Είναι πάντα καλό να είσαι προετοιμασμένος, καθώς ποτέ δεν ξέρεις την έκβαση σημαντικών αποφάσεων και ιστορικών γεγονότων.
Και βέβαια πουθενά δεν είναι πιο αληθές αυτό από την περίσταση που σου λαχαίνει ο κλήρος να ανακοινώσεις στον κόσμο θριάμβους ή τραγωδίες!
Όταν λοιπόν είναι να μιλήσεις στο κοινό για πράγματα που ξεπερνούν τις δυνάμεις σου, καλό είναι να μην αυτοσχεδιάζεις, καθώς δεν θα ήθελες η κήρυξη πολέμου να μείνει στην Ιστορία με τα μουρμουρητά, τα κομπιάσματα και τα τραυλίσματά σου.
Κι έτσι η μοίρα προστάζει σκάρωμα λόγων που μπορεί μεν να μην εκφωνήθηκαν ποτέ, θα ήταν ωστόσο αξιομνημόνευτοι αν τους ακούγαμε, καθώς θα προσυπέγραφαν την ακριβώς αντίθετη έκβαση του γεγονότος.
Σαν να είχε γράψει δηλαδή ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ λόγο για το όνειρο που δεν είχε…
Ο πύρινος λόγος του Albert Luthuli για την άδικη καταδίκη του
Μια από τις πλέον αξιοσέβαστες νοτιοαφρικανικές φυσιογνωμίες του αγώνα κατά του Απαρτχάιντ και ο πρώτος ποτέ υποψήφιος για Νόμπελ Ειρήνης που ξεπήδησε από την ταραγμένη Αφρική ήταν ένας δάσκαλος που μετατράπηκε σε βασικό στέλεχος του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου. Ο δάσκαλος συνελήφθη το 1960 γιατί είχε κάψει το «διαβατήριο της ντροπής», το επίσημο έγγραφο που κάθε μαύρος Νοτιοαφρικανός έπρεπε να φέρει πάντοτε μαζί του, έπειτα μάλιστα από τεράστια διαμαρτυρία που είχε αφήσει 69 ανθρώπους νεκρούς. Ο Luthuli κηρύχθηκε ένοχος και καταδικάστηκε τόσο σε χρηματικό πρόστιμο όσο και ποινή φυλάκισης. Ο διαπρεπής κήρυκας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των κοινωνικών ελευθεριών είχε ετοιμάσει έναν λόγο για τη στιγμή θα ανακοινωνόταν η ποινή του, αν και η κακή κατάσταση της υγείας του δεν του επέτρεψε να τον εκφωνήσει ποτέ. Σήμερα, την ώρα που η συγκεκριμένη δίκη είναι μια απλή υποσημείωση στη μακρά ιστορία του κινήματος κατά του Απαρτχάιντ, ο λόγος του μαύρου ηγέτη (ο οποίος σώζεται, όπως και όλοι οι άλλοι που θα δούμε) παραμένει μνημειώδης έτσι όπως συνοψίζει όλα τα δεινά που είχαν επιφέρει στις ζωές των αυτοχθόνων οι λευκοί Ευρωπαίοι. Αν ο Luthuli κατάφερνε τελικά να τον εκφωνήσει, σήμερα θα στεκόταν άνετα δίπλα στο «έχω ένα όνειρο» του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και τις άλλες ξακουστές διακηρύξεις κατά της καταπίεσης Αφρικανών και Αφρο-Αμερικανών από λευκούς δυνάστες…
Ο φονικός λόγος του Τζον Κένεντι στο Ντάλας
Είναι γνωστό ότι ο Κένεντι δολοφονήθηκε στο Ντάλας το 1963. Ο αμερικανός πρόεδρος είχε μεταβεί στην πόλη του Τέξας για να δώσει μια ομιλία στο Dallas Trade Mart, όπως ήταν εξάλλου προγραμματισμένο, κάτι που μετατρέπει τον συγκεκριμένο λόγο ιστορικό από κάθε άποψη. Στο κλίμα της εποχής, ο Κένεντι θα έκανε λόγο για τον Ψυχρό Πόλεμο, τον ρόλο των ΗΠΑ στο διεθνές στερέωμα αλλά και το γενικότερο κακό και στραβό κλίμα της εποχής. Στην ομιλία του εκτόξευε φοβέρες κατά του κομμουνισμού, λέγοντας ότι ήταν καιρός η Αμερική να δράσει κατά της «κόκκινης απειλής» και όχι απλώς να την κατακρίνει, με τα λόγια του μόνο δυσοίωνα να μπορούν να χαρακτηριστούν. Ο Κένεντι προωθούσε με τον λόγο του την οικονομική υποστήριξη του Πολέμου στο Βιετνάμ αλλά και τα πεπραγμένα του σάχη της Περσίας (καθόλου σοφή κίνηση, όπως θα αποδεικνυόταν αργότερα), ενώ ακόμα πιο ανατριχιαστικό είναι το απόσπασμα που ο Κένεντι καμαρώνει για την τεράστια ανάπτυξη του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ! Η ρητορική δεινότητα του αμερικανού προέδρου θα απογείωνε και αυτόν τον λόγο, ο οποίος θα ήταν άλλη μια ιστορική διακήρυξη του Κένεντι σε μια ομολογουμένως ταραγμένη εποχή για την παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα: «Εμείς, σε αυτή τη χώρα, σε αυτή τη γενιά, είμαστε -από πεπρωμένο παρά από επιλογή- οι φύλακες των τειχών της παγκόσμιας ελευθερίας…».
Το ανεπίσημο αντίο του Ρούζβελτ
Μιλώντας για μελλοθάνατους αμερικανούς προέδρους, ο Φράνκλιν Ρούζβελτ είχε έτοιμο έναν λόγο για την Jefferson Day του 1945, αλλά το βαρύ εγκεφαλικό που υπέστη ματαίωσε τα σχέδιά του. Αν είχε ζήσει να τον εκφωνήσει, θα ήταν άλλος ένας πύρινος πολεμικός λόγος του Ρούσβελτ, αν και εδώ θα είχε ιστορική χροιά. Με τον Β’ Παγκόσμιο να οδεύει πια στο τέλος του, κάτι που συνέβη πράγματι λίγο μετά τον θάνατο του προέδρου, τα λόγια του Ρούζβελτ θα ήταν ένα ανεπίσημο αντίο στον αμερικανικό λαό αλλά και τον κόσμο ολόκληρο, τόσο για τον ίδιο τον άντρα, τον μακροβιότερο πρόεδρο της αμερικανικής ιστορίας, όσο και για μια ταραγμένη εποχή ανέχειας και πολέμου που όδευε στο οριστικό της τέλος. Πέρα από τα τραγικά γεγονότα που απαθανάτιζε, υπήρχε μια διάχυτη αισιοδοξία στο προεδρικό διάγγελμα ότι μια εποχή ειρήνης ερχόταν αργά αλλά σταδιακά για όλη την ανθρωπότητα. Ο Ρούζβελτ δεν ευτύχησε όμως να εκφωνήσει τον αποχαιρετιστήριο λόγο του στον κόσμο…
Ο Ψυχρός Πόλεμος μόλις έγινε καυτός
Η Πυραυλική Κρίση της Κούβας είναι ίσως όσο πιο κοντά έφτασε ποτέ η ανθρωπότητα στον πυρηνικό όλεθρο. Η κοκορομαχία ΗΠΑ και ΕΣΣΔ λίγο έλειψε να σπείρει τον πυρηνικό εφιάλτη στην οικουμένη, αν και έληξε σχετικά ήρεμα: τα σοβιετικά πυρηνικά δεν εγκαταστάθηκαν στα σύνορα της Αμερικής, η Ένωση πέτυχε στο παρασκήνιο μια διπλωματική νίκη με την απομάκρυνση των αμερικανικών πυραύλων από την Τουρκία κι έτσι όλοι βγήκαν νικητές από την κρίση. Η εναλλακτική θα ήταν να κλιμακωθεί το πράγμα και να οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο, κάτι που ανάγκασε τον Κένεντι να ετοιμάσει ένα διάγγελμα για το ενδεχόμενο της αμερικανικής εισβολής στην Κούβα. Η κορυφαία -και ζοφερότερη αναμφίβολα- στιγμή του Ψυχρού Πολέμου ώθησε έτσι τον πρόεδρο και τους επιτελείς του να έχουν πανέτοιμο έναν λόγο για το πυρηνικό ολοκαύτωμα που ήταν προ των πυλών, λόγια δυσοίωνα δηλαδή που προσπαθούσαν να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Ο Κένεντι θα απευθυνόταν στον αμερικανικό λαό και θα τον ενημέρωνε ότι η αεροπορία των ΗΠΑ είχε ήδη ξεκινήσει την εισβολή στην Κούβα, με συμβατικά πάντα όπλα, για την απομάκρυνση της «κόκκινης» πυρηνικής απειλής που ετοιμαζόταν να εγκατασταθεί εκεί. Ανατριχιαστικό ακόμα και να το διαβάζεις σήμερα…
Ο Νίξον δεν παραιτείται
Ο διαπρεπής κακός της αμερικανικής πολιτικής έχει περάσει στην Ιστορία ως ο μόνος αμερικανός πρόεδρος που παραιτήθηκε ποτέ από το αξίωμά του, αν και αυτό ήταν για τον ίδιο το εναλλακτικό μόνο πλάνο! Αν τα πράγματα είχαν πάει βάσει του σχεδίου του, ο ίδιος θα είχε κρατηθεί με νύχια και με δόντια από την καρέκλα του και η προεδρία θα είχε πάρει σαφώς άλλη τροπή. Ο λόγος «δεν παραιτούμαι, κορόιδα» (εναλλακτικός τίτλος, δικός μας) ήταν προκλητικός, αποκαλύπτοντας την απαράμιλλη μεγαλομανία του Ρίτσαρντ Νίξον και την πλημμελή του ενασχόληση με τα τεκταινόμενα του καιρού του. Ο ίδιος αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν το κλίμα ήταν πια κατάφωρα εναντίον του και η κοινή γνώμη δεν μπορούσε να τον βλέπει πλέον στην προεδρία των ΗΠΑ, έπειτα από το διαβόητο σκάνδαλο, αν και ο ίδιος δεν είχε καμία διάθεση να παραιτηθεί. Στο καλύτερο ίσως απόσπασμα, μαθαίνουμε: «Πιστεύω ακράδαντα ότι δεν έχω διαπράξει οποιοδήποτε αμάρτημα ή παράλειψη που θα δικαιολογούσε την απομάκρυνση ενός νόμιμα εκλεγμένου προέδρου από το αξίωμά του. Αν πίστευα ότι έχω κάνει κάτι τέτοιο, θα είχα παραιτηθεί εδώ και καιρό»…
Η Απόβαση στη Νορμανδία δεν πάει καλά
Η φοβερή και τρομερή D-Day ήταν μια δύσκολη μάχη που σκοπό είχε να ανατρέψει το κλίμα του πολέμου και να αλλάξει τους συσχετισμούς δυνάμεων. Μπορεί μέχρι το 1944 να είχε φανεί ότι οι Ναζί θα έχαναν τελικά τον πόλεμο, αν δεν τα κατάφερναν όμως οι Σύμμαχοι στη Νορμανδία είναι πολύ πιθανό ο πόλεμος να κατέληγε με μια πολύ μεγαλύτερη εδαφικά Σοβιετική Ένωση και ο Ψυχρός Πόλεμος να είχε έτσι άλλη δυναμική. Ο στρατηγός Αϊζενχάουερ λοιπόν, ξέροντας το μεγάλο ρίσκο που έπαιρνε και όλα τα πράγματα που μπορούσαν να στραβώσουν, αφιέρωσε μια-δυο στιγμές πριν από τη μάχη για να συντάξει έναν λόγο, τον οποίο και θα εκφωνούσε σε περίπτωση αποτυχίας. Ο λόγος, λίγο μεγαλύτερος από ένα σύντομο διάγγελμα, είναι σκοτεινός και δυσοίωνος, όπως θα άρμοζε εξάλλου σε μια στρατιωτική πανωλεθρία, περιγράφοντας με μελανά χρώματα την καταστροφική απώλεια ζωών. Διαβάζουμε σε απόσπασμα: «Η απόβαση απέτυχε να κερδίσει ένα ικανοποιητικό έρεισμα κι έτσι απέσυρα τα στρατεύματα. Η απόφασή μου να επιτεθώ αυτή την ώρα σε αυτό το μέρος βασίστηκε στις καλύτερες διαθέσιμες πληροφορίες. Το πεζικό, ο αέρας και το ναυτικό έκαναν ό,τι η γενναιότητα και η αφοσίωση στο καθήκον θα μπορούσαν να κάνουν. Αν οποιαδήποτε μομφή ή λάθος μπορεί να αποδοθεί στην όλη επιχείρηση, είναι αποκλειστικά δική μου»…
Η διαστημική αποστολή στη Σελήνη δεν επιστρέφει στη Γη
Το να φτάσει με επιτυχία το Apollo 11 στο Φεγγάρι ήταν ένας τιτάνιος και περίπλοκος άθλος που από μόνος του έφτανε για δάφνες. Πόσο μάλλον που το διαστημόπλοιο έπρεπε κιόλας να επιστρέψει στο σπίτι του! Μιλάμε εξάλλου για το 1969, με την πρώιμη τεχνολογία της εποχής και τις τόσες αποτυχίες της διαστημικής κούρσας ΗΠΑ και ΕΣΣΔ να μην αφήνουν και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για την ασφαλή επιστροφή των Νιλ Άρμστρονγκ και Μπαζ Όλντριν μέσα από 384.000 χιλιόμετρα απροσμέτρητων δυσκολιών. Αντιμέτωποι με τόσα προβλήματα εξάλλου, ήταν σωστό θαύμα που δεν στράβωσε κάτι. Και φανταστείτε και το άλλο: πώς θα κατέληγε η μαγεία του κόσμου βλέποντας τους δυο αστροναύτες να βολτάρουν στη Σελήνη όταν θα μάθαιναν ότι το ταξίδι τους ήταν τελικά διαδρομή χωρίς επιστροφή; Ο προεδρικός λογογράφος William Safire ήξερε ότι ο Λευκός Οίκος έπρεπε να ήταν έτοιμος για κάθε ενδεχόμενο, γι’ αυτό και σκάρωσε δυο λόγια για το «Ενδεχόμενο της Σεληνιακής Καταστροφής». Ευτυχώς, ο λόγος δεν χρειάστηκε ποτέ να δοθεί, θα ήταν πάντως ένα σπαραξικάρδιο κείμενο που θα συντρόφευε τους πιονέρους του Διαστήματος στην τελευταία τους κατοικία: το κενό…
Ο Χίτλερ δολοφονείται
Όπως ξέρουμε πια καλά, δεν ήταν λίγες οι απόπειρες κατά της ζωής του παρανοϊκού δικτάτορα που είχαν βαλθεί να σώσουν την οικουμένη από τη ζοφερή κληρονομιά του. Το 1944 έλαβε χώρα άλλη μια δολοφονική προσπάθεια, αυτή τη φορά από τη γερμανική Αντίσταση, η οποία θα έφερνε στα πράγματα της χώρας τον Carl Friedrich Goerdeler, έναν από τους συνωμότες και προτεινόμενο καγκελάριο της μετα-χιτλερικής Γερμανίας. Αν πετύχαινε η συνωμοσία, ο Goerdeler θα εκφωνούσε μέσα από τα ερτζιανά έναν πύρινο λόγο που θα αποκήρυττε τον Χίτλερ και τις πολιτικές του. Όπως ξέρουμε όμως, μόνο το παντελόνι του Χίτλερ έπαθε ζημιά στην απόπειρα κι έτσι ο Goerdeler και η κλίκα του συνελήφθησαν στα γρήγορα. Περίπου 5.000 άνθρωποι εκτελέστηκαν στον απόηχο της αντάρτικης συνωμοσίας, κάτι που ξερίζωσε λίγο-πολύ τον αντιναζιστικό θύλακα στο εσωτερικό της Γερμανίας. Δεν είναι εύκολο να πει κανείς τι θα γινόταν αν τα κατάφερναν να βγάλουν τον Χίτλερ από τη μέση, καθώς ο συσχετισμός δυνάμεων στη ναζιστική Γερμανία παραήταν περίπλοκος. Πάντως, η υπογραφή μιας συνθήκης ειρήνης θα ήταν πιθανότατα η πρώτη προτεραιότητα της διάδοχης κατάστασης. Στον λόγο που είχε ετοιμάσει ο Goerdeler, ένας μόνο από τους μνηστήρες της καγκελαρίας, διαβάζουμε: «Δεν θα ήμασταν αντάξιοι των πατεράδων μας και θα κερδίζαμε την περιφρόνηση των παιδιών μας αν δεν είχαμε το κουράγιο να κάνουμε τα πάντα, ό,τι μπορεί να συλλάβει ο νους, για να αποτρέψουμε τον τρομερό κίνδυνο και να κερδίσουμε τον αυτοσεβασμό μας για άλλη μια φορά. Επανειλημμένως, ο Χίτλερ είχε παραβιάσει τον όρκο που είχε δώσει στον κόσμο 10 χρόνια πρωτύτερα. Το έκανε αυτό παραβιάζοντας τον νόμο, τόσο τον ανθρώπινο όσο και τον θεϊκό. Έτσι, κανείς στρατιώτης, κανείς αξιωματικός, κανένας απλός πολίτης δεν συνδέεται πια με όρκους μαζί του»…
