στάση, χαρακτηρίζοντας το εβραϊκό κράτος ως ιμπεριαλιστική δύναμη στη Μέση Ανατολή. Το Ιράν έχει υποστηρίξει ομάδες που επιτίθενται τακτικά στο Ισραήλ, ιδίως τη Χαμάς, την οποία οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτηρίζουν τρομοκρατική οργάνωση, αλλά και την Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Παράλληλα, το Ισραήλ θεωρεί τη δυνατότητα του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα ως απειλή για την ύπαρξή του, με τους ηγέτες του Ιράν να αρνούνται τον συγκεκριμένο ισχυρισμό. Ωστόσο, τo 2018 έπειτα από επιχείρηση της Μοσάντ, το Ισραήλ αποκάλυψε ένα τεράστιο αρχείο κλεμμένων ιρανικών πυρηνικών σχεδίων, σύμφωνα με το οποίο, όπως υποστήριξαν, η Τεχεράνη δεν έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειές της να κατασκευάσει πυρηνικά. Το Ισραήλ έχει επανειλημμένως προειδοποιήσει ότι εάν το Ιράν αποκτήσει την ικανότητα να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα, θα επιτεθεί στο πυρηνικό του πρόγραμμα μέσω αεροπορικών επιδρομών, όπως έκανε στο Ιράκ το 1981 και στη Συρία το 2007.
Μάχη πολλών μετώπων
Ο Λίβανος είναι το παλαιότερο μέτωπο στη μάχη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Αντιδρώντας στην εισβολή του Ισραήλ στο νότο της χώρας το 1982, μια πολιτοφυλακή, η μετέπειτα Χεζμπολάχ, συγκροτήθηκε από Λιβανέζους μουσουλμάνους που ανήκαν στον σιιτικό κλάδο του Ισλάμ ο οποίος κυριαρχεί στο Ιράν. Η ομάδα υποστηρίζεται εν μέρει από τους Φρουρούς της Επανάστασης. Το Ισραήλ και η Χεζμπολάχ έχουν συγκρουστεί επανειλημμένα, συμπεριλαμβανομένου ενός πολέμου το 2006. Από τις 7 Οκτωβρίου, η Χεζμπολάχ στο πλαίσιο της υποστήριξής της στη Χαμάς, εκτοξεύει πυραύλους, όλμους και ρουκέτες προς το Ισραήλ σχεδόν καθημερινά, αναγκάζοντας το Ισραήλ να απαντήσει με τα δικά του πυρά.
Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Συρίας, το Ιράν έχει τη δική του στρατιωτική παρουσία στη χώρα προκειμένου να υποστηρίξει τον σύμμαχό του, Πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, αλλά και για να διευκολύνει τη μεταφορά όπλων που προορίζονται για τη Χεζμπολάχ από το Ιράν στον Λίβανο μέσω Ιράκ και Συρίας. Σε μια προσπάθεια να σταματήσει τη ροή όπλων και να αντιμετωπίσει αυτή τη δεύτερη εχθρική παρουσία στα βόρεια σύνορά του, το Ισραήλ έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες επιδρομές στη Συρία εναντίον αποστολών όπλων και άλλων στόχων που όπως υποστηρίζει συνδέονται με το Ιράν και τους συμμάχους του, σκοτώνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις Ιρανούς. Μετά τις 7 Οκτωβρίου, το Ισραήλ ενέτεινε τα πλήγματα εναντίον πολιτοφυλακών που υποστηρίζονται από το Ιράν στη Συρία, αφού κινήθηκαν κοντά στα ισραηλινά σύνορα.
Το Ιράν υποστήριξε ότι η επίθεσή του στις 15 Ιανουαρίου σε ένα ισραηλινό «στρατηγείο κατασκοπείας» στην αυτόνομη περιοχή του Κουρδιστάν του Ιράκ ήταν αντίποινα για την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στη Δαμασκό στις 25 Δεκεμβρίου κατά την οποία σκοτώθηκε ένας ανώτερος διοικητής της Φρουράς της Επανάστασης.
Σύμφωνα με το Bloomberg, το Ιράν έχει εξαπολύσει πολλαπλές επιθέσεις στο Κουρδιστάν από τα τέλη του 2022 καθώς κατηγορεί τις αυτονομιστικές κουρδικές ομάδες στην περιοχή ότι συνεργάζονται με ξένες υπηρεσίες ασφαλείας εναντίον του. Το Ισραήλ έχει χρησιμοποιήσει στο παρελθόν εγκαταστάσεις στο βόρειο Ιράκ για να συγκεντρώσει πληροφορίες για το Ιράν, σύμφωνα με πολλές αναφορές.
Το 2018 οι ιρανικές δυνάμεις εκτοξεύουν ένα μπαράζ πυραύλων προς τις ισραηλινές θέσεις στα Υψίπεδα του Γκολάν, ένα οροπέδιο που κατέλαβε το Ισραήλ από τη Συρία στον πόλεμο του 1967 και αργότερα προσαρτήθηκε. Το Ισραήλ απάντησε με πολύ ισχυρότερα πλήγματα.
Από την πλευρά του, το Ισραήλ πιστεύεται ευρέως ότι βρίσκεται πίσω από τη δολοφονία Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων, αλλά και πίσω από αρκετές επιθέσεις σε πυρηνικές εγκαταστάσεις εντός του Ιράν. Τον Απρίλιο του 2021, το Ιράν κατηγόρησε το Ισραήλ και ορκίστηκε εκδίκηση για μια έκρηξη στη μεγαλύτερη εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου του στο Νατάνζ, η οποία όπως είπε προκάλεσε σημαντικές ζημιές. Ήταν η δεύτερη φορά μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο που η τοποθεσία επλήγη. Το Ισραήλ ούτε επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε ότι ευθύνεται για τις δύο επιθέσεις.
Στα μέσα Φεβρουαρίου, το Ιράν δήλωσε ότι το Ισραήλ βρίσκεται πίσω από μια επίθεση στο δίκτυο μεταφοράς φυσικού αερίου του που προκάλεσε διακοπές στον εφοδιασμό. Ένα χρόνο πριν, δύο αμερικανικές εφημερίδες ανέφεραν ότι το Ισραήλ βρίσκεται πίσω από μια επίθεση με drone σε μια ιρανική αποθήκη πυρομαχικών κοντά στην κεντρική πόλη Ισφαχάν σε επίθεση με. Το 2021, ένας Ιρανός στρατηγός κατηγόρησε το Ισραήλ για μια κυβερνοεπίθεση που παρέλυσε πρατήρια καυσίμων σε όλο το Ιράν.
Επιθέσεις σε πλοία
Μια άλλη πτυχή του σκιώδους πολέμου αποτελούν οι επιθέσεις σε εμπορικά πλοία που ξεκίνησαν το 2019, ανοίγοντας ένα ακόμη περιφερειακό μέτωπο που πριν περιοριζόταν σε ξηρά και αέρα. Αν και ούτε το Ισραήλ ούτε το Ιράν έχουν αναλάβει την ευθύνη για τα χτυπήματα σε πλοία που συνδέονται με την αντίπαλη χώρα, πιστεύεται ευρέως ότι βρίσκονται πίσω από αυτά. Οι απώλειες σε ζωές ήταν σπάνιες, αλλά τον Ιούλιο του 2021, ένας Βρετανός και ένας Ρουμάνος μέλη του πληρώματος σκοτώθηκαν όταν ένα πλοίο υπό το Ισραήλ χτυπήθηκε στον Κόλπο του Ομάν από ένα drone που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι συνέδεσαν με το Ιράν. Στους προηγούμενους στόχους περιλαμβάνονταν ιρανικά τάνκερ που μετέφεραν πετρέλαιο με προορισμό τη Συρία, αλλά και ένα ιρανικό πλοίο στα ανοικτά των ακτών της Υεμένης που χρησίμευε ως πλωτή βάση για τους Φρουρούς της Επανάστασης. Αντιστοίχως, το Ιράν χτυπούσε φορτηγά πλοία που ανήκουν ή συνδέονται με Ισραηλινούς.
Σε μια κλιμάκωση των επιθέσεων στη θάλασσα, από τις 7 Οκτωβρίου, οι αντάρτες Χούθι που υποστηρίζονται από το Ιράν, οι οποίοι ελέγχουν τη βορειοδυτική Υεμένη από τότε που ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος το 2014, προσπάθησαν να χτυπήσουν το Ισραήλ με πυραύλους και drones ενώ έχουν επανειλημμένα επιτεθεί σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι Χούθι διατείνονται ότι στοχεύουν πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ —ή με τις ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο, που με τη σειρά τους ως απάντηση έχουν εξαπολύσει αεροπορικές επιδρομές σε στόχους των Χούθι στην Υεμένη.
Επιθέσεις στο εσωτερικό των δύο χωρών
