Ένα από τα πιο αγνά και όμορφα νησιά των Κυκλάδων, η Κύθνος σε σχετικά κοντινή απόσταση από την Αττική, κρύβει στους επισκέπτες της πολλές εκπλήξεις, αρκεί να έχουν όρεξη και χρόνο για να την εξερευνήσουν.
Μία από αυτές και το Κάστρο της Ωριάς, γνωστό και ως Κάστρο Κατακεφάλου, σε ένα εντυπωσιακά άγριο τοπίο στο βόρειο τμήμα της Κύθνου, κοντά στη χώρα του νησιού.
Σε απόσταση μόλις 3,5 χλμ. ασφαλτοστρωμένου δρόμου και 800 μέτρων χωματόδρομου από τα Λουτρά, εδώ όπου κάποτε απολάμβαναν το ιαματικό λουτρό τους ο Όθωνας και η Αμαλία, υπάρχει μονοπάτι μισής ώρας πεζοπορίας που οδηγεί στην αλλοτινή Μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού από τον 7ο αιώνα μ.Χ. μέχρι τον 16ο αιώνα.
Μια εικόνα με βραχώδεις «πύργους» αποκαλύπτεται μπροστά στον επισκέπτη, με τον πιο ψηλό από αυτούς να «φιλοξενεί» τα ερείπια του κάστρου, ανάμεσα στα οποία και την πάλλευκη πινελιά από το εκκλησάκι της Παναγιάς. Με την θέα στην κορυφογραμμή να φτάνει στα ανοιχτά του πελάγους, το μάτι χάνεται στο απέραντο γαλάζιο και ο νους ταξιδεύει σε μέρη γαλήνια και ονειρικά.
Έδρα της ιταλικής φεουδαρχικής οικογένειας των Κοζαδίνων, το κάστρο ήταν χτισμένο από ακατέργαστη πέτρα, λειτουργούσε ως αμυντικό τείχος ενάντια στους εισβολείς και καταστράφηκε το 1537 μετά από επίθεση του Τούρκου πειρατή Μπαρμπαρόσα.
Σύμφωνα με την θρύλο ένας Τούρκος μεταμφιέστηκε σε έγκυο γυναίκα και εμφανίστηκε στην πύλη του κάστρου ζητώντας βοήθεια. Η κόρη του διοικητή έδωσε εντολή να της ανοίξουν και οι Τούρκοι όρμησαν μέσα και το κατέλαβαν. Μάλιστα, η κόρη από τον καημό της για το κακό που προκάλεσε, λέγεται, ότι έπεσε από τον βράχο και σκοτώθηκε.
Μετά την κυριαρχία των Τούρκων δεν κατοικήθηκε ποτέ ξανά, ενώ οι κάτοικοί του μετέφεραν την πρωτεύουσα του νησιού στη θέση της σημερινής Χώρας της Κύθνου.
Σήμερα, ο επισκέπτης του κάστρου θα παρατηρήσει μόνο ερείπια τειχών και κατοικιών, ενώ από τις συνολικά 100 εκκλησίες που λειτουργούσαν σε αυτό κατά την περίοδο της ακμής του, σώζονται εκείνες της Κεραλεούσας και της Αγίας Τριάδας.
